Sáng thứ Năm 22 tháng Mười Hai, Đức Thánh Cha Phanxicô đã tiếp kiến các Hồng Y và thành viên khác của Giáo triều Roma, đến chúc mừng ngài nhân dịp Giáng Sinh và Năm mới. Đức Thánh Cha mời gọi mọi người thực thi tinh thần hoán cải, và loại trừ mọi thứ võ khí, chiến tranh, và bạo lực, bắt đầu từ chính bản thân mình.
Lên tiếng sau lời chúc mừng của Đức Hồng Y Giovanni Battista Re, Niên trưởng Hồng Y đoàn, Đức Thánh Cha nói:
Anh chị em thân mến!
1. Một lần nữa Chúa ban cho chúng ta ân sủng được mừng mầu nhiệm Chúa Giáng Sinh. Mỗi năm, khi quỳ gối trước Hài Nhi nằm trong máng cỏ (x. Lc 2:12), chúng ta có thể nhìn đời mình dưới ánh sáng đặc biệt này. Đó không phải là ánh sáng vinh quang của thế gian này, mà là “ánh sáng đích thực, soi sáng mọi người” (Ga 1:9). Đối với chúng ta, sự khiêm nhường của Con Thiên Chúa, Đấng đã dự phần vào thân phận con người của chúng ta, là một bài học để nhìn mọi sự đúng như bản chất của chúng. Như Chúa đã chọn sự thanh bần, nghĩa là không chỉ thiếu của cải, mà là hoàn toàn đơn sơ, cũng vậy, mỗi chúng ta được mời gọi trở về với những gì thiết yếu trong cuộc sống của chính mình, loại bỏ tất cả những gì thừa thãi và là những trở ngại tiềm ẩn trên con đường tu tập, con đường nên thánh. Và con đường nên thánh đó là không thể tương nhượng.
2. Đồng thời, chúng ta cần nhận thức rõ ràng rằng khi nhìn lại cuộc sống và quá khứ của mình, chúng ta phải luôn bắt đầu bằng việc hồi tưởng lại tất cả những điều tốt đẹp mà chúng ta đã biết. Vì chỉ khi chúng ta ý thức được lòng nhân hậu của Chúa đối với chúng ta, chúng ta mới có thể nêu đích danh sự dữ mà chúng ta đã trải qua hoặc chịu đựng. Nhận thức về sự nghèo khó của chúng ta, nếu không đi kèm với việc nhận ra tình yêu của Thiên Chúa, sẽ nghiền nát chúng ta. Do đó, thái độ nội tâm mà chúng ta phải là đánh giá cao lòng biết ơn, như một điều quan trọng nhất.
Để giải thích lòng biết ơn này, Tin Mừng thuật lại câu chuyện mười người phong cùi được Chúa Giêsu chữa lành; nhưng chỉ có một người trong số họ, một người Samaria, trở lại cám ơn Người (x. Lc 17,11-19). Ngoài việc được chữa lành thể xác, hành động tạ ơn của anh đã mang lại cho anh ơn cứu rỗi hoàn toàn (xem câu 19). Cuộc gặp gỡ của anh ấy với sự tốt lành do Thiên Chúa ban cho anh ta không phải là hời hợt; nó đã chạm đến chính trái tim của anh. Đó là cách nó nên diễn ra: nếu không liên tục thực hành lòng biết ơn, cuối cùng chúng ta sẽ chỉ liệt kê những thất bại của mình và đánh mất điều quan trọng nhất là những ân sủng mà Chúa ban cho chúng ta mỗi ngày.
3. Nhiều điều đã xảy ra trong năm nay và trước hết, chúng ta muốn cảm tạ Chúa vì mọi ơn lành của Người. Tuy nhiên, chúng ta hy vọng rằng trong số những phước lành đó có sự hoán cải của chúng ta. Hoán cải là một câu chuyện không bao giờ kết thúc. Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra với chúng ta là nghĩ rằng chúng ta không còn cần phải hoán cải, với tư cách cá nhân hay cộng đồng.
Hoán cải là luôn luôn học lại cách tiếp nhận sứ điệp Tin Mừng một cách nghiêm túc và đem sứ điệp Tin Mừng ra thực hành trong cuộc sống của chúng ta. Nó không chỉ đơn giản là tránh điều ác mà là làm tất cả những điều lành phúc đức mà chúng ta có thể. Đó là ý nghĩa của việc được hoán cải. Tin Mừng đi đến đâu, chúng ta luôn như trẻ thơ cần học hỏi đến đó. Ảo tưởng rằng chúng ta đã học được mọi thứ khiến chúng ta rơi vào sự kiêu ngạo tâm linh.
Năm nay đánh dấu kỷ niệm 60 năm khai mạc Công đồng Vatican II. Công đồng là gì nếu không phải là một thời điểm hoán cải tuyệt vời cho toàn thể Giáo hội? Như Thánh Gioan XXIII đã nhận xét: “Tin Mừng không thay đổi; chính chúng ta mới bắt đầu hiểu Lời Chúa đầy đủ hơn”. Việc hoán cải mà Công đồng khơi dậy là một nỗ lực để hiểu Tin Mừng đầy đủ hơn và làm cho Tin Mừng trở nên có liên quan, sống động và hữu hiệu trong thời đại chúng ta.
Như đã xảy ra nhiều lần khác trong lịch sử của Giáo hội, trong thời đại của chúng ta cũng vậy, chúng ta cảm thấy được kêu gọi, với tư cách là một cộng đồng tín hữu, hãy hoán cải. Quá trình này còn lâu mới hoàn thành. Suy tư hiện tại của chúng ta về tính đồng nghị của Giáo hội là kết quả của niềm xác tín của chúng ta rằng tiến trình hiểu biết sứ điệp của Chúa Kitô không bao giờ kết thúc, trái lại không ngừng thách thức chúng ta.
Ngược lại với hoán cải là “bất động”, là niềm tin thầm kín rằng chúng ta không có gì khác để học hỏi từ Tin Mừng. Đây là sai lầm cố gắng giản lược sứ điệp của Chúa Giêsu trong một hình thức duy nhất có giá trị vĩnh cửu. Thay vào đó, hình thức của sứ điệp ấy phải có khả năng thay đổi liên tục, để bản chất của sứ điệp của Chúa Giêsu có thể không thay đổi. Lạc giáo đích thực không chỉ bao gồm việc rao giảng một Phúc Âm khác (x. Gl 1:9), như Thánh Phaolô đã nói với chúng ta, mà còn bao gồm trong việc ngừng dịch thông điệp của Phúc Âm sang các ngôn ngữ và lối suy nghĩ ngày nay, đó chính là điều mà Vị Tông Đồ Dân Ngoại đã làm. Bảo tồn có nghĩa là giữ cho sống động chứ không phải cầm tù sứ điệp của Chúa Kitô.
4. Tuy nhiên, vấn đề thực sự, và là vấn đề mà chúng ta thường xem nhẹ, là việc hoán cải không chỉ làm cho chúng ta nhận thức được điều ác để chúng ta có thể chọn điều thiện; nhưng hoán cải cũng buộc cái ác phải thay đổi chiến thuật của nó, trở nên quỷ quyệt hơn, tìm ra những lớp ngụy trang mới mà chúng ta khó có thể nhìn thấu. Trận chiến là có thật. Kẻ cám dỗ tiếp tục quay trở lại, cải trang, nhưng chắc chắn hắn quay trở lại.
Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu dùng một dụ ngôn để minh họa trận chiến này diễn ra như thế nào vào những thời điểm khác nhau và theo những cách khác nhau: “Khi một người mạnh được vũ trang đầy đủ canh giữ lâu đài của mình, thì của cải người ấy được an toàn. Nhưng nếu có người mạnh thế hơn đột nhập và thắng được người ấy, thì sẽ tước lấy vũ khí mà người ấy vẫn tin tưởng và sẽ đem phân phát những gì đã lấy được.”(Lc 11:21-22). Vấn đề lớn đầu tiên là khi chúng ta đặt quá nhiều niềm tin vào bản thân, vào chiến lược và chương trình của mình. Đây là “thuyết pelagiô” mà tôi thường nói đến. Thực ra, một số thất bại của chúng ta có khi lại là một ân sủng, vì chúng nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta không nên đặt niềm tin hoàn toàn vào chính mình, mà chỉ tin vào một mình Chúa mà thôi. Một số thất bại của chúng ta, cũng như Giáo hội, là một lời kêu gọi mạnh mẽ để đặt Chúa Kitô trở lại trung tâm, vì như Người nói: “Ai không đi với tôi là chống lại tôi, và ai không cùng tôi thu góp là phân tán” (Lc 11: 23). Điều đó thật dễ dàng xảy ra.
Anh chị em thân mến, kết án sự dữ là chưa đủ, kể cả sự dữ đang âm thầm ẩn nấp giữa chúng ta. Chúng ta cần phải đáp lại bằng cách chọn con đường hoán cải. Chỉ lên án thôi cũng có thể tạo ra ảo tưởng rằng chúng ta đã giải quyết được vấn đề, trong khi điều thực sự quan trọng là tạo ra những thay đổi để bảo đảm rằng chúng ta không còn để mình bị giam cầm bởi những đường lối tư duy xấu xa, thường là lối suy nghĩ của thế gian này. Một trong những đức tính hữu ích nhất để thực hành về mặt này là đức tính cảnh giác. Chúa Giêsu dùng một ví dụ nổi bật để minh họa sự cần thiết phải cảnh giác, nghĩa là chú ý đến chính mình và Giáo hội. Ngài nói với chúng ta rằng: “Khi thần ô uế xuất khỏi một người, thì nó đi rảo qua những nơi khô cháy, tìm chốn nghỉ ngơi. Mà vì tìm không ra, nó nói: ‘Ta sẽ trở về nhà ta, nơi ta đã bỏ ra đi.’ Khi đến nơi, nó thấy nhà được quét tước, dọn dẹp hẳn hoi. Nó liền đi kéo thêm bảy thần khác dữ hơn nó, và chúng vào ở đó. Rốt cuộc tình trạng của người ấy lại còn tệ hơn trước.” (Lc 11:24-26). Sự hoán cải ban đầu của chúng ta tuân theo một khuôn mẫu nhất định: điều ác mà chúng ta thừa nhận và cố gắng loại bỏ khỏi cuộc sống của mình thực sự đã rời bỏ chúng ta, nhưng chúng ta sẽ thật ngây thơ khi nghĩ rằng nó sẽ biến mất luôn. Trong một thời gian ngắn, nó trở lại dưới một vỏ bọc mới. Trước đây, nó có vẻ thô bạo và dữ dội, bây giờ nó hiện lên thanh lịch và tinh tế. Chúng ta cần nhận ra điều đó và một lần nữa vạch mặt nó. Hãy để tôi nói theo cách này: chúng là “những con quỷ tao nhã”: chúng xâm nhập một cách trơn tru mà chúng ta thậm chí không hề hay biết. Chỉ có thực hành tự vấn lương tâm hàng ngày mới có thể giúp chúng ta ý thức được chúng. Do đó, việc xét mình có một tầm quan trọng trong việc canh chừng ngôi nhà của chúng ta.
Chẳng hạn, vào thế kỷ 17, có trường hợp nổi tiếng của các nữ tu ở Port Royal. Một trong những tu viện trưởng của họ, Mẹ bề trên Angélique, đã khởi đầu rất tốt; Mẹ bề trên đã cải tổ bản thân và tu viện của mình một cách “đầy đặc sủng”, thậm chí trục xuất cha mẹ khỏi tu viện. Bà là một phụ nữ rất tài năng, được sinh ra để cai trị, nhưng sau đó cô ấy trở thành linh hồn của cuộc phản kháng Jansenist, không khoan nhượng và không khuất phục ngay cả khi đối mặt với thẩm quyền giáo hội. Về bà và các nữ tu của bà, người ta nói rằng họ “trong sáng như thiên thần và kiêu hãnh như ác quỷ”. Họ đã đuổi được con quỷ, nhưng ma quỷ đã trở lại mạnh mẽ gấp bảy lần, và dưới chiêu bài thắt lưng buộc bụng và nghiêm khắc, ma quỷ đã đưa ra sự cứng nhắc và tự cho rằng họ tốt hơn những người khác. Con quỷ, một khi bị đuổi, luôn luôn quay trở lại; mặc dù dưới một vỏ bọc khác, nhưng nó luôn quay trở lại. Chúng ta hãy cảnh giác!
5. Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu kể nhiều dụ ngôn nhắm vào những người công chính, kinh sư và Pharisêu, để vạch trần ảo tưởng cho mình là công chính và coi thường người khác (x. Lc 18:9). Chẳng hạn, trong một dụ ngôn chúng ta thường gọi là dụ ngôn về lòng thương xót (x. Lc 15), Người kể chuyện con chiên lạc và chuyện người con út của người cha tội nghiệp, là người coi cha mình như đã chết. Những câu chuyện ngụ ngôn này nhắc nhở chúng ta rằng cách đầu tiên dẫn đến tội lỗi là đi chệch hướng, lạc lối và làm điều sai trái tỏ tường. Tuy nhiên, những câu chuyện ngụ ngôn này cũng bao gồm những câu chuyện về đồng xu bị mất và người con trai cả. Những câu chuyện ngụ ngôn này đã đánh trúng mục tiêu: chúng ta có thể lạc lối ngay cả khi ở nhà, giống như đồng xu của người phụ nữ đó, và chúng ta có thể bất hạnh ngay cả khi về mặt chính thức vẫn trung thành với bổn phận của mình, giống như người con cả của người cha nhân từ. Những người lên đường và lạc lối rất dễ nhận ra họ đã lang thang bao xa; đối với những người ở nhà, không dễ để đánh giá đúng mức địa ngục mà họ đang sống, tin chắc rằng họ chỉ là nạn nhân, bị đối xử bất công bởi chính quyền được thành lập và, trong phân tích cuối cùng, bởi chính Chúa. Điều này thường xảy ra ở đây, ở nhà này biết bao!
Anh chị em thân mến, tất cả chúng ta đều đã có kinh nghiệm về việc lạc lối, giống như con chiên đó, hoặc bỏ Chúa lại phía sau, giống như người con út đó. Những tội lỗi này đã khiến chúng ta bị sỉ nhục và chính vì lý do này, nhờ ân sủng của Chúa, chúng ta đã có thể đối mặt với chúng một cách thẳng thắn. Vào thời điểm này trong cuộc sống của mình, chúng ta cần chú ý nhiều hơn đến thực tế là, theo nghĩa chính thức, chúng ta hiện đang sống “ở nhà”, trong các bức tường của tổ chức, phục vụ Tòa thánh, ngay trung tâm của Giáo Hội. Chính vì lý do này, chúng ta dễ rơi vào cám dỗ nghĩ rằng mình an toàn, tốt hơn người khác, không cần hoán cải nữa.
Tuy nhiên, chúng ta đang gặp nguy hiểm hơn tất cả những người khác, bởi vì chúng ta bị bao vây bởi những “con quỷ thanh lịch”, những kẻ không bước vào ầm ĩ, nhưng đến với những bông hoa trên tay. Thưa anh chị em, xin thứ lỗi cho tôi nếu đôi khi tôi nói những điều nghe có vẻ gay gắt và chói tai; không phải vì tôi không tin vào giá trị của lòng tốt và sự thuyết phục. Đúng hơn, đó là bởi vì thật tốt khi chúng ta dành sự âu yếm cho những người mệt mỏi và bị áp bức, và có can đảm “làm khổ những người thoải mái”, như Tôi Tớ Chúa Don Tonino Bello thích nói. Vì có những lúc sự thoải mái mà họ được hưởng chỉ là sự lừa dối của ma quỷ chứ không phải là ân sủng của Thánh Linh.
6. Tôi muốn nói một lời cuối cùng về chủ đề hòa bình. Trong số các tước hiệu mà ngôn sứ Isaia trao cho Đấng Mêsia là tước hiệu “Hoàng Tử Bình An” (9:5). Chưa bao giờ chúng ta cảm thấy khát khao hòa bình lớn như lúc này. Tôi nghĩ đến Ukraine bị chiến tranh tàn phá, nhưng cũng nghĩ đến nhiều cuộc xung đột đang diễn ra ở những nơi khác nhau trên thế giới của chúng ta. Chiến tranh và bạo lực luôn là một thảm họa. Tôn giáo không được cho phép mình thúc đẩy xung đột. Tin Mừng luôn là Tin Mừng của hòa bình, và không thể nhân danh Thiên Chúa để tuyên bố chiến tranh là “thánh thiện”.
Bất cứ nơi nào sự chết, chia rẽ, xung đột và đau khổ vô tội ngự trị, ở đó chúng ta chỉ có thể nhận ra Chúa Giêsu chịu đóng đinh. Vào thời điểm này, chính tôi muốn hướng suy nghĩ của chúng ta đến những người đang đau khổ nhất. Lời của Dietrich Bonhoeffer có thể giúp ích cho chúng ta. Anh đã viết từ phòng giam của mình như sau: “Dĩ nhiên, theo quan điểm của Kitô Giáo, lễ Giáng Sinh trong phòng giam khó có thể được coi là một vấn đề đặc biệt nghiêm trọng. Rất có thể, nhiều người trong tòa nhà này sẽ tổ chức lễ Giáng Sinh ý nghĩa và đích thực hơn ở những nơi chỉ tổ chức lễ này trên danh nghĩa. Sự đau khổ, buồn phiền, nghèo khó, cô đơn, bất lực và tội lỗi có ý nghĩa gì đó hoàn toàn khác dưới mắt Thiên Chúa so với theo phán đoán của con người; Chúa hướng về chính những nơi mà con người quay lưng lại; Chúa Kitô đã sinh ra trong chuồng ngựa vì không có chỗ cho Người trong quán trọ – một tù nhân nắm bắt điều này tốt hơn những người khác, và đối với anh ta đây thực sự là một tin tốt lành” (Letters and Papers from Prison, Letter to his Father, 17 December 1943 ).
7. Anh chị em thân mến, nền văn hóa hòa bình không chỉ được xây dựng giữa các dân tộc và các quốc gia. Nó bắt đầu trong trái tim của mỗi người chúng ta. Khi cảm thấy đau khổ vì sự lan rộng của chiến tranh và bạo lực, chúng ta có thể và phải đóng góp cho hòa bình bằng cách cố gắng loại bỏ khỏi trái tim mình mọi hận thù và oán giận đối với các anh chị em mà chúng ta cùng chung sống. Trong Thư gửi tín hữu Êphêsô, chúng ta đọc thấy những lời này, những lời này cũng được tìm thấy trong Kinh Thần Vụ: “Hãy loại bỏ khỏi anh em mọi cay đắng, phẫn nộ, giận dữ, tranh cãi, vu khống, cùng với mọi ác ý, và hãy tử tế với nhau, nhân từ tha thứ nhau, như Thiên Chúa trong Chúa Kitô đã tha thứ cho anh em” (4:31-32). Chúng ta hãy tự hỏi: Chúng ta có bao nhiêu cay đắng trong lòng? Cái gì đang nuôi dưỡng những điều ấy? Đâu là nguồn gốc của sự phẫn nộ thường tạo ra khoảng cách giữa chúng ta và châm ngòi cho sự tức giận và oán ghét? Tại sao việc nói xấu sau lưng dưới mọi hình thức lại trở thành cách duy nhất để chúng ta nói về những thứ xung quanh mình?
Nếu chúng ta thực sự muốn chiến tranh chấm dứt và nhường chỗ cho hòa bình, thì mỗi chúng ta phải bắt đầu với chính mình. Thánh Phaolô nói rõ ràng với chúng ta rằng lòng tốt, lòng thương xót và sự tha thứ là liều thuốc để chúng ta xây dựng hòa bình.
Tử tế có nghĩa là luôn chọn điều thiện trong cách chúng ta liên hệ với nhau. Bên cạnh bạo lực vũ khí, còn có bạo lực lời nói, bạo lực tâm lý, bạo lực lạm dụng quyền lực và bạo lực giấu giếm của những lời đàm tiếu, tất cả đều có hại và hủy diệt sâu sắc. Trước mặt Hoàng Tử Bình An đến thế gian, chúng ta hãy vứt bỏ mọi loại vũ khí. Mong sao không ai trong chúng ta trục lợi từ vị trí và vai trò của mình để hạ thấp người khác.
Lòng thương xót có nghĩa là chấp nhận sự thật rằng những người khác cũng có giới hạn của họ. Ở đây cũng vậy, thật công bằng khi chấp nhận rằng các cá nhân và tổ chức, chính vì họ là con người, nên cũng bị giới hạn. Một Giáo hội trong sạch và chỉ dành cho người trong sạch chỉ là sự trở lại với lạc giáo Cathari. Nếu đúng như vậy, Phúc Âm và toàn bộ Kinh Thánh đã không cho chúng ta biết những hạn chế và thiếu sót của nhiều người mà ngày nay chúng ta thừa nhận là thánh.
Cuối cùng, sự tha thứ có nghĩa là luôn cho người khác cơ hội thứ hai, với nhận thức rằng chúng ta trở thành thánh nhân nhờ những hoán cải và bắt đầu lại. Chúa làm điều này với mỗi người chúng ta; Ngài tiếp tục tha thứ cho chúng ta; Ngài tiếp tục đặt chúng ta trở lại trên đôi chân của mình; Ngài luôn cho chúng ta một cơ hội khác. Chúng ta cũng nên làm như vậy. Anh chị em thân mến, Thiên Chúa tha thứ không bao giờ mệt mỏi; chúng ta là những người mệt mỏi khi cầu xin sự tha thứ.
Để mọi cuộc chiến kết thúc, cần phải có sự tha thứ. Nếu không, công lý sẽ trở thành sự trả thù, và tình yêu chỉ được coi là một hình thức của sự yếu đuối.
Thiên Chúa trở thành Hài Nhi, và Hài Nhi ấy, khi đã lớn, để mình bị đóng đinh trên thập giá. Không có gì yếu hơn một người bị đóng đinh, nhưng sự yếu đuối đó đã trở thành sự mạc khải quyền năng tối cao của Thiên Chúa. Trong sự tha thứ, quyền năng của Thiên Chúa luôn hoạt động. Xin cho lòng biết ơn, hoán cải và bình an là quà tặng của Lễ Giáng Sinh này.
Chúc anh chị em một Giáng Sinh vui vẻ! Và một lần nữa, xin anh chị em đừng quên cầu nguyện cho tôi. Cảm ơn anh chị em!
