Lớn lên vào cuối thế kỷ 20, Joseph Vukov cho biết cha mẹ đã nuôi dạy anh trân trọng các mối quan hệ giữa con người, phẩm giá con người và tình yêu dành cho Thiên Chúa, những điều này khi kết hợp lại với nhau đã tạo cho anh nền tảng để hiểu được điều gì là quan trọng nhất đối với nhân tính của chúng ta.
Vào thời điểm đó, cha mẹ của Vukov không thể lường trước được sự trỗi dậy của Trí khôn nhân tạo. Nhưng giờ đây, khi Vukov nghiên cứu về mối quan hệ giao thoa giữa công nghệ đó và đức tin Công Giáo, những nguyên tắc đó đã neo giữ loại viễn kiến về nhân tính mà anh hy vọng mọi người sẽ hướng tới.
Vukov đã dành tặng cuốn sách mới nhất của mình, Giữ cho nhân bản trong kỷ nguyên trí khôn nhân tạo, cho cha mẹ anh vì lý do đó. Lời đề tặng có nội dung: “Tặng cha mẹ tôi, những người đã dạy tôi cách giữ mình luôn nhân bản”.
“[Cha mẹ tôi] đã cho tôi nền tảng để thấy được điều gì là quan trọng nhất đối với phẩm giá con người của chúng ta, và tầm quan trọng của việc yêu mến Thiên Chúa, và điều đó vẫn không thay đổi”, Vukov nói. “Trong khi bối cảnh công nghệ đang thay đổi, việc có nền tảng về diện mạo của một con người là điều tôi muốn giữ lại, và trong cuốn sách này, tôi đang cố gắng thúc đẩy độc giả của mình giữ vững viễn kiến đó”.
Vukov là phó giám đốc của Trung tâm Hank về Di sản trí khôn Công Giáo tại Đại học Loyola Chicago. Gần đây, ông đã nói chuyện với Crux về cuốn sách mới của mình, theo lời ông, vừa là hướng dẫn cho những người quan tâm đến tương lai về Trí khôn nhân tạo, vừa là lời giải thích về mối giao thoa của nó với truyền thống đức tin Công Giáo.
Trí khôn nhân tạo phổ biến hơn người ta nghĩ – nó không chỉ yêu cầu một dịch vụ như Chat GPT viết một cái gì đó hoặc tạo ra một bức ảnh. Máy theo dõi sức khỏe đeo được, chatbot trả lời câu hỏi của khách hàng, đề xuất sản phẩm, đề xuất trình phát nhạc và dịch vụ email phân loại email là thư rác đều là những ví dụ phổ biến về cách sử dụng của nó. Dữ liệu từ năm nay cho thấy hơn một nửa người Mỹ, nhân viên và doanh nghiệp thường xuyên sử dụng Trí khôn nhân tạo.
Tại hội nghị thượng đỉnh G7 gần đây ở Ý, Đức Giáo Hoàng Phanxicô gọi Trí khôn nhân tạo là “một công cụ gây phấn khích và đáng sợ”, điều này tương tự như những bình luận trước đây của ngàivề chủ đề này. Vukov khen ngợi Đức Giáo Hoàng Phanxicô vì đã chỉ ra rằng truyền thống Công Giáo có điều gì đó giá trị để cung cấp về chủ đề này.
” Đức Giáo Hoàng Phanxicô thực sự đã định hình tông điệu cho phần còn lại của Giáo hội khi chỉ ra rằng chúng ta không chỉ có nguồn lực để suy nghĩ thấu đáo về những điều này mà chúng còn là nguồn lực hấp dẫn đối với những người khác đang cố gắng vật lộn với chúng”, Vukov nói. “Ngài đã làm rất tốt khi chỉ ra rằng chúng ta có điều gì đó để cung cấp ngay lập tức và thực sự có giá trị đối với thế giới”.
Vukov cho biết ông đã viết cuốn sách khi nhận ra rằng mọi người đang đặt ra những câu hỏi về Trí khôn nhân tạo mà trước đây không được hỏi với các công nghệ trước đây. Cụ thể, ông cho biết đây là lần đầu tiên mọi người tự hỏi về những điểm tương đồng và khác biệt giữa công nghệ và chính họ.
“Những thứ này hiện có ở khắp mọi nơi, và chúng trông giống như thứ mà con người tạo ra, và vì phản ứng đó của mọi người, điều đó khiến tôi bắt đầu suy nghĩ về việc truyền thống Công Giáo của chúng ta nói gì về những gì khiến chúng ta trở thành con người?” Vukov giải thích.
“Hóa ra khi bạn bắt đầu suy nghĩ theo hướng đó, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng mặc dù Trí khôn nhân tạo có thể giống con người theo một số cách, nhưng nó hoàn toàn khác xa so với những gì thực sự khiến chúng ta trở thành con người theo truyền thống Công Giáo”, ông nói.
Vukov cho biết ông nghĩ rằng đây là “khoảnh khắc truyền giáo” để người Công Giáo chia sẻ những gì truyền thống Công Giáo đưa ra về chủ đề này. Sau đây là nội dung cuộc trò chuyện của Crux với Vukov. Nội dung đã được biên tập để có độ dài và rõ ràng hơn.
Crux: Theo truyền thống Công Giáo, điều gì khiến chúng ta trở thành nhân bản, vốn là điều phân biệt chúng ta với Trí khôn nhân tạo?
Vukov: Vấn đề lớn nhất là cam kết của người Công Giáo đối với việc chúng ta có thân xác và trí thông minh của chúng ta ở trong thân xác. Giáo lý nói về con người là sự kết hợp giữa linh hồn và thể xác. Chúng ta không chỉ là cơ thể, nhưng cơ thể của chúng ta không chỉ là thứ chứa đựng linh hồn phi vật chất của chúng ta hay là một thứ gì đó bổ sung. Đó là một phần thiết yếu của con người chúng ta. Chúng ta là cơ thể của mình, và rõ ràng là ngay bây giờ điều đó thậm chí không có gì gần với Trí khôn nhân tạo. Nó không có cơ thể.
Một điều khác mà truyền thống Công Giáo mang lại là sự kiện này: trong khi con người là động vật có lý trí, chúng ta có toàn bộ truyền thống này về lý tính là điều thiết yếu, và chúng ta cũng thực sự cẩn thận không bao giờ đo lường giá trị của bất cứ cá nhân nào bằng khả năng thông minh của họ. Đây là lý do tại sao giáo lý Công Giáo vào đầu và cuối cuộc đời là như vậy bởi vì trí thông minh của một cá nhân tại một thời điểm không phải là thứ khiến họ trở thành con người, mà là phẩm giá do Chúa ban cho họ.
Trí khôn nhân tạo có vai trò trong tương lai của Giáo hội không?
Tôi không biết liệu tôi có thể cho bạn biết chính xác điều đó sẽ như thế nào. Tôi đề xuất rằng chúng ta luôn đảm bảo rằng chúng ta đang triển khai nó theo cách bảo tồn nhân tính của chúng ta chứ không phải làm suy yếu nó, và bảo tồn nhân tính của chúng ta theo cách phù hợp với truyền thống trí thức Công Giáo và giáo lý đạo đức Công Giáo.
Tôi nghĩ điều đó có nghĩa là nó không phải là một công nghệ xấu xa về bản chất, nó không phải là thứ mà chúng ta phải chạy trốn với tư cách là người Công Giáo, nhưng nó cũng là thứ cần phải suy nghĩ cẩn thận trước khi chấp nhận.
Tôi nghĩ rằng có một số cách suy nghĩ hữu ích khi so sánh với các công nghệ như phương tiện truyền thông xã hội. Đến nay, chúng ta đã thấy phương tiện truyền thông xã hội và những thách thức mà nó đặt ra. Nó có thể gây chia rẽ. Nó có thể thực sự độc hại – tất cả những điều mà với tư cách là người Công Giáo, chúng ta nên cố gắng tránh. Nhưng đồng thời, nó cũng có thể là một nguồn thực sự tốt cho điều tốt, và tôi nghĩ Trí khôn nhân tạo sẽ xuất hiện theo cách đó.
Có phải không thể tránh khỏi việc một ngày nào đó Giáo hội sẽ phải chấp nhận Trí khôn nhân tạo không?
Tôi nghĩ rằng mọi người sẽ phải chấp nhận Trí khôn nhân tạo ở một mức độ nào đó.
Bây giờ, có một dấu hỏi. Giáo hội có nên bắt đầu sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn để tạo ra các tài liệu, bình luận hoặc bài giảng không? Tôi nghĩ câu trả lời khá rõ ràng là không. Nhưng Trí khôn nhân tạo, theo một số cách thì nó giống như internet. Vậy thì chúng ta có nên chấp nhận hay từ chối internet không? Nó ở khắp mọi nơi. Sẽ rất khó để tránh xa internet hoàn toàn.
Tôi nghĩ điều tương tự cũng đúng với Trí khôn nhân tạo, rằng nó sẽ ngày càng gắn chặt vào cuộc sống hàng ngày theo cách mà sẽ không hợp lý khi nói rằng Giáo hội hoặc những người Công Giáo hàng ngày có thể bác bỏ nó.
Câu hỏi mà tôi cố gắng thúc đẩy mọi người không phải là đen trắng về việc chúng ta nên bác bỏ nó hay chúng ta nên chấp nhận nó? Thay vào đó, tôi thúc đẩy những người Công Giáo đồng đạo, và thực sự là bất cứ ai đang suy nghĩ về những vấn đề này, hãy suy nghĩ kỹ về những cách sử dụng được chấp nhận, những cách sử dụng không được chấp nhận, những lĩnh vực nào có thể giúp chúng ta một chút và những lĩnh vực nào, nếu chúng ta để mặc nó, nó thực sự có thể lấy đi những khía cạnh thực sự có giá trị của nhân tính?
Đâu là một số chiến lược để, như bạn nói, “Giữ mãi cho mình nhân bản” trong thời đại trí khôn nhân tạo?
Loại chìa khóa để giữ mãi cho mình nhân bản trong kỷ nguyên Trí khôn nhân tạo là đảm bảo rằng trong những cách nhỏ nhặt, hàng ngày trong đó Trí khôn nhân tạo đưa ra lời hứa giúp cuộc sống của chúng ta hiệu quả và dễ dàng hơn, chúng ta thực hiện những hành động kháng cự bản thân thầm lặng này và không nhượng bộ một quyết định, hoặc một lời cảm ơn, hoặc email này cho những gì một số Trí khôn nhân tạo bảo tôi làm và thay vào đó tự mình làm.
Điều đó thật khó, và cũng khó vì tôi không nghĩ rằng có những giới hạn mà nếu bạn vượt qua, bạn đã làm điều gì đó vô cùng sai trái. Vấn đề quan trọng hơn là tìm ra loại nhân bản mà chúng ta muốn trở thành và Trí khôn nhân tạo phù hợp với cuộc sống đó ở đâu và liệu có phù hợp hay không.
Việc Đức Giáo Hoàng Phanxicô đi đầu trong vấn đề này quan trọng như thế nào?
Tôi nghĩ điều đó thực sự quan trọng.
Tôi nghĩ rằng chủ động thay vì phản động sẽ tạo ra một nốt nhạc rất khác về cách nó hạ cánh. Tôi không phản ứng với một số ý tưởng mà giáo hội đồng ý hoặc không đồng ý với, mà chỉ muốn cho thấy rằng truyền thống của chúng ta có một điều tuyệt vời để cung cấp cho người Công Giáo, cũng như cho tất cả mọi người khác, và tôi nghĩ rằng nó chỉ diễn ra rất khác khi chúng ta tiến lên phía trước và cung cấp một cái gì đó cho thế giới, và tôi thực sự thấy khoảnh khắc này theo một số cách là một khoảnh khắc truyền giáo cho người Công Giáo vì chúng ta thực sự có một cái gì đó để cung cấp, và tôi nghĩ rằng việc tham gia vào cuộc trò chuyện sớm và công khai là một cách quan trọng để chúng ta đưa ra quan điểm đó.
