Jonathan Liedl của National Catholic Register ngày 23 tháng 10, 2024, nhận định rằng: với những vấn đề nóng hổi bị gạt sang một bên và những thay đổi lớn dường như không còn nữa, những người Công Giáo cấp tiến cảm thấy bị dẫn dắt sai đường bởi những lời hứa lớn lao của những người tổ chức Thượng hội đồng.
Đối với những người hy vọng vào những thay đổi mạnh mẽ trong Giáo hội này, Thượng hội đồng về tính đồng nghị được cho là sẽ mở ra một mùa xuân mới.
Thay vào đó, với văn bản cuối cùng được thiết lập để phê duyệt vào thứ Bảy này, những người ủng hộ những thứ như nữ phó tế và chấp nhận quan hệ đồng tính đang chuẩn bị cho một “cơn mưa nước lạnh cuối cùng”.
Đó là hình ảnh mà nhà báo Vatican Franca Giansoldati sử dụng để mô tả sự thất vọng lan rộng trong số những người theo chủ nghĩa cấp tiến dường như đang diễn ra trong và xung quanh hội trường của thượng hội đồng.
Những câu chuyện về sự vỡ mộng trong Hội trường Phaolô VI đã lan truyền trên các phương tiện truyền thông, bao gồm một số ít đại biểu ủng hộ việc thụ phong cho phụ nữ, khóc lóc cầu xin thay đổi và thách thức mạnh mẽ những người mà họ cho là phản đối. Bên ngoài, các nhóm cải cách đã đưa ra những tuyên bố chỉ trích về thực tế rằng những thay đổi lớn dường như không có khả năng xảy ra.
Và một số người đang chỉ trích những người tổ chức thượng hội đồng vì đã đặt ra những kỳ vọng của thượng hội đồng mà thực tế chưa đáp ứng được.
“Chúng ta liên tục được thông báo rằng thượng hội đồng này là về một cách thức mới để trở thành Giáo Hội”, Zac Davis đã viết trên tạp chí America, ấn phẩm hàng đầu của Dòng Tên Hoa Kỳ. “Tôi lo rằng nhiều người Công Giáo sẽ rời khỏi quá trình này trong sự vỡ mộng nếu cách thức mới dẫn đến những kết quả tương tự”.
Sự thất vọng đối với những người Công Giáo tiến bộ hơn đã được nhấn mạnh bởi quyết định của Đức Giáo Hoàng Phanxicô khi loại bỏ các chủ đề “nóng” liên quan đến phụ nữ và giáo lý về tình dục khỏi chương trình nghị sự của phiên họp cuối cùng và giao chúng cho các nhóm nghiên cứu chuyên biệt. Sự bất mãn đã chuyển thành gần như bất đồng chính kiến khi Hồng Y Víctor Manuel Fernández, người đứng đầu Bộ Giáo lý Đức tin và là người đứng đầu nhóm nghiên cứu về khả năng phong chức phó tế cho phụ nữ, đã không xuất hiện tại cuộc họp ngày 18 tháng 10 với các đại biểu sau khi trước đó ngài đã nói với họ rằng “vẫn chưa có chỗ cho một quyết định tích cực” về vấn đề này.
Nhưng quyết định gác lại các vấn đề gây tranh cãi của Vatican chỉ được đưa ra sau khi ban tổ chức ban đầu đã tạo cho nhiều người ấn tượng rằng mọi vấn đề đều sẽ được đưa ra thảo luận và khuyến khích các nhóm công khai bất đồng chính kiến với giáo lý đã được Giáo hội chấp nhận đóng góp ý kiến.
Trong giai đoạn đầu của Thượng hội đồng 2021-2024, các nhà hoạt động và nhà thần học Công Giáo tiến bộ đã nhiều lần trình bày Thượng hội đồng như một cơ hội để mở ra những thay đổi lớn. Những người tổ chức Thượng hội đồng và các đối tác truyền thông có xu hướng không chỉnh sửa những câu chuyện này, trong khi dán nhãn những người nêu lên mối quan ngại về phiên bản tính đồng nghị này là bị thúc đẩy bởi nỗi sợ hãi.
Trong một trường hợp đáng chú ý về việc đặt ra những kỳ vọng lớn, Sơ Nathalie Becquart, phó thư ký của Ban thư ký Thượng hội đồng, thường xuyên lặp lại tuyên bố rằng Thượng hội đồng về tính đồng nghị “là sự kiện quan trọng nhất của giáo hội sau Công đồng Vatican II”.
Tuyên bố đó về tầm quan trọng của nó trước đây đã được đưa ra vào năm 2021 bởi nhà thần học tiến bộ Massimo Faggioli, người đã nói rằng thật “giả dối” khi Giáo hội không có nữ phó tế, và Sơ Nathalie đã lặp lại điều đó trong các bài báo và bài thuyết trình trong suốt năm 2022.
Vào những thời điểm khác, những người tổ chức Thượng hội đồng đã nói về quá trình này như một cuộc tham vấn đại diện cho dân Chúa, có khả năng đánh giá “cảm thức của các tín hữu”, mặc dù thực tế là ở một số quốc gia, chưa đến 1% người Công Giáo tham gia các phiên lắng nghe.
Kể từ đó, những người tổ chức Thượng hội đồng đã cố gắng giảm bớt những kỳ vọng lớn lao, nhưng hy vọng về những thay đổi mạnh mẽ từ sự kiện này vẫn còn.
Như Andrea Gagliarducci đã lưu ý trên các trang của Register khi bắt đầu phiên họp cuối cùng của Thượng hội đồng, thách thức thực sự mà những người tổ chức phải đối diện trong tháng này sẽ là “làm thế nào để quản lý kỳ vọng của những người hy vọng và thúc đẩy những thay đổi sâu rộng”.
Và thậm chí ngay từ tháng 10 năm 2023, Stephen White thuộc Đại học Công Giáo Hoa Kỳ đã lưu ý rằng “một chiến lược truyền thông và tiếp thị của Thượng hội đồng hứa hẹn sự mới lạ và giả định sự thay đổi” đã khiến một số người cảm thấy như họ đã bị “bán một hóa đơn hàng hóa”.
“Những kỳ vọng dành cho Thượng hội đồng — kỳ vọng vừa hy vọng vừa sợ hãi — đã lớn đến mức ngày càng khó để hình dung ra một kết quả cho Thượng hội đồng mà không khiến nhiều bộ phận của Giáo hội cảm thấy bị lừa”, White đã viết vào thời điểm đó.
Có lẽ dự đoán được sự bất mãn của một số người với hướng đi mà Thượng hội đồng dường như đang hướng tới, Hồng Y được chỉ định Timothy Radcliffe đã có bài suy gẫm vào ngày 21 tháng 10 trước thượng hội đồng, kêu gọi tất cả mọi người có “tự do nội tâm” trước một kết quả có thể không thỏa đáng.
“Chúng ta có thể thất vọng với các quyết định của thượng hội đồng,” vị hướng dẫn tinh thần do giáo hoàng chỉ định của thượng hội đồng cho biết. “Một số người trong chúng ta sẽ coi những quyết định này là thiếu sáng suốt hoặc thậm chí là sai lầm.”
Hồng Y được chỉ định Radcliffe nói thêm rằng “sự quan phòng của Chúa đang nhẹ nhàng, âm thầm hành động,” ngay cả khi mọi thứ dường như đi chệch hướng.
Cựu lãnh đạo của dòng Đa Minh, người mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ phong Hồng Y vào ngày 7 tháng 12, đã tiếp nối suy tư này bằng những bình luận tại một cuộc họp báo khiến những người đọc tài liệu cuối cùng sắp tới không muốn tìm kiếm những thay đổi lớn.
“Tôi nghĩ rằng có lẽ nhiều người, bao gồm cả báo chí, bị cám dỗ tìm kiếm những quyết định gây sốc — tiêu đề,” ông nói. “Nhưng tôi nghĩ đó là một sai lầm. Bởi vì tôi nghĩ rằng thượng hội đồng là về một cuộc đổi mới sâu sắc của Giáo hội trong một tình hình mới.”
Tuy nhiên, Davis trên America đã đặt câu hỏi về sự hướng dẫn này sau nhiều năm những người tổ chức hội đồng cố gắng quảng bá sự kiện này như một sự thay đổi lớn.
Ông viết: “Sau một quá trình kéo dài nhiều năm, trong đó toàn thể Giáo hội và nhiều nơi khác đóng góp thời gian và nguồn lực, liệu có thực sự quá đáng khi chỉ yêu cầu một hoặc hai tiêu đề không?”
