Khi cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine đạt mức 500 ngày, tờ Our Sunday Visitor đã đến Kyiv để nói chuyện với Đức Tổng Giám Mục Sviatoslav Shevchuk, nhà lãnh đạo của Giáo Hội Công Giáo Ukraine nghi lễ Đông phương trên toàn thế giới, về cuộc chiến và những tác động của nó đối với người Ukraine, Giáo Hội Công Giáo và cộng đồng toàn cầu.
Our Sunday Visitor: Đức Cha mô tả thế nào về 500 ngày xâm lược toàn diện của Nga?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Mỗi ngày trong 500 ngày qua đều khác nhau. Ban đầu, đặc biệt là ở Kyiv, chúng tôi phải đối mặt với sự xâm lược trực tiếp và cái chết cận kề. Kyiv giống như một cái bẫy…. Người Nga chỉ còn cách đó 20 kilômét. Sông Dnipro bị chặn và gài mìn; tất cả các cây cầu đã bị đóng cửa.
Các lực lượng vũ trang hùng mạnh của Nga đã có mặt ở đây ngay cả trước cuộc xâm lược. Chúng tôi phát hiện ra rằng chúng tôi có họ ngay cả trong dàn hợp xướng nhà thờ của chúng tôi. Họ biết rất rõ nơi tôi sống, cửa sổ của tôi ở đâu, lối vào tòa nhà của chúng tôi ở đâu. Tôi nằm trong danh sách bị ám sát. Theo nghĩa đen, chúng tôi đã được cứu bởi những người của khu phố này, những người đã thành lập một đơn vị tự vệ đặc biệt…. Chúng tôi đã được bảo vệ bởi các đơn vị quân đội đó cho đến cuối năm ngoái.
Trong nhà tôi, chúng tôi không thể có bất kỳ bức tranh nào trên tường, bởi vì mọi thứ đều rung chuyển rất mạnh do các vụ nổ. Hình ảnh và bức tượng sẽ rơi xuống.
Chúng tôi đã học cách phân biệt các loại vụ nổ. Nếu trái đất rung chuyển và sau đó có một vụ nổ, đó là pháo kích. Nếu có một vụ nổ mà không rung lắc, có thể hệ thống phòng không đang hoạt động. Vì vậy, chúng tôi bị chấn thương về tinh thần.
Our Sunday Visitor: Trong chuyến hành hương gần đây tại Ukraine, Đức Cha đã nhận những chiếc khăn tay tượng trưng cho những giọt nước mắt của tang quyến. Đức Cha đối phó với nỗi đau ấy như thế nào?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Tôi còn có thể nói gì với người mẹ đã mất con trai mình? Người ta còn có thể tìm thấy niềm an ủi nào cho một người mà cuộc sống của họ bị hủy hoại vì cuộc chiến này?
Phản ứng chỉ là hiện diện, sát cánh và có thể khóc cùng họ, chia sẻ nỗi đau và nỗi buồn của họ. Thậm chí không phải lúc nào bạn cũng có thể nói: “Tôi thấu hiểu”. Tôi được biết rằng khi đến thăm những người lính của chúng tôi trong bệnh viện. Câu nói khó nghe nhất đối với người lính nằm cụt hai chân đó là ai đó nói với anh ta: “Tôi thấu hiểu.”
Tôi gọi đây là bí tích hiện diện – khi chúng ta hiện diện, chia sẻ nỗi buồn này, chính Thiên Chúa hiện diện. Nếu bạn chia sẻ nỗi buồn, nỗi đau đó có thể giảm bớt. Và nếu bạn mời những người này giúp đỡ lẫn nhau, những hành động bác ái như vậy có thể có tác dụng chữa bệnh. Có điều gì đó tuyệt vời về điều đó; bạn không thể giải thích nó bằng lý luận của con người, nhưng đó là những gì đang thực sự xảy ra.
Our Sunday Visitor: Đức Cha đã đến thăm những nơi diễn ra những hành động tàn ác tồi tệ nhất cho đến nay trong cuộc chiến này. Đức Cha có thể mô tả những kinh nghiệm đó và cách Đức Cha phục vụ gia đình nạn nhân không?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Tôi thường xuyên đến thăm những nơi đó, những người đó. Tôi nhớ khi tôi được phép đến thăm Bucha, Irpin, Borodyanka. … Thật kinh khủng. Chúng tôi thấy những thi thể nằm dọc đường phố. Nhà thờ của chúng tôi ở Irpin đã bị gài mìn. Chúng tôi đến gần Nhà thờ, và quân đội bắt đầu hét lên, “Xin dừng lại ngay!” bởi vì nó rất nguy hiểm…. Mìn ở khắp mọi nơi.
Chúng tôi đã đến những ngôi mộ tập thể đó…. Tôi hỏi liệu có thể đến gần, ở lại và cầu nguyện không. Tôi đứng ở rìa của một ngôi mộ. Trong một vài khoảnh khắc, tôi cảm thấy như thể mình không đứng vững; nó đang di chuyển. Tôi hỏi các binh sĩ, “Tôi ở đây có ổn không?” Họ trả lời: “Đừng sợ, nhưng Đức Cha đang đứng trên các xác chết.” Bạn có thể tưởng tượng cảm giác khi tôi biết rằng tôi đang đứng trên những xác chết bên dưới.
Và lúc đó tôi chỉ biết kêu lên: “Chúa ơi, tại sao? Tại sao nó lại xảy ra, và tại sao tôi còn sống còn họ thì chết?” Có lẽ trong khoảnh khắc đó tôi bắt đầu trải qua cảm giác tội lỗi của kẻ sống sót, một hiện tượng tâm lý mà những người lính của chúng tôi rất thường cảm thấy, và điều này đặt ra một số câu hỏi đau đớn: tại sao bạn tôi chết, còn tôi thì sống?
Vì vậy, câu hỏi “tại sao” là tiếng kêu hiện sinh vẫn thôi thúc tôi đi tìm ý nghĩa, đánh thức ý thức của nhiều người trên thế giới, là tiếng nói của những người đang nằm trong những nấm mồ tập thể đó.
Năm nay tôi lại đến thăm những nơi đó để gặp gỡ những tang quyến. Chúng tôi đã cầu nguyện ở một nơi có vết đạn nơi nhiều cậu bé đã bị hành quyết. Và sau buổi cầu nguyện này, chúng tôi có cơ hội ở lại vài giờ và chỉ để nói chuyện. Tôi nhớ một người đàn ông với đôi mắt xanh sâu thẳm đã im lặng. Cuối cùng, tôi đã nói chuyện với anh ta, và anh ta chia sẻ việc anh ta đã đến đó như thế nào để tìm thi thể của cậu con trai 22 tuổi, cũng tên là Sviatoslav. Anh ta nói với tôi: “Con đã nhìn thấy con trai mình với đôi mắt lồi ra.”
Người dân Bucha nói với tôi rằng quân đội Nga đang thực hiện những tội ác đó để chuẩn bị cho một cuộc thanh lọc sắc tộc lớn ở Kyiv. Nếu Nga tiến vào thành phố, Kyiv sẽ ngập trong máu người. Họ đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho một tội ác như vậy, nhưng thật mầu nhiệm, chúng tôi vẫn còn sống. Tôi sẽ coi mỗi ngày trong cuộc sống của tôi hôm nay là một phép lạ.
Our Sunday Visitor: Giáo Hội Công Giáo có thể đáp ứng mục vụ như thế nào trước những đau khổ của người dân Ukraine?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Người Ukraine chúng tôi chưa nhận ra chúng tôi bị tổn thương sâu sắc như thế nào. Những người đã đi qua các phòng tra tấn, các chủng sinh của chúng tôi đã đi qua các trại lọc máu, các linh mục bị tra tấn của chúng tôi trong các vùng lãnh thổ bị tạm chiếm, các thương binh – mỗi người đều có chấn thương chiến tranh của riêng mình.
Chúng tôi có một nhóm trị liệu đặc biệt trong giáo xứ của chúng tôi, là Nhà thờ Chính tòa Phục sinh của Chúa Kitô, nằm ở Kyiv, dành cho những phụ nữ bị bạo lực tình dục từ quân đội Nga. Bạo lực đó đã xảy ra ở nơi công cộng, chỉ để hủy hoại phẩm giá của con người. Chữa lành vết thương của bạo lực tình dục thời chiến có thể là một ngành tâm lý học hoàn toàn mới.
Vì vậy, chữa lành nỗi đau do chấn thương chiến tranh sẽ là nhiệm vụ mục vụ chính của Giáo hội ít nhất là trong 10 năm tới. Tôi nghĩ rằng tương lai của Ukraine sẽ phụ thuộc vào khả năng của chúng tôi trong việc hỗ trợ mọi người trong quá trình này.
Our Sunday Visitor: Trước lời kêu gọi tha thứ của Tin Mừng, Đức Cha sẽ phản ứng thế nào với những người thúc giục Ukraine tìm kiếm hòa bình và hòa giải với Nga?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Liệu có thể hòa giải với một người đã gây ra cho chúng tôi nỗi đau khủng khiếp như vậy không? Điều đó sẽ mất thời gian. Chúng tôi không thể bị ép buộc. Không thể áp đặt bất kỳ loại dấu hiệu hòa giải giả tạo nào.
Có một số bước nên được thực hiện. Tôi liên tục lặp lại điều đó với rất nhiều, rất nhiều các vị trong hàng giáo phẩm của Giáo Hội Công Giáo trên khắp thế giới, đặc biệt là ở Vatican, những người rất mong muốn thúc đẩy chúng tôi tiến tới hòa giải…. Tôi luôn hỏi, “Xin làm ơn, không phải bây giờ.” Bởi vì chấn thương chiến tranh sẽ khiến chúng tôi từ chối ngay cả ý tưởng hòa giải như vậy. Chúng tôi cần thời gian.
Đầu tiên, người Nga nên ngừng giết chúng tôi và rút khỏi vùng đất của chúng tôi. Trong khi cuộc chiến này đang ở giai đoạn được gọi là “giai đoạn nóng”, trước tiên chúng ta phải cứu mạng sống con người, bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất và là tiếng nói của những người không có tiếng nói. Sau đó, chúng tôi phải giải quyết vết thương của chính mình và tìm kiếm công lý.
Chúng ta không nên biện minh cho kẻ săn mồi. Chúng ta phải lắng nghe nạn nhân. Nếu chúng ta đặt hai bên ngang nhau, chúng ta sẽ không bao giờ đạt được công lý và cũng chẳng có thể bắt đầu bất kỳ quá trình hòa giải nào.
Our Sunday Visitor: Các nhà lãnh đạo Chính thống giáo của Nga, nổi bật nhất là Thượng phụ Kirill, đã tán thành và thậm chí chúc lành cho các cuộc tấn công của quốc gia họ vào Ukraine. Đức Cha có thể nói gì về điều này?
Đức Tổng Giám Mục Shevchuk: Giống như Nhà nước Hồi giáo công cụ hóa tôn giáo Hồi giáo, ý thức hệ Thế Giới Nga đang công cụ hóa Kitô giáo. Ở Ukraine, chúng tôi có cùng sự phát triển trong thần học quân sự như Chính thống Nga, trong đó nói rằng, “Chúng ta là những Kitô hữu đích thực cuối cùng; mọi người khác đều là dị giáo. Chúng ta là những người bảo vệ các giá trị Kitô giáo truyền thống đích thực. Phương Tây tập thể là hiện thân của những kẻ phản Kitô. Họ đang tấn công chúng ta. Chúng ta phải chiến đấu với cuộc chiến siêu hình. Và phần thưởng cho những người lính Nga là gì? tha thứ mọi tội lỗi dù tàn bạo đến đâu và được ban cho sự sống đời đời.”
Và học thuyết quỷ quyệt đó đang xâm chiếm Kitô giáo cả ở Hoa Kỳ. Nó không chỉ là vấn đề đối với Ukraine, mà nó còn làm suy yếu uy tín của Phúc âm của Chúa Giêsu Kitô cho các thế hệ tương lai.
Con cái của những người chấp nhận một hệ ý thức hệ như vậy một ngày nào đó sẽ hỏi bạn đã làm gì khi hệ tư tưởng Nga đang giết chết con người – chúng ta đang trải qua cuộc chiến xảy ra ở Ukraine nhưng đã ảnh hưởng đến toàn thế giới biết là ngần nào.
