Một linh mục Chính Thống Giáo Nga, cha Athanasius Bukin, là cha giáo tại Giêrusalem đã có một bài viết nhan đề “War and faith: confessions of a Russian priest”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Túy Vân
Vào ngày 7 tháng 2 năm 2023, vẫn còn là linh mục của Giáo hội Chính thống Nga, tôi lên máy bay và rời Thánh địa, nơi tôi đang phục vụ với tư cách là thành viên của Phái đoàn Giáo hội Nga tại Giêrusalem. Chỉ sau khi hạ cánh xuống Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ, tôi mới dám đăng một bài đăng trên mạng xã hội thông báo rằng tôi sẽ rời khỏi Giáo Hội Chính thống Nga và ý định không quay trở lại Nga. Trước đó là nhiều tháng suy ngẫm sâu sắc và tôi sẽ không giấu giếm sự bất ổn về mặt đạo đức.
Tôi trở thành một tín hữu Kitô giáo Chính thống vào năm 2008, khi tôi đang theo học tại Học viện Bách khoa St. Petersburg. Sau khi vào Học viện Thần học St. Petersburg, ban đầu tôi có cảm giác “phản trí thức”. Nhưng trong quá trình học thạc sĩ, phân tích giáo hội học của Đức Cha John Zizioulas của Pergamon, tôi cảm thấy một tình cảm mới đối với kiến thức, lần này là nhân văn, và tôi thấy tương lai của mình chủ yếu gắn liền với thế giới học thuật. Sau khi hoàn thành bằng thạc sĩ tại Học viện Thần học và tham gia chương trình sau đại học, trước tiên tôi được gửi đến Đông Phương để học ngôn ngữ và sau đó đến Síp để lấy bằng thạc sĩ khác.
Khi ở Síp, tôi nhận được lời đề nghị tiếp tục thánh chức ở Giêrusalem. Lý do rất đơn giản: thực tế là tôi là một tu sĩ và nói tiếng Đông Phương hiện đại trôi chảy. Lúc đó tôi hầu như không biết gì về Phái đoàn Giáo hội Nga tại Giêrusalem nhưng tôi vẫn vui vẻ nhận lời. Từ năm 12 tuổi, tôi đã đến Israel thăm ông bà nội vào dịp nghỉ hè, cho đến khi bà tôi qua đời.
Mục vụ ở Giêrusalem đã không ngăn cản tôi làm luận án thạc sĩ ở Síp và khuyến khích tôi tiếp tục nghiên cứu, chuyên về giáo hội học của Thánh Augustinô. Công việc của tôi được hỗ trợ bằng cách tìm hiểu về đời sống của Giáo hội Chính thống Giêrusalem và các cộng đồng Kitô giáo khác nhau ở Thánh địa. Trong các khóa học tiếng Do Thái của mình, tôi thích tương tác với những sinh viên có nền tảng văn hóa và tôn giáo rất khác nhau.
Chính ý tưởng về bạo lực, và bản thân ý tưởng về chiến tranh, rất xa lạ đối với tôi, cũng như đối với nhiều Kitô hữu. Tuy nhiên, thế giới đầy rẫy bạo lực và xung đột vũ trang luôn hiện diện ở đâu đó. Tôi phải thú nhận rằng không phải tất cả chúng đều khiến tôi lo lắng như nhau. Chắc chắn có những người đặc biệt nhạy cảm, luôn bị ảnh hưởng nặng nề bởi tin tức về một thảm kịch, dù nó xảy ra ở bất cứ đâu. Nhiều người trong chúng ta có lẽ đau buồn trước sự bất công và tàn ác, nhưng nhìn chung, chúng ta không suy nghĩ sâu sắc và nghiêm túc về chiến tranh. Nói cách khác, chúng ta có quyền lựa chọn giữ nguyên nội tâm không bị ảnh hưởng bởi một bi kịch, và hơn nữa, quyền không cảm nhận này thường mang tính thụ động.
Nhưng những ranh giới này ở đâu? Khi nào tôi không còn có thể bỏ qua chiến tranh? Khi nào thì không thể tiếp tục không quan tâm đến nữa? Dù tôi có thể thụ động xa lạ với các hành động quân sự ở bên kia thế giới, và đôi khi thậm chí không biết gì về chúng, thì cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, thực tế đã kéo dài vài năm và đã bước vào giai đoạn nóng bỏng, giai đoạn ngày 24 tháng 2 năm 2022, đã trở thành một vấn đề cực kỳ cấp bách đối với tôi.
Khi chiến tranh công khai nổ ra, văn hóa căm thù tràn ngập mọi thứ theo đúng nghĩa đen, và không thể đứng ngoài nó. Nó đã trở nên không phù hợp với lương tâm Kitô giáo của tôi. Biểu hiện tồi tệ nhất của nền văn hóa này là sự biện minh cho hành vi giết người và thậm chí là sự chúc lành cho hành vi giết người của Chính thống Nga.
Các giáo sĩ Chính Thống Giáo Nga đã bị tước bỏ “quyền thụ động không tham gia” vào nền văn hóa thù hận sau khi lời cầu nguyện đầu tiên về cuộc chiến ở Ukraine được công bố và vẫn được đọc tại một số giáo xứ của Tòa Thượng Phụ Mạc Tư Khoa bên ngoài nước Nga. Nhìn chung, lời cầu nguyện được sắp xếp hợp lý và chỉ chứa đựng những lời chúc tốt đẹp cho chiến thắng quân sự, nhưng có một cụm từ nổi bật: “Ngăn chặn các quốc gia nước ngoài muốn chiến đấu và chống lại nước Nga thần thánh, và phá tan kế hoạch của chúng”. Cầu nguyện cho người Kitô hữu thực sự là một hành động, đòi hỏi phải có lời nói và thường chứa đựng các yếu tố giáo lý. Do đó, ngay cả một lời cầu nguyện kiểu này, ít nhất cũng cần một nỗ lực trí tuệ đặc biệt để thuyết phục bản thân rằng cụm từ khó hiểu này không ám chỉ đến phương Tây tập thể,
Tôi tiếc rằng tôi đã không đủ can đảm và sức mạnh tinh thần để công khai giải quyết những điều tôi không đồng ý. Vì vậy, tôi hầu như luôn đọc lời cầu nguyện này, thực hiện trong mình những bài tập tinh thần tương tự như gán trong đầu mình những lời về các quốc gia nước ngoài cho quân đội Nga. Tôi chỉ có thể không đọc lại nó khi tôi phục vụ ở trung tâm Jericho, nơi không ai có thể chú ý và báo cáo với cấp trên của tôi. Trong mọi phụng vụ và buổi cầu nguyện buổi sáng ở Phái đoàn, lời cầu nguyện này luôn được đọc, ngay cả khi tôi là linh mục chủ tế. Hành động của tôi chỉ được quyết định bởi một mong muốn: không tiết lộ ý kiến của mình và không xung đột công khai với các thành viên khác của Phái đoàn.
Nhưng thời gian trôi qua, lời cầu nguyện này và sau đó là những lời của Đức Thượng Phụ ủng hộ chiến tranh, việc trao tặng các danh hiệu của Giáo hội cho những người tham gia cuộc xâm lược và không có những lời cảm thông và chia buồn dành cho những người Ukraine phải chịu đau khổ vì các hành động quân sự – tất cả điều này khiến lương tâm tôi trăn trở và khiến tôi nhận thức được sự liên quan của cá nhân tôi vào những gì đang xảy ra. Càng ngày tôi càng nhận ra rằng lương tâm Kitô giáo của tôi đòi hỏi một lập trường tích cực hơn để chống lại chiến tranh.
Vâng, tôi đã sợ từ lâu. Tôi không thể thừa nhận điều đó với chính mình, tôi đang trốn sau bức tường mỉa mai, nhưng tôi vẫn sợ. Thật đau đớn và xấu hổ khi tôi phải im lặng trước mọi điều đã làm và nói xung quanh mình thay mặt cho Giáo hội Nga. Tôi cũng ngại nói ra bất cứ điều gì để đáp lại, vì tôi sợ mình sẽ bị tẩy chay. Vì vậy, tôi tích lũy nỗi đau trong mình, kìm nén ước muốn nói theo lương tâm, mở cửa sổ nội tâm khi nói chuyện với những người hiểu tôi. Đây hầu hết là những người bạn Nga lâu năm của tôi, hầu hết đều không phải là thành viên của hàng giáo sĩ.
Mặc dù trong số các bạn cùng lớp ở Học viện của tôi có những người phản đối chiến tranh, và thậm chí cả những người đã ký bức thư nổi tiếng của 300 giáo sĩ, nhưng tôi không dám nói chuyện với họ, không muốn khiến họ gặp nguy hiểm bằng những bài phát biểu bấp bênh của mình. Nhưng để liên lạc với những người tôi tin tưởng và sự an toàn của họ mà tôi không nghi ngờ gì, tôi rời khỏi Phái bộ để không ai có thể nghe thấy tôi. Trong suốt thời gian đó, tôi thực sự đã được cứu bởi bạn bè và bạn cùng lớp ở Giêrusalem, một số người trong số họ thậm chí không phải là Kitô hữu, nhưng họ đã thể hiện sự cảm thông và hỗ trợ mà không phải lúc nào những người đồng đạo của tôi cũng có được.
Cuối cùng tôi quyết định rời bỏ Chính thống Nga sau Lễ Phục sinh năm 2022. Tuy nhiên, việc ra đi không hề dễ dàng. Trong một thời gian, tôi đã hy vọng, có lẽ vì tuyệt vọng, muốn giảm bớt hậu quả của những thay đổi sắp tới, chuẩn bị cho sự khởi đầu của một cuộc sống mới. Nhưng thật không may, do nguồn lực hạn chế của tôi, tất cả điều này đã không thể thực hiện được; nó chỉ trì hoãn chuyến khởi hành của tôi và cho tôi thời gian để suy ngẫm.
Và suy ngẫm là nghi ngờ. Có lẽ mọi thứ sẽ thay đổi và tôi sẽ phải chờ đợi? Nhưng hết lần này đến lần khác, tôi chứng kiến những cuộc trò chuyện chán nản, thường là giữa các giáo sĩ của Phái đoàn, khiến tôi mất hết hy vọng. Một ngày nọ, những linh mục đã lên tiếng phản đối chiến tranh và những người đã bị cách chức được nhớ đến, người ta nói rằng họ đã đi sai đường và nói chung là những người kỳ lạ. Tôi nhận ra rằng họ cũng sẽ nói những điều tương tự về tôi, rằng tôi “kỳ lạ, một kẻ điên, rằng tôi đã lầm đường lạc lối, rằng tôi đã bán mình cho đối phương”.
Thật đáng sợ khi thấy mình cô đơn bên ngoài không gian quen thuộc và thoải mái, sau khi đã từ bỏ những mong muốn, suy nghĩ và dự án mà mình đã ấp ủ bao năm qua. Tất nhiên, chúng ta không nên coi trọng các dự án, kẻo làm Chúa cười, nhưng đối với con người thì điều đó không dễ dàng như vậy.
Tôi nhận thức được vị trí có phần đặc quyền của mình. Tôi “may mắn” được bố mẹ nuôi dưỡng trong tinh thần tự do và tôn trọng người khác. Từ rất sớm tôi đã có cơ hội đi du lịch bên ngoài Liên Xô cũ, tới Israel. Ngay cả một nền giáo dục tốt, đầu tiên là trong một cơ sở thế tục và sau đó là trong một cơ sở giáo hội, cũng như kiến thức về một số ngoại ngữ, cũng không thể được coi là gì khác hơn là một đặc ân.
Tất cả những điều này, ngoài bạn bè và một gia đình yêu thương và ủng hộ, đã cho phép tôi thực hiện kế hoạch rời Chính thống Nga và không quay trở lại Nga. Khi tôi đến Antalya và sau khi ở với bạn bè một thời gian, tôi có thể đến Mount Athos, nơi tôi hồi phục một chút và có hy vọng đầu tiên tìm lại được sự bình yên nội tâm đã mất của mình. Sau đó tôi chuyển đến một trong những quốc gia thuộc Liên minh Âu Châu, nơi tôi đang chờ quyết định về nơi lưu trú dài hạn.
Hôm nay tôi cố gắng không lập những kế hoạch dài hạn vì tôi chưa biết mọi việc sẽ diễn ra như thế nào. Tuy nhiên, tôi có thể nói lên niềm hy vọng: tôi muốn ở lại Âu Châu và hoàn thành luận án tốt nghiệp về Thánh Augustinô mà tôi đã bắt đầu cách đây sáu năm.
Cho đến gần đây tôi rất lo lắng: liệu tôi có thể tiếp tục sứ vụ linh mục không? Nhưng bây giờ tôi có thể nói rằng tôi không còn lo lắng nữa. Nếu sớm hay muộn cơ hội này xuất hiện, tôi sẽ rất vui. Tuy nhiên, tại thời điểm này tôi quan tâm nhiều hơn đến việc tiếp tục học tập cũng như đời sống tu viện kết hợp với công việc học tập.
Tôi kiên quyết ủng hộ Ukraine. Đáng buồn thay, bây giờ tôi hầu như không thể làm gì để giúp đỡ những cư dân dũng cảm của quốc gia này, nhưng tôi không ngừng cầu nguyện cho hòa bình sẽ bảo đảm chấm dứt bạo lực, và hòa bình càng đến sớm thì càng có nhiều sinh mạng được cứu, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
