Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã cử hành thánh lễ vào hôm thứ Năm tại đền thờ quốc gia của Canada và đối mặt với yêu cầu lâu đời từ người dân bản địa: đó là hủy bỏ các tông chiếu của Tòa Thánh làm nền tảng cho cái gọi là “Học thuyết về Khám phá “và bác bỏ các lý thuyết đã hợp pháp hóa việc chiếm giữ các vùng đất của người bản xứ từ thời thuộc địa và là cơ sở của một số luật tài sản ngày nay.
Ngay trước khi Thánh lễ bắt đầu, hai phụ nữ bản địa đã giăng một biểu ngữ tại bàn thờ của Đền thờ Quốc gia Sainte-Anne-de-Beaupré có dòng chữ: “Hãy hủy bỏ học thuyết” bằng chữ đỏ và đen. Những người biểu tình đã được đưa ra ngoài và Thánh lễ được tiến hành mà không xảy ra sự việc đáng tiếc nào, mặc dù sau đó các phụ nữ đã cầm biểu ngữ diễn hành bên ngoài đền thánh và treo nó trên lan can.
Cuộc biểu tình ngắn ngủi nhấn mạnh một trong những vấn đề mà Tòa thánh phải đối mặt sau lời xin lỗi lịch sử của Đức Phanxicô về sự can dự của Giáo Hội Công Giáo vào các trường nội trú dành cho người bản địa của Canada, nơi các thế hệ người bản địa bị buộc phải rời bỏ gia đình và nền văn hóa của họ để hòa nhập vào xã hội Kitô giáo Canada. Đức Phanxicô đã dành một tuần ở Canada để tìm cách chuộc lỗi và hôm thứ Năm đã thêm vào trong một yêu cầu khác về sự tha thứ từ các nạn nhân vì “tệ nạn” lạm dụng tình dục giáo sĩ.
Ngoài lời xin lỗi, các dân tộc bản địa đã kêu gọi Đức Phanxicô chính thức hủy bỏ những sắc chỉ của Tòa Thánh hồi thế kỷ 15, đã cung cấp cho Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha sự ủng hộ trong việc mở rộng lãnh thổ của họ ở Phi Châu và Mỹ Châu vì lợi ích truyền bá Kitô Giáo. Những sắc lệnh đó làm nền tảng cho Học thuyết Khám phá, một khái niệm pháp lý được đưa ra trong quyết định của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ năm 1823, được hiểu là quyền sở hữu và chủ quyền đối với đất đai được chuyển cho người Âu Châu vì họ “phát hiện ra” nó. Nó được trích dẫn gần đây là một quyết định của Tòa án Tối cao năm 2005 liên quan đến Quốc gia Da đỏ Oneida.
Michelle Schenandoah, một thành viên của Oneida Nation, cho biết: “Các quốc gia thuộc địa này, đặc biệt là Canada và Hoa Kỳ, đã sử dụng học thuyết này làm cơ sở cho quyền sở hữu đất đai của họ, điều này cuối cùng thực sự có nghĩa là tước đoạt đất đai của các dân tộc bản địa. Cô đã ở Thành phố Quebec cùng với một phái đoàn từ Liên đoàn Haudenosaunee để nêu vấn đề với các nhà lãnh đạo Giáo Hội.
Bà nói: “Đó là một cuộc diệt chủng kéo dài hơn 500 năm, và nó vẫn là luật có hiệu lực cho đến ngày nay.”
Văn phòng của Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết trong cuộc gặp gỡ riêng với Đức Thánh Cha, Thủ tướng cho rằng Tòa thánh cần “giải quyết Học thuyết Khám phá”, cũng như các vấn đề khác bao gồm việc trả lại các hiện vật bản địa trong Bảo tàng Vatican.
Một số giáo phái Kitô giáo trong những năm gần đây đã chính thức bác bỏ học thuyết này. Các giám mục Canada đã làm như vậy vào năm 2016 và Hội đồng Các Bề trên dòng nữ Hoa Kỳ, đã chính thức yêu cầu Đức Phanxicô làm như vậy vào năm 2014 và nói rằng ngài nên từ bỏ “giai đoạn lịch sử Kitô giáo sử dụng tôn giáo để biện minh cho chính trị và bạo lực cá nhân chống lại các quốc gia và dân tộc bản địa và bản sắc văn hóa, tôn giáo và lãnh thổ của họ. “
Murray Sinclair, Chủ tịch Ủy ban Sự thật và Hòa giải của Canada, đã trích dẫn học thuyết trong một tuyên bố tuần này hoan nghênh lời xin lỗi của Đức Phanxicô
Các quan chức Giáo Hội đã khẳng định những sắc lệnh đó của Giáo hoàng từ lâu đã bị hủy bỏ hoặc thay thế bởi những sắc lệnh khác thừa nhận đầy đủ quyền của người bản địa được sống trên đất của họ, và nói rằng những tông chiếu ban đầu không có giá trị pháp lý hoặc đạo đức ngày nay. Trong chuyến đi, Đức Phanxicô đã nhiều lần khẳng định lại những quyền đó và bác bỏ các chính sách đồng hóa đã thúc đẩy hệ thống trường học dân cư.
Nhưng cả Vatican và các nhà tổ chức chuyến đi Canada đều xác nhận rằng một tuyên bố mới của Giáo Hội đang được chuẩn bị để đề cập đến các yêu cầu bác bỏ một cách chính thức các tông chiếu hồi thế kỷ thứ 15.
Vatican đã lường trước rõ ràng rằng vấn đề sẽ nảy sinh trong chuyến đi. Trong một bài viết trên tạp chí Dòng Tên La Civilta Cattolica, hay Văn Minh Công Giáo Cha Federico Lombardi thừa nhận rằng vấn đề này vẫn là một vấn đề quan trọng đối với người dân bản địa, nhưng nhấn mạnh rằng quan điểm của Tòa Thánh trong việc bác bỏ học thuyết khám phá là rõ ràng.
Cha Lombardi, nguyên phát ngôn viên của Vatican, trích dẫn tông chiếu “Sublimis Deus” được công bố năm 1538 khẳng định rằng các dân tộc bản địa không thể bị tước đoạt quyền tự do hoặc sở hữu tài sản của họ “và họ không nên bị nô lệ dưới bất kỳ hình thức nào.”
