Thông tín viên Elise Ann Allen của tờ Crux, thường trú tại Rôma, có bài tường trình nhan đề “Pope fights fake news with unprecedented detail about health status” nghĩa là “Đức Giáo Hoàng chống lại tin giả bằng các chi tiết chưa từng có về tình trạng sức khỏe của ngài”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Một câu nói cổ về Vatican nói rằng “Đức Giáo Hoàng không bao giờ bị bệnh cho đến khi ngài chết”, và quan điểm này vẫn đúng trong nhiều chu kỳ khủng hoảng sức khỏe của các vị Giáo Hoàng trong suốt lịch sử gần đây, cho đến mãi gần đây, khi Đức Thánh Cha Phanxicô phải nằm bệnh viện.
Trong suốt gần một tháng nằm bệnh viện của Đức Thánh Cha Phanxicô, một trong những yếu tố đáng chú ý nhất của thử thách này chính là mức độ chi tiết chưa từng có được cung cấp trong các bản tin y tế hàng ngày về tình trạng sức khỏe của ngài.
Kể từ khi Đức Giáo Hoàng được đưa vào Bệnh viện Gemelli ở Rôma vào ngày 14 tháng 2 để điều trị viêm phế quản, sau đó các bác sĩ chẩn đoán ngài bị nhiễm trùng đường hô hấp phức tạp và viêm phổi kép, mức độ minh bạch của Vatican về tình trạng bệnh của ngài đã gây ngạc nhiên cho nhiều quan sát viên lâu năm, những người nhớ lại rằng, thậm chí chỉ mới 20 năm trước, điều này gần như không thể tưởng tượng được.
Các bản tin y khoa của Vatican, do nhóm bác sĩ điều trị cho Đức Thánh Cha Phanxicô biên soạn và được chính Đức Giáo Hoàng chấp thuận xuất bản, đã công khai những chẩn đoán về tình trạng sức khỏe của ngài và những cuộc khủng hoảng thỉnh thoảng phát sinh.
Những chi tiết khó chịu như việc Đức Giáo Hoàng bị lên cơn hen suyễn khiến ngài hít phải chất nôn của chính mình, và co thắt phế quản do tích tụ nhiều chất nhầy, mỗi lần đều phải nhờ bác sĩ hút dịch đường hô hấp, là những chi tiết mới lạ và khiến những quan sát viên vốn quen với việc Tòa Thánh giữ bí mật về những vấn đề như vậy phải lấy làm ngạc nhiên.
Sức khỏe của Đức Giáo Hoàng là một chủ đề mà các quan chức Vatican thường phủ nhận và che giấu.
Ví dụ, vào ngày 19 tháng 8 năm 1914, tờ báo L’Osservatore Romano hay Quan Sát Viên Rôma của Vatican đã đăng một bài xã luận gay gắt lên án những nhà bình luận giấu tên đã đưa ra ý kiến một ngày trước đó rằng Đức Giáo Hoàng đương nhiệm lúc bấy giờ, là Đức Giáo Hoàng Piô thứ 10, đang bị cảm lạnh.
Trong vòng chưa đầy 24 giờ sau đó, Đức Piô thứ 10 đã qua đời.
Gần đây hơn, mặc dù có những đồn đoán bắt đầu xuất hiện vào giữa những năm 1990 rằng Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II có thể đang mắc các triệu chứng của bệnh Parkinson, Vatican chưa bao giờ chính thức xác nhận căn bệnh này cho đến ngay trước khi vị Đức Giáo Hoàng người Ba Lan qua đời vào năm 2005.
Ngay cả trong những năm cuối đời của Đức Gioan Phaolô II, nỗ lực khiến ngài có vẻ mạnh mẽ hơn thực tế vẫn được tiếp tục.
Điều này được chứng minh bằng một câu chuyện hiện đang rất nổi tiếng trong giới quan sát Vatican, trong đó, sau khi Đức Gioan Phaolô II trải qua ca phẫu thuật mở khí quản vào cuối tháng 2 năm 2005, một phát ngôn viên của Vatican vào thời điểm đó đã tuyên bố vào ngày hôm sau rằng Đức Giáo Hoàng đã ăn 10 chiếc bánh quy, tạo ra một tình huống khó xử cho các bác sĩ phải làm rõ sự thật; họ nói rằng một bệnh nhân có ống nội khí quản sẽ không thể nuốt được bánh quy, chứ đừng nói đến bất kỳ thứ gì rắn.
Không cần phải nói, giới truyền thông lúc đó cũng không tin vào câu chuyện này.
Tuy nhiên, lần này, giới truyền thông đã tin chắc rằng thông tin về tình trạng của Đức Giáo Hoàng do nhóm y tế của ngài tại Bệnh viện Gemelli cung cấp là đúng sự thật, phần lớn là do các chi tiết cụ thể được đưa ra, bao gồm việc thừa nhận bị suy hô hấp, truyền máu và việc ngài phải nằm bệnh viện nhiều ngày.
Sự minh bạch mới lạ này về sức khỏe của Đức Giáo Hoàng đối với một thể chế cứng đầu chống lại sự thay đổi phần lớn là nhờ chính Đức Thánh Cha Phanxicô, người đã đích thân cho phép công bố mọi thông tin về tình trạng sức khỏe của ngài.
Bác sĩ Sergio Alfieri, giám đốc khoa phẫu thuật nội khoa của Bệnh viện Gemelli ở Rôma và là nhà lãnh đạo nhóm bác sĩ của Đức Giáo Hoàng tại đó, cho biết trong cuộc họp báo ngày 21 tháng 2 rằng chính Đức Phanxicô là người đã quyết định minh bạch hóa tình trạng lâm sàng của mình và là người chọn cách thẳng thắn chia sẻ những diễn biến hàng ngày.
Alfieri cho biết, các bản tin y khoa của Đức Giáo Hoàng là sản phẩm của những quan sát chung của nhiều bác sĩ và chuyên gia điều trị cho Đức Giáo Hoàng và được đích thân Đức Thánh Cha Phanxicô chấp thuận trước khi được Văn phòng Báo chí Tòa thánh công bố.
Trong suốt thời gian nằm bệnh viện gần một tháng của Đức Giáo Hoàng, các bản tin y tế được xuất bản gần như hàng đêm, ngoại trừ những ngày gần đây, khi các bác sĩ cho rằng tình trạng của Đức Phanxicô đủ ổn định để chuyển sang phát hành bản tin mỗi hai đêm.
Quyết định này của Đức Thánh Cha Phanxicô có thể phần lớn là nhằm tránh những đồn đoán tràn lan và tin tức giả mạo về sức khỏe của ngài.
Đức Gioan Phaolô II đã từng nói một câu nổi tiếng khi được hỏi về sức khỏe của ngài rằng ngài không biết vì ngài chưa đọc báo.
Mọi nỗi lo về sức khỏe của Đức Giáo Hoàng đều là mảnh đất màu mỡ cho những suy đoán, và lần này đối với Đức Thánh Cha Phanxicô cũng không ngoại lệ. Ngay từ đầu, đã có tin đồn rằng ngài đã qua đời, và Vatican đã giữ bí mật, và vài ngày sau, các tiêu đề lan truyền rằng ngài chỉ còn 72 giờ để sống.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã vượt xa ngưỡng thời gian đó, và thực tế có vẻ đang hồi phục chậm nhưng ổn định, khi các bác sĩ hôm thứ Hai quyết định hủy bỏ dự đoán tổng thể “được cảnh báo” của ngài, nghĩa là họ coi ngài đã qua cơn nguy hiểm trước mắt, mặc dù tình trạng lâm sàng vẫn phức tạp.
Quyết định công bố thông tin chi tiết về tình trạng của mình cũng là một thông điệp gửi đến thế giới và chính tổ chức của ngài rằng ngài vẫn chưa ra đi, và khi thời điểm đó đến, ngài sẽ chỉ được các bác sĩ tuyên bố là đã chết, chứ không phải giới truyền thông hay chính giáo triều của ngài.
Một bản ghi âm cảm ơn thế giới vì những lời cầu nguyện của họ, được Đức Thánh Cha Phanxicô ghi âm từ phòng bệnh của mình và được phát trên loa phóng thanh vào ngày 6 tháng 3 cho các tín hữu tụ tập để cầu nguyện kinh Mân Côi cho ngài tại Quảng trường Thánh Phêrô, cũng là một tín hiệu cho thấy rằng dù buồn nhưng ngài vẫn không gục ngã.
Đối với nhiều người, mặc dù khó có thể nghe được bài phát biểu khó nhọc và đứt quãng của Đức Giáo Hoàng, nhưng thật an ủi khi được nghe giọng nói của ngài lần đầu tiên sau ba tuần.
Lựa chọn minh bạch này của Đức Thánh Cha Phanxicô đánh dấu một sự mới lạ nữa đối với một vị Đức Giáo Hoàng có tư tưởng cải cách, sẵn sàng thay đổi thể chế giáo triều và làm mọi việc theo cách riêng của mình, và điều này bảo đảm rằng ngài là người kiểm soát câu chuyện về sức khỏe của mình.
Ngài đã chứng minh rõ ràng quan điểm này ngay từ đầu khi ngài quyết định gửi một thông điệp tới những người trong giáo triều rằng ngài vẫn là người chịu trách nhiệm bằng cách bỏ qua hệ thống của chính mình để tổ chức một cuộc họp tại Bệnh viện Gemelli với Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, người sau đó đã đưa ra một tuyên bố nhận xét về phong thái lịch sự và khiếu hài hước của Đức Giáo Hoàng.
Đức Thánh Cha Phanxicô luôn được cả những người chỉ trích và ủng hộ công nhận là một nhà chiến lược sắc sảo và khôn ngoan, và những hành động cũng như quyết định của ngài từ phòng riêng trên tầng 10 của Bệnh viện Gemelli đã chứng minh một lần nữa rằng ngay cả khi yếu đuối và dễ bị tổn thương nhất, ngài vẫn là người có quyền kiểm soát rất lớn.
