John Touhey của tạp chí Aleteia, ngày 15/01/25, tường trình rằng Trong những trích đoạn đầu tiên từ cuốn sách-cuộc phỏng vấn mới của Đức Giáo Hoàng, ngài kể về tuổi thơ và lịch sử gia đình, tầm quan trọng của sự hài hước, v.v.
“Tôi vẫn cảm thấy tình yêu lớn lao, sâu sắc như vậy” dành cho Argentina, Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói trong cuốn sách Hy Vọng (Hope) mới của ngài. Cuốn sách được viết theo phong cách tự truyện, vừa được phát hành trên toàn thế giới bằng 16 ngôn ngữ (bao gồm tiếng Anh). Đây là cuốn sách nổi bật trên “Big Winter Books” của Aleteia năm 2025.
Vài ngày trước, bốn tờ báo hàng ngày của Ý (La Stampa, Avvenire, Il Messaggero và Il Giorno) đã công bố một loạt trích đoạn từ cuốn sách mới, dựa trên các cuộc phỏng vấn với nhà báo Carlo Musso.
Trong số nhiều chủ đề, Đức Giáo Hoàng nói về nguồn gốc gia đình và cuộc di cư của cha mẹ ngài từ Ý đến Argentina vào cuối những năm 1920.
Những trải nghiệm thời thơ ấu
Jorge Mario Bergoglio tiết lộ một số giai đoạn bạo lực và đau thương từ thời thơ ấu của mình ở Argentina. Một trong số đó là vụ tự tử của một cựu bạn học trường kỹ thuật, “người thông minh và tài năng nhất trong số chúng ta”, người đã bị bỏ tù sau khi bắn một người bạn hàng xóm.
Đối với vị giáo hoàng tương lai, những chuyến thăm của ngài đến người đồng chí bị giam cầm này chính là “trải nghiệm thực tế đầu tiên của ngài về nhà tù”, một nơi mà ngài mô tả là khủng khiếp và đáng lo ngại. Sau đó, ngài đã dành sự quan tâm lớn cho các tù nhân trong cuộc sống tu trì và linh mục của ngài, và sau đó là trong chức giám mục và giáo hoàng của ngài.
Gặp gỡ Jorge Luis Borges
Đức Giáo Hoàng nhớ lại mối quan hệ của mình với nhà văn người Argentina Jorge Luis Borges (1899-1989), người mà ngài đã chào đón cùng với các sinh viên của ông khi ông là giáo sư văn học và tâm lý học tại Cao đẳng Santa Fe. Đức Phanxicô bày tỏ sự ngưỡng mộ của ngài đối với tác giả vĩ đại này, người đã hoàn toàn mù lòa vào thời điểm đó và đã nỗ lực rất nhiều về mặt thể chất để gặp gỡ các sinh viên.
“Ở tuổi sáu mươi sáu, ông đã đi xe ngựa từ Buenos Aires và đi trong tám giờ, vào ban đêm, để đến Santa Fe. Chúng tôi đến muộn vào một trong những lần đó vì khi tôi đến đón ông ở khách sạn, ông đã hỏi tôi xem tôi có thể giúp ông cạo râu không”, Đức Giáo Hoàng Phanxicô kể lại.
Ngài mô tả Borges là “một người theo thuyết bất khả tri, người đã đọc Kinh Lạy Cha mỗi đêm vì ông đã hứa với mẹ mình rằng ông sẽ làm như vậy, và người đã chết sau khi chịu các nghi thức cuối cùng”.
Tầm quan trọng của sự hài hước
Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hài hước, trích dẫn lời của nhà văn người Pháp Romain Gary (1914-1980), người định nghĩa sự hài hước là “một sự khẳng định về phẩm giá, một tuyên bố về sự vượt trội của con người trước mọi điều xảy đến với họ”.
Đức Phanxicô giải thích rằng gia đình ngài “đã trải qua không ít khó khăn, đau khổ, nước mắt, nhưng ngay cả trong những khoảnh khắc khó khăn nhất, chúng tôi đã khám phá ra rằng một nụ cười, một tiếng cười có thể mang lại cho chúng tôi thêm sức mạnh để quay lại đúng hướng”.
Đức Giáo Hoàng thích thú nhớ lại buổi tiếp kiến của mình với các diễn viên hài vào mùa xuân năm ngoái.
“Một trong số họ đã nói đùa rằng thật tốt khi cố gắng làm cho Chúa cười… ngoại trừ việc, là đấng toàn năng, Người biết trước tất cả những câu chuyện cười… và sẽ phá hỏng câu chuyện cười của bạn”, ngài nhớ lại.
Đức Phanxicô lưu ý rằng nhiều linh mục có khiếu hài hước, nhưng các giáo hoàng cũng vậy, đặc biệt là đề cập đến khiếu ứng biến của những người tiền nhiệm của ngài là John XXIII và John Paul II.
Những câu chuyện cười Dòng Tên của Đức Giáo Hoàng
Vị giáo hoàng đầu tiên xuất thân từ Dòng Tên cho biết ngài đặc biệt thích những câu chuyện cười về Dòng Tên, khiến ngài nhớ đến “những câu chuyện cười về carabinieri ở Ý, hoặc những bà mẹ Do Thái theo kiểu hài hước Yiddish”.
Đức Phanxicô chia sẻ một ví dụ:
…Tôi nhớ câu chuyện về một vị Dòng Tên khá phù phiếm bị bệnh tim và phải điều trị tại bệnh viện. Trước khi vào phòng phẫu thuật, ngài hỏi Chúa: “Lạy Chúa, giờ của con đã đến chưa?” “Không, con sẽ sống ít nhất bốn mươi năm nữa”, Chúa trả lời. Sau ca phẫu thuật, ông quyết định tận dụng tối đa và đã cấy tóc, căng da mặt, hút mỡ, làm lông mày, làm răng… tóm lại, ông đã trở thành một người đàn ông thay đổi. Ngay bên ngoài bệnh viện, ông bị một chiếc ô tô đâm và tử vong. Ngay khi xuất hiện trước mặt Chúa, ngài phản đối: “Lạy Chúa, nhưng… Chúa đã bảo con sẽ sống thêm bốn mươi năm nữa!” “Ồ, xin lỗi!” Chúa trả lời, “Ta không nhận ra con…”
Với khiếu hài hước tự hạ thấp bản thân tuyệt vời, giáo hoàng cũng vui vẻ kể lại câu chuyện cười “Giáo hoàng Phanxicô ở Mỹ”. Trong câu chuyện này, ngài hạ cánh xuống New York cho chuyến tông du của ngài, và quyết định cầm lái chiếc xe limousine được cử đến đón ngài. Vì chạy quá tốc độ, ngài bị cảnh sát truy đuổi và chặn lại, và câu chuyện diễn ra một bước ngoặt bất ngờ…
Đức Giáo Hoàng cũng nhấn mạnh sự giản dị của trẻ em, những người “là ví dụ về tính tự phát, về lòng nhân đạo, và các em nhắc nhở chúng ta rằng những ai từ bỏ lòng nhân đạo của mình là từ bỏ tất cả, và khi chúng ta khó có thể khóc một cách nghiêm túc hoặc cười một cách nồng nhiệt, thì chúng ta thực sự đang ở trên con đường xuống dốc.”
Nguồn gốc Argentina và một vụ đắm tàu tránh được
Đức Giáo Hoàng cuối cùng cũng trở lại với nguồn gốc gia đình của ngài ở Argentina, gợi lại vụ đắm tàu Mafalda mà ông bà và cha của ngài được cho là đã lên tàu. Vụ đắm tàu “Titanic của Ý” đã cướp đi sinh mạng của từ 300 đến 600 người, một con số khó xác định vì có rất nhiều người trốn trên tàu.
Ông bà tôi và người con trai duy nhất của họ, Mario, chàng trai trẻ sau này trở thành cha tôi, đã mua vé cho chuyến vượt biển dài đó, cho con tàu này khởi hành từ cảng Genoa vào ngày 11 tháng 10 năm 1927, hướng đến Buenos Aires. Nhưng họ đã không lên con tầu đó (…). Họ không thể bán những gì họ sở hữu kịp thời. Cuối cùng, gia đình Bergoglio miễn cưỡng phải đổi vé, hoãn chuyến khởi hành đến Argentina. Đó là lý do tại sao tôi ở đây bây giờ.
Bạn không thể tưởng tượng được tôi đã thấy mình cảm tạ Chúa quan phòng bao nhiêu lần.
Một gia đình gắn bó
Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng nhớ lại sự ra đời của những người anh chị em của mình trong một gia đình gắn bó. Ngài cũng nhớ lại sự hiện diện của một con vật cưng đã đánh dấu tuổi thơ của mình: “Churrinche, một chú chó nhỏ thuộc giống không xác định và không thể xác định được, chúng tôi đặt tên cho nó để vinh danh một sinh vật bốn chân bất khuất khác từ Pampas từng thuộc về ông bà ngoại của chúng tôi”.
Đức Phanxicô mô tả Argentina là “một đất nước trẻ trên một đồng bằng xa xôi và vô tận, được tạo ra từ một trong những thuộc địa xa xôi và ngoại ô nhất của đế quốc Tây Ban Nha rộng lớn, mặc dù không có sức hấp dẫn lấp lánh của kim loại quý. Một đất nước có lịch sử phức tạp, bi thảm và kỳ diệu được cô đọng lại chỉ trong hơn hai thế kỷ và một số ít thế hệ. Quê hương của tôi, nơi tôi vẫn tiếp tục cảm thấy vĩ đại, sâu sắc như vậy. Những con người mà tôi cầu nguyện mỗi ngày, những người đã hình thành nên tôi, những người đã đào tạo và sau đó trao tặng tôi cho những người khác,” Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói thêm.
