Nữ ký giả Inés San Martín của tờ Crux, là người đã tháp tùng Đức Thánh Cha trong chuyến tông du Iraq có bài nhận định sau về phản ứng của những người tị nạn Iraq đối với chuyến tông du của Đức Thánh Cha Phanxicô từ 5 đến 8 tháng Ba vừa qua.
Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Thụy Khanh
Hãy tưởng tượng bạn chạy trốn khỏi nhà vào lúc nửa đêm để thoát khỏi bạo lực chống lại các tín hữu Kitô, phải trải qua nhiều năm sống tị nạn ở một quốc gia láng giềng và xem Đức Giáo Hoàng đến thăm thành phố quê hương của bạn.
“Cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha đến Iraq là một thông điệp của tình yêu và hòa bình”, Karmen, một người tị nạn Iraq nói.
“Những kẻ khủng bố viết trên tường: Chúng ta sẽ mở cửa thành Rôma bằng gươm, nhưng Đức Giáo Hoàng đã đến vùng đất của chúng mang theo một con chim bồ câu hòa bình. Cảm giác của tôi là sự đan xen giữa niềm vui và nỗi buồn, niềm vui khi ngài đến thăm thị trấn thân yêu của tôi”, cô nói. Karmen đến từ Qaraqosh, nơi mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã đến thăm vào ngày 7 tháng Ba.
Thông qua sự giúp đỡ của Della Shenton, người được ủy thác sáng lập tổ chức bác ái có tên là Phúc Âm Thứ 5 có trụ sở tại Vương quốc Anh, Crux đã nói chuyện với một số người tị nạn Iraq hiện đang ở Jordan. Tất cả đều là những người tị nạn quá cảnh, có nghĩa là họ không thể làm việc hợp pháp và đang chờ tái định cư.
Ước tính có khoảng 30% người tị nạn đến vào năm 2014, sau khi nhóm Nhà nước Hồi giáo, hay còn gọi là ISIS, nắm quyền kiểm soát phần lớn Đồng bằng Ninivê, nơi có nhiều dân tộc thiểu số Iraq, bao gồm cả các Kitô hữu và người Yazidis, sinh sống.
Vì lo lắng cho sự an toàn của họ và không để tình trạng tị nạn của họ gặp rủi ro, họ chỉ cung cấp tên họ và tiểu sử tóm tắt, nhưng tất cả đều đến từ Qaraqosh, thị trấn Kitô Giáo lớn nhất ở Iraq, với hơn 50,000 người, trước khi có sự xuất hiện của ISIS.
Khi Đức Thánh Cha Phanxicô ở Qaraqosh ngày 7 tháng 3, ngài đã đến thăm một nhà thờ mà các chiến binh thánh chiến sử dụng làm trường tập bắn.
“Cuộc gặp gỡ của chúng ta ở đây hôm nay cho thấy rằng khủng bố và chết chóc không bao giờ có tiếng nói cuối cùng. Lời cuối cùng thuộc về Thiên Chúa và Con Ngài, Đấng chiến thắng tội lỗi và sự chết. Ngay cả giữa sự tàn phá của khủng bố và chiến tranh, chúng ta có thể nhìn thấy, với con mắt của đức tin, chiến thắng của sự sống trên cái chết,” ngài nói.
Ước tính khoảng 45% những người chạy trốn khỏi thị trấn đã quay trở lại, nhưng nhiều người hướng tới Li Băng, Jordan và Thổ Nhĩ Kỳ, với Úc, Canada, Âu Châu và Hoa Kỳ là điểm đến cuối cùng trong dự định của họ.
Đối với nhiều người trong số những người chạy trốn, sự ngờ vực khó có thể lay chuyển, và mặc dù họ cảm thấy vui mừng khi nhìn thấy Đức Giáo Hoàng đến thăm thị trấn của họ, nỗi sợ hãi vẫn khắc sâu trong tim họ.
“Tôi cảm thấy phấn khởi khi nghe những người phụ nữ trong thị trấn của tôi, Qaraqosh, cổ vũ”, Karmen nói với Crux. “Tôi ước được ở đó và hạnh phúc với người dân thị trấn của tôi và những người tôi yêu quý”.
Cô nói, chuyến thăm của Đức Phanxicô là một may mắn cho một đất nước đã phải chịu đựng quá nhiều năm. Cô ấy nói hy vọng về hòa bình, an toàn và sự an tâm.
“Nhưng đối với chúng tôi, đối với gia đình tôi, chúng tôi sẽ không quay trở lại vì chúng tôi đã mất mát rất nhiều, tổn thương và mất mát quá nhiều mạng sống. Nếu một ngày nào đó chúng tôi trở lại Iraq, xin hãy biết rằng chúng tôi sẽ trở về trái với ý muốn của mình”, cô nói.
Inaam, 43 tuổi; Fada 19; Bassam, 40 tuổi; và Rivin, 24 tuổi, tất cả đều đồng ý: Nhìn thấy Đức Giáo Hoàng đến thăm thị trấn của họ, ở bên những người thân yêu của họ, là một khoảnh khắc buồn vui lẫn lộn. Họ ước mình có thể quay trở lại nhưng quá sợ hãi nên không thể làm được điều đó.
“Tôi rất hạnh phúc khi xem Đức Thánh Cha của chúng tôi đến thăm đất nước của tôi và đặc biệt là thị trấn đáng yêu của tôi”, Inaam nói. “Tôi ước tôi đã ở đó để ăn mừng và chào đón ngài cùng với người dân của tôi. Đó là một giấc mơ của tất cả các tín hữu Kitô và cuối cùng đã trở thành sự thật. Chúng tôi hy vọng rằng chuyến thăm của ngài sẽ mang lại hòa bình và phước lành cho đất nước của chúng tôi”.
Anh cho biết anh muốn khóc vì sung sướng khi nhìn thấy Đức Thánh Cha bước vào Nhà thờ Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội, trong khi vẫn lo sợ cho sự an toàn của Đức Phanxicô.
Anh cho biết tính mạng của anh và gia đình đang gặp rủi ro nên anh không thể quay trở lại. Nhưng Inaam cũng tin rằng ngay cả những người chưa bị khủng bố tiêu diệt nhưng đã tìm cách chạy trốn khỏi Iraq cũng sẽ không quay trở lại: “tình hình rất khó khăn, và mọi người không tin tưởng các chính trị gia, chính phủ và nền kinh tế rất là nghèo”.
Ngoài ra, anh ấy nói, “chúng tôi không thể tin tưởng người Hồi giáo nữa”. Trong chuyến thăm của Đức Giáo Hoàng, anh đã theo dõi các bình luận trên Facebook, và những bình luận từ người Hồi giáo, theo anh, là rất tiêu cực. “Họ không thích chúng tôi, và họ nghĩ rằng Iraq không phải là đất nước của chúng tôi”.
Fada rời Qaraqosh với cha mẹ và anh chị em của mình khi cô ấy còn ở tuổi thiếu niên, và trong bảy năm qua đã sống một cuộc sống không ổn định, không có gì chắc chắn về nơi cô ấy sẽ ở trong năm tới, vẫn ở Jordan, hoặc trong trận chung kết của cô ấy là điểm đến ước mơ.
Cô lấy làm tiếc vì cùng với gia đình mình, họ không thể chia sẻ niềm vui trong chuyến viếng thăm của Đức Giáo Hoàng, vì họ đang ở xa nhà, và “chúng tôi không bao giờ có thể trở về”.
“Chuyến thăm tuyệt vời của Đức Thánh Cha Phanxicô đã khiến tôi buồn hơn bao giờ hết về những gì đã xảy ra”, bạo lực mà họ chứng kiến và những thách thức mà họ phải đối mặt kể từ khi ISIS tiếp quản Qaraqosh.
“Tôi vui mừng vì niềm vui của họ”, qua chuyến thăm của Đức Giáo Hoàng, nhưng đồng thời, “thất vọng, buồn và đau lòng” về tất cả những gì đã mất.
Bassam, người đã chạy trốn khỏi Iraq vào năm 2016, gọi chuyến thăm của Đức Giáo Hoàng là một thông điệp của tình yêu và hòa bình.
“Thông điệp của Đức Giáo Hoàng rất rõ ràng: Iraq vẫn là một đất nước không an toàn và các tín hữu Kitô vẫn bị đàn áp. Nhà thờ và nhà cửa của chúng tôi đã bị đốt cháy và phá hủy, đó là điều ngăn cản chúng tôi quay trở lại, và điều này khiến tôi rất buồn”, anh nói.
Anh nói thêm: “Chúng tôi không thể quay trở lại vì luật pháp của Iraq là luật Hồi giáo, và một người Hồi giáo không thể sống chung với người của các tôn giáo khác”, và anh hy vọng “các quốc gia an toàn” sẽ sớm mở cửa cho những người đã phải chạy trốn cuộc đàn áp.
Rivin định nghĩa chuyến thăm là “tuyệt vời không thể nào quên, một sự kiện lịch sử”. Anh chia sẻ niềm vui khi thấy Qaraqosh sống lại “sau một thời gian dài đen tối”, nhưng với những người còn lại, anh cho biết anh ước có thể cảm thấy đủ an toàn để trở về.
“Xem họ trên TV khiến tôi cảm thấy buồn, vì họ xứng đáng được sống một cuộc sống yên bình, hạnh phúc nhưng họ không thể, vì tình hình an ninh vẫn còn rất tồi tệ, người ta quay lại Iraq nhưng họ không thể ở lại”, Rivin nói và tuyên bố rằng cuối cùng hầu hết những người quay trở lại đều cố gắng đi di cư.
Về việc Đức Giáo Hoàng kêu gọi các Kitô hữu quay trở lại, người tị nạn này cho biết đơn giản là anh ta không thể, bởi vì không có cơ hội có công ăn việc làm, không có sự an toàn và nền kinh tế quá bất ổn.
Rivin nói: “Không có tương lai cho các Kitô hữu ở Iraq”.
“Ở Qaraqosh, chúng tôi là những người tin tưởng vào Chúa; chúng tôi đã có những bữa tiệc lớn liên quan đến cả thị trấn vào Giáng sinh, Lễ Phục sinh và vào Chúa Nhật Lễ Lá, tất cả đều mặc trang phục truyền thống đẹp nhất của chúng tôi”, anh nhớ lại.
“Chúng tôi đã nhảy múa, ca hát và rất hạnh phúc. Chúng tôi nhịn ăn suốt Mùa Chay, chỉ ăn cơm và rau và uống nước, trừ ra các ngày thứ Tư và thứ Sáu khi chúng tôi có cá. Chúng tôi mặc đồ đen, đặc biệt là vào các ngày thứ Sáu. Ở đây ở Jordan này, những người thuộc thế hệ của tôi đều nhớ như in hình ảnh này”.
“Khi tôi nhìn thấy Đức Giáo Hoàng, và nhìn thấy thị trấn đáng yêu của mình, tôi đã tự hỏi mình, tại sao chúng ta lại ở đây? Tại sao chúng tôi ở Jordan với tư cách là những người tị nạn? Nếu có cơ hội, tôi có quay lại không? Và tôi biết mình sẽ không làm thế, vì đất nước của tôi không an toàn”, anh nói. “Có rất nhiều lời bàn tán, nhưng không có gì thực sự thay đổi. Chính phủ không giúp chúng tôi”.
Trong chuyến thăm của Giáo hoàng, Rivin cũng theo dõi các phương tiện truyền thông xã hội, đặc biệt là YouTube. Tóm lại, những bình luận mà anh ấy tìm thấy ở đó, là lý do tại sao anh ấy tin rằng anh ấy sẽ không bao giờ quay trở lại Iraq.
“Có những bài viết chỉ trích các cô gái Công Giáo vì không đội khăn trùm đầu, đưa ra những bình luận không hay về các tín hữu Kitô, Chúa Giêsu và Đức Thánh Cha Phanxicô. Các tín hữu Kitô ở Iraq phải chịu sự đối xử phân biệt như vậy. Chúng tôi không muốn”.
