John L. Allen Jr., ngày 9 tháng 2 năm 2024, kể lại rằng Khi ông đến Vatican hơn 25 năm trước, một cuộc tranh cãi gay gắt về cây thánh giá ở trại Auschwitz và những căng thẳng về vở kịch khổ nạn ở Oberammergau đều đã trở thành tiêu điểm hoàn cầu. Nó diễn ra không lâu trước khi cuốn Giáo hoàng của Hitler của John Cornwall được tung ra, làm sống lại các cuộc tranh luận về sự “im lặng” được cho là của Đức Piô XII về nạn diệt chủng Holocaust, cũng như chuyến viếng thăm khó quên năm 2000 của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô tới Bức tường phía Tây ở Giêrusalem.
Khi đó, một đồng nghiệp kỳ cựu nhìn ông và nói: “Đừng bao giờ quên, nhóc… Người Do Thái là tin tức”.
Quan điểm của đồng nghiệp này là bất cứ khi nào Vatican và Do Thái giáo giao thoa, thường có sự thảo luận rất lớn và sự quan tâm lớn của công chúng, rõ ràng là do lịch sử không ổn định của mối quan hệ cũng như những tiến bộ đáng chú ý đã đạt được kể từ thời Công đồng Vatican II (1962-65).
Tất cả những điều đó có nghĩa là những gì đã xảy ra trong tuần qua cần phải được giải thích: Một vị giáo hoàng đã gửi toàn bộ bức thư cho người Do Thái, và rất ít người phản ứng, ít nhất là nói lớn tiếng. Nó gần giống như một “thaoo tác cây đổ trong rừng” – nếu một vị giáo hoàng đưa ra một văn kiện và hầu như không có ai phản hồi, liệu nó có thực sự xuất hiện hay không?
Tóm lại, bức thư ngày 2 tháng 2 được gửi tới người Do Thái ở Israel và được gửi qua Karma Ben Johanan, giáo sư 41 tuổi về Kitô giáo và quan hệ Do Thái-Kitô giáo tại Đại học Do Thái ở Giêrusalem, đồng thời cũng là người tham gia giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Gregorianô do Dòng Tên tài trợ ở Rome.
Có vẻ như mục đích rõ ràng của Đức Phanxicô là giải quyết những căng thẳng nảy sinh trong mối quan hệ Do Thái-Công Giáo kể từ ngày 7 tháng 10 và sự khởi đầu của cuộc chiến giữa Israel và Hamas ở Gaza.
Đức Giáo Hoàng viết: “Cuộc chiến này cũng đã tạo ra những thái độ chia rẽ trong dư luận hoàn cầu và các lập trường gây chia rẽ, đôi khi diễn ra dưới hình thức bài Do Thái và chống Do Thái giáo”.
“Con đường mà Giáo hội đã đi cùng với các bạn, những dân tộc cổ xưa của giao ước, bác bỏ mọi hình thức chống Do Thái giáo và chủ nghĩa bài Do Thái, lên án một cách dứt khoát những biểu hiện thù hận đối với người Do Thái và Do Thái giáo là một tội chống lại Thiên Chúa”, Đức Phanxicô nói.
Thực ra, không phải là không có ai trong thế giới Do Thái phản hồi.
Tại Hoa Kỳ, Ủy ban Do Thái ở Mỹ đưa ra một tuyên bố gọi bức thư là “một thông điệp mang tính biến đổi và được đánh giá cao về việc chữa lành trong thời điểm căng thẳng trong quan hệ Công Giáo-Do Thái” và mô tả nó là “từ bi và đáng hoan nghênh”.
Malka Simkovich, giám đốc chương trình Nghiên cứu Công Giáo-Do Thái tại Liên minh Thần học Công Giáo ở Chicago và là đồng tác giả cùng với Johanan của bức thư ngỏ tháng 11 gửi Đức Thánh Cha kêu gọi Giáo Hội Công Giáo “hành động như một ngọn hải đăng của sự rõ ràng về mặt đạo đức và khái niệm”. ” để bảo vệ Israel và chống lại chủ nghĩa bài Do Thái giáo và chủ nghĩa bài Do Thái, cũng bày tỏ lòng biết ơn.
Simkovich viết trong một bài đăng trên mạng xã hội: “Bức thư của Đức Giáo Hoàng bày tỏ sự cam kết vững chắc về tình hữu nghị giữa Giáo Hội Công Giáo và người Do Thái, và chúng tôi vô cùng biết ơn. Cảm ơn ngài, @Pontifex.”
Ở Ý, Walker Meghnagi, chủ tịch cộng đồng Do Thái ở Milan, đã bày tỏ sự cảm kích. Ông nói rằng ông “rất vui mừng vì Đức Giáo Hoàng đã đáp lại lời kêu gọi củng cố tình hữu nghị Do Thái-Kitô giáo sau ngày 7 tháng 10”.
Meghnagi nói thêm rằng việc bác bỏ chủ nghĩa bài Do Thái là đặc biệt quan trọng bởi vì “trong những tháng gần đây, chúng tôi đã nhận được một số tín hiệu xấu từ một số thành viên quan trọng của thế giới nhà thờ, những người đã bày tỏ thái độ xúc phạm đạo Do Thái”.
Tuy nhiên, điều đó gần như chỉ có vậy, ít nhất là xét về phản ứng công khai của các nhà lãnh đạo Do Thái. Xét vì thông thường, cả một thác nước thảo luận sẽ được tung ra đối với bất cứ động thái nào của Giáo hoàng liên quan đến Do Thái giáo, thì sự sự kiềm chế như vậy phải được coi là đáng kể.
Đáng kể trong khía cạnh này là Raphael Schutz, đại sứ Israel tại Tòa thánh, người đã gặp Đức Phanxicô một ngày trước khi lá thư được gửi đi, để tặng ngài một tấm bưu thiếp của một họa sĩ truyện tranh Israel bày tỏ nỗi thống khổ của người Israel sau vụ tấn công ngày 7 tháng 10.
Trong khi Schutz duy trì một tài khoản rất tích cực trên X, ông đã không đăng phản ứng nào về lá thư của Đức Giáo Hoàng. Tuy nhiên, ngày hôm sau, ông đã phản đối một lá thư khác mà Vatican đã gửi vào ngày 4 tháng 2 tới những người tổ chức giải thưởng “Tình huynh đệ nhân loại”, trong đó, cùng với những điều khác, Đức Giáo Hoàng bày tỏ “lòng biết ơn” đối với Sheikh Ahmed El- Tayeb, Đại Imam của Al-Azhar ở Cairo.
Schutz cáo buộc rằng El-Tayeb đã đưa ra những tuyên bố bài Do Thái về cuộc xung đột ở Gaza, đồng thời nói rằng, “Tiếp tục đối thoại với ông này theo cách tiếp cận công việc như thường lệ là sai lầm.”
Sự kiện của vấn đề là nhiều nhà lãnh đạo Israel và Do Thái dường như không có khuynh hướng đi ngược đường của họ để ca ngợi bức thư của Đức Giáo Hoàng, bất chấp họ có thể cảm thấy đánh giá cao ra sao về nội dung của nó – điều này gợi ý: các căng thẳng sau ngày 7 tháng 10 trong mối quan hệ với Công Giáo sẽ không dễ dàng được xoa dịu.
Nhiều người Israel và người Do Thái tin rằng Đức Giáo Hoàng cần phải rõ ràng và mạnh mẽ hơn trong việc lên án chủ nghĩa khủng bố của Hamas và thừa nhận rằng Israel có liên quan đến một chiến dịch tự vệ chính đáng. Họ đã bị xúc phạm bởi những gợi ý cho rằng Israel đang tham gia vào “cuộc diệt chủng” ở Gaza, và muốn Đức Giáo Hoàng và Vatican tách mình ra khỏi những lời nói ví von như vậy.
Hơn nữa, họ cũng muốn Đức Giáo Hoàng kiềm chế một số nhà lãnh đạo Công Giáo khác, chẳng hạn như Đức Hồng Y Pierbattista Pizzaballa, Thượng phụ Latinh của Giêrusalem, người, trong số những người khác, được nhìn thấy đeo khăn quàng cổ keffiyeh của người Palestine, một biểu tượng của sự phản kháng của người Palestine, trong chuyến thăm Giáng sinh tới Bêlem.
Theo Allen, cho đến khi những điều đó xảy ra, sự thật phũ phàng là ít nhất một số người Israel và người Do Thái sẽ không hào hứng gì trong việc nhấn mạnh những điều tích cực đối với Đức Giáo Hoàng.
Tuy nhiên, để quay trở lại nơi chúng ta đã bắt đầu, điều quan trọng cần lưu ý là trong nhiều thập niên kể từ Công đồng Vatican II, đây hầu như không phải là cuộc khủng hoảng đầu tiên bung ra trong mối quan hệ Do Thái-Công Giáo. Chẳng hạn, có ai còn nhớ cuộc xung đột về một giám mục theo chủ nghĩa truyền thống phủ nhận Holocaust dưới thời Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI không? Hay việc phong chân phước cho Đức Giáo Hoàng Piô IX vào năm 2000? Hoặc bất cứ số lượng các tập phim khác như vậy?
Tuy nhiên, với quan điểm (nghi ngờ về mặt y học nhưng quyến rũ về mặt thi vị) cho rằng xương sẽ lành lại mạnh hơn khi bị gãy, nhìn chung mối quan hệ vẫn đã phục hồi trở lại cùng với thời gian, khi các nhà lãnh đạo của cả hai bên tăng cường cam kết. Chúng ta sẽ xem liệu điều tương tự có đúng ở đây hay không, nhưng trong phạm vi quá khứ là lời nói đầu, thì ít nhất cũng có cơ sở để lạc quan.
