Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi : Thưa cha, liệu một Giám mục giáo phận có ngồi ở ngai tòa của ngài không, khi ngài tham dự một thánh lễ mà ngài không đồng tế? Ngài mang lễ phục nào trong trường hợp này? – W. B., Musoma, Tanzania.
Đáp: Câu hỏi này đã được dự kiến trong nhiều tài liệu, nhất là trong sách Lễ Nghi Giám Mục (CB).
Có nhiều trường hợp Giám mục giáo phận có thể tham dự thánh lễ mà không đồng tế. Ví dụ, nếu một Giám mục tham dự một Thánh Lễ mừng Ngân khánh hoặc Kim khánh của một linh mục, hay lễ an táng của cha hay mẹ của một linh mục, ngài thường không đồng tế bởi vì khi ngài đồng tế thì ngài có nghĩa vụ chủ sự Thánh lễ.
Câu hỏi này được đặt ra cách đây vài năm cho Thánh Bộ Phụng Tự, và được trả lời trong tờ báo chính thức của Thánh Bộ là tờ Notitiae (số 46 [2009] trang 170). Xin mời đọc:
“Liệu một Giám mục được phép đồng tế trong Thánh lễ mừng Ngân khánh hoặc Kim khánh của một linh mục, nhưng ngài chỉ đứng chung với các linh mục, và dành vị thế chủ tế Thánh lễ cho vị linh mục mừng lễ đặc biệt của mình không?”. Trả lời: Không.
“Qui chế phụng vụ về việc này, vốn mang theo với nó một nguyên tắc thần học bắt nguồn từ sự khôn ngoan của các Giáo Phụ, khẳng định cách minh nhiên rằng Giám mục phải chủ sự trong buổi lễ, cho dù Giám mục cử hành Thánh lễ hay không.
“Sách Lễ Nghi Giám Mục trong số 18 nói: “Trong mỗi cộng đồng của bàn thờ tụ tập chung quanh vị Giám mục, như là thừa tác viên thánh, biểu tượng của đức ái và sự hiệp nhất này của Nhiệm Thể, mà nếu không có Nhiệm thể thì không thể có sự cứu rỗi, được tỏ hiện rõ ràng. Do đó, điều thích hợp nhất là khi Giám mục có mặt tại một buổi cử hành phụng vụ đặc biệt, nơi có các tín hữu quy tụ, thì ngài với tư cách là người mang sự viên mãn của Bí tích Truyền chức thánh, sẽ chủ sự tại buổi lễ. Điều này là không nhằm tăng thêm sự long trọng bề ngoài của nghi lễ, nhưng để diễn tả mầu nhiệm Giáo Hội trong một ánh sáng sống động hơn. Cũng là phù hợp khi Giám Mục cùng liên kết với các linh mục trong buổi lễ. Tuy nhiên, nếu Giám mục là chủ sự mà không cử hành Thánh Thể, ngài vẫn phụ trách phần phụng vụ Lời Chúa và kết thúc Thánh lễ với phần ban phép lành và nghi thức giải tán”.
“Tuy nhiên, ‘vì một lý do chính đáng, Giám mục có thể có mặt trong Thánh lễ nhưng ngài không cử hành Thánh lễ, thì tốt hơn ngài cần chủ sự buổi lễ, trừ phi một Giám mục khác cử hành Thánh lễ ấy, bằng việc ít nhất ngài cử hành phần phụng vụ lời Chúa và ban phép lành cuối lễ. Điều này là đặc biệt cần thiết trong các Thánh lễ, mà trong đó vài nghi thức bí tích hoặc nghi thức truyền phép hoặc việc ban phép lành sẽ diễn ra’ (số 175). Trong trường hợp này, Đức Giám Mục tham dự thánh lễ ‘với áo khoác ngắn (mozzetta) và áo ren ngắn (rochet), không đứng và ngồi ở ngai tòa, nhưng ở một nơi phù hợp hơn được chuẩn bị sẵn cho ngài’ (số 186)”.
Tôi phải nói rằng phần thứ hai của câu trả lời này, hợp nhất các số 175 và 186 của Sách Lễ Nghi Giám Mục, là hơi khó hiểu, và ít nhất là khi đề cập đến lễ phục của Giám mục, phần thứ hai này dường như cung cấp thông tin không chính xác.
Sách Lễ Nghi Giám Mục phân biệt hai trường hợp khác nhau. Trường hợp thứ nhất là khi vị Giám mục chủ sự phần Phụng Vụ Lời Chúa và bàn phép lành cuối lễ, nhưng không đồng tế. Lễ phục thích hợp cho trường hợp này được mô tả trong số 176 của Sách Lễ Nghi Giám Mục. Đó là áo chùng trắng (alba), thánh giá ngực, dây các phép và áo choàng không tay (cope) cùng màu với màu sắc của phụng vụ ngày lễ ấy, mũ mitra và gậy mục tử. Sách Lễ Nghi Giám Mục, trong các số 177-185, mô tả các hành động lễ nghi được thực hiện trong trường hợp này. Và trong trường hợp này, Giám mục ngồi ở ngai tòa của ngài (Sách Lễ Nghi Giám Mục, 178).
Trường hợp thứ hai, trong đó Giám mục hiện diện nhưng không làm chủ sự, được mô tả trong Sách Lễ Nghi Giám Mục số 186. Trong trường hợp này, Giám mục mặc lễ phục được gọi là lễ phục kinh sĩ.
Lễ phục này gồm có áo dòng (cassock) màu tím, cùng với áo khoác ngắn, mũ sọ cùng màu. Áo khoác ngắn là áo dài cho đến khuỷu tay và cài nút ở phía trước.
Mũ cạnh vuông (biretta) lá cái mũ cứng hình vuông, không có vành với ba hoặc bốn sống nhô trên bề mặt và đội lên trên mũ sọ, hiện không còn là bắt buộc và ít được sử dụng .
Áo ren ngắn được mặc dưới áo khoác ngắn và bên ngoài áo dòng. Nó là áo vải len trắng, trông giống như áo các phép (surplice), ngoại trừ nó có tay áo khít nhỏ hơn so với các tay áo các phép.
Bên ngoài áo khoác ngắn, Giám mục mang một thánh giá ngực, vốn thường được treo trên một sợi dây vàng và màu xanh lá cây, mặc dù một số Giám mục sử dụng sợi dây bạc hoặc mạ vàng cho tất cả các trường hợp.
Trong trường hợp này Giám mục không ngồi tại ngai tòa, nhưng tại một nơi thích hợp khác trong cung thánh.
Trong một số trường hợp, có thể có một sự kết hợp của cả hai kiểu lễ y phục, ví dụ, nếu Giám mục mặc lễ phục kinh sĩ, nhưng thực hiện phần cuối tại một lễ an táng. Trong trường hợp này, sau phần hiệp lễ, ngài cởi áo khoác ngắn và mặc áo choàng không tay, dây các phép và đội mũ mitra để hướng dẫn việc cầu nguyện. (Zenit.org 28-1-2014)
Nguyễn Trọng Đa
