Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ sự thánh lễ tại Đền thờ thánh Phêrô, nhân lễ kính thánh Giáo Hoàng Gioan 23 và kỷ niệm 60 năm khai mạc Công đồng chung Vatican II. Đồng tế với Đức Thánh Cha, có gần 100 Hồng Y và giám mục, hơn 300 linh mục, trước sự tham dự của 5.000 tín hữu.
Do những khó khăn trong việc đi đứng của Đức Thánh Cha, Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh đã giúp ngài cử hành thánh lễ.
Trong bài giảng thánh lễ, Đức Thánh Cha quảng diễn lời Chúa Giêsu nói với thánh Phêrô tông đồ: “Con có yêu mến Thầy không? Hãy chăn dắt các chiên của Thầy”.
“Con có yêu mến Thầy không?” Đây là những lời đầu tiên Chúa Giêsu nói với Phêrô trong bài Tin Mừng mà chúng ta vừa nghe (Ga 21:15). Những lời cuối cùng của Ngài là: “Hãy chăm sóc các chiên của Thầy” (câu 17). Vào ngày kỷ niệm khai mạc Công Đồng Vatican II, chúng ta có thể cảm nhận rằng chính những lời đó của Chúa cũng được gửi đến chúng ta, ngỏ với chúng ta với tư cách là Giáo Hội: Con có yêu mến Thầy không? Hãy chăm sóc các chiên của Thầy.
Thứ nhất: Con có yêu mến Thầy không? Đó là một câu hỏi, vì phong cách của Chúa Giêsu không chú trọng đưa ra câu trả lời cho bằng đặt ra những câu hỏi, những câu hỏi thách thức cuộc sống của chúng ta. Chúa, Đấng “từ tình yêu viên mãn của Ngài, coi những người nam và người nữ là bạn của mình và sống giữa họ” (Dei Verbum, 2), tiếp tục hỏi Giáo Hội, Hiền Thê của Ngài: “Con có yêu mến Thầy không?” Công đồng Vatican II là một trong những câu trả lời tuyệt vời cho câu hỏi này. Để khơi dậy tình yêu của mình đối với Chúa, lần đầu tiên trong lịch sử, Giáo Hội đã dành ra một Công Đồng để kiểm tra bản thân và suy ngẫm về bản chất và sứ mệnh của mình. Giáo Hội thấy mình một lần nữa như một mầu nhiệm của ân sủng được tạo ra bởi tình yêu; một lần nữa Giáo Hội thấy mình là Dân Thiên Chúa, Thân thể Chúa Kitô, đền thờ sống động của Chúa Thánh Thần!
Cách đầu tiên để nhìn vào Giáo Hội là từ trên cao. Thật vậy, trước hết, Giáo Hội cần được nhìn từ trên cao, với đôi mắt của Thiên Chúa, đôi mắt đầy tình yêu thương. Chúng ta hãy tự hỏi xem liệu chúng ta, trong Hội Thánh, có bắt đầu với Thiên Chúa và ánh mắt yêu thương của Người dành cho chúng ta hay không. Chúng ta luôn bị cám dỗ để bắt đầu từ chính chúng ta hơn là từ Thiên Chúa, đặt các chương trình nghị sự của chúng ta trước Tin Mừng, để bản thân bị cuốn theo những luồng gió của thế gian, chạy theo những trào lưu nhất thời hoặc quay lưng lại với thời gian mà Chúa Quan Phòng đã ban cho chúng ta, để lần ngược trở lại các bước chân của mình. Tuy nhiên, chúng ta hãy cẩn thận: cả “chủ nghĩa cấp tiến” chạy theo đuôi thế gian lẫn “chủ nghĩa truyền thống” – hay “nhìn ngược lại” – khao khát về một thế giới đã qua không phải là bằng chứng của tình yêu, mà là của sự bất trung. Chúng là những hình thức ích kỷ của người theo thuyết Pêlagiô đặt sở thích và kế hoạch của chúng ta lên trên tình yêu đẹp lòng Thiên Chúa, tình yêu đơn sơ, khiêm tốn và trung thành mà Chúa Giêsu yêu cầu nơi Thánh Phêrô.
Con có yêu mến Thầy không? Chúng ta hãy tái khám phá Công đồng để khôi phục quyền ưu tiên đối với Thiên Chúa, đối với những điều cốt yếu: đối với một Giáo Hội yêu mến Chúa của mình một cách điên cuồng và với tất cả những người nam và người nữ mà mình yêu mến; ưu tiên đối với một Hội Thánh giàu có về Chúa Giêsu và nghèo về tài sản; một Giáo Hội tự do và giải phóng. Đây là con đường mà Công đồng đã vạch ra cho Giáo Hội. Con đường ấy đã dẫn Giáo Hội trở lại, giống như Thánh Phêrô trong Phúc âm, khi ngài quay về Galilê, về với cội nguồn của tình yêu đầu tiên của mình; để tái khám phá sự thánh khiết của Thiên Chúa trong sự nghèo khó của chính mình (xem Lumen Gentium, 8c; chương 5). Mỗi người trong chúng ta cũng có Galilê của riêng mình, Galilê của tình yêu đầu tiên của chúng ta, và chắc chắn ngày nay tất cả chúng ta đều được mời gọi trở về với chính Galilê của mình để nghe tiếng Chúa: “Hãy theo Thầy”. Và ở đó, chúng ta tìm thấy một lần nữa trong ánh mắt của Chúa bị đóng đinh và phục sinh, một niềm vui đã phai mờ; để chúng ta có thể tập trung vào Chúa Giêsu, và tái khám phá niềm vui của chúng ta, cho một Giáo Hội đã đánh mất đi niềm vui, và tình yêu của mình. Về cuối đời, Thánh Giáo Hoàng Gioan đã viết: “Cuộc đời này của tôi, giờ đã gần hoàng hôn, không thể tìm thấy kết cục nào tốt đẹp hơn cho bằng tập trung mọi suy nghĩ của tôi vào Chúa Giêsu, Con của Mẹ Maria… một tình bạn tuyệt vời và bền vững với Chúa Giêsu, được chiêm ngưỡng như một Hài Nhi và trên Thập giá, và được tôn thờ trong Thánh Thể “(Nhật ký của một tâm hồn). Đây là cái nhìn của chúng ta từ trên cao; đây là nguồn sống mãi của chúng ta: Chúa Giêsu, Galilê của tình yêu, Chúa Giêsu gọi chúng ta, Chúa Giêsu hỏi chúng ta: “Con có yêu mến Thầy không?”.
Thưa anh chị em, chúng ta hãy trở về với nguồn tình yêu trong sáng của Công đồng. Chúng ta hãy khám phá lại niềm đam mê của Công Đồng và làm mới lại niềm đam mê của chính chúng ta đối với Công Đồng! Hãy đắm mình trong mầu nhiệm của Giáo Hội, Mẹ và Hiền Thê, chúng ta cũng hãy nói với Thánh Gioan 23: Gaudet Mater Ecclesia! (Diễn văn Khai mạc Công đồng, ngày 11 tháng 10 năm 1962). Cầu xin cho Hội Thánh tràn ngập niềm vui. Nếu không vui mừng, Giáo Hội sẽ phủ nhận chính bản thân mình, vì Giáo Hội sẽ quên đi tình yêu đã sinh ra mình. Tuy nhiên, có bao nhiêu người trong chúng ta không thể sống đức tin một cách vui vẻ, không có những phàn nàn và chỉ trích? Một Hội Thánh yêu mến Chúa Giêsu không có thời gian cho những cuộc cãi vã, buôn chuyện và tranh chấp. Xin Chúa giải thoát chúng ta khỏi sự chỉ trích và bất khoan dung, khắc nghiệt và tức giận! Đây không phải là vấn đề của phong cách mà là tình yêu. Đối với những người yêu thương, như Tông đồ Phaolô dạy, hãy làm mọi việc mà đừng càm ràm (xem Philíp 2:14). Lạy Chúa, xin dạy chúng con cái nhìn cao cả của chính Ngài; xin dạy chúng con nhìn Giáo Hội như Chúa nhìn Giáo Hội. Và khi chúng ta bị chỉ trích và bất bình, chúng ta hãy nhớ rằng trở thành Giáo Hội có nghĩa là làm chứng cho vẻ đẹp của tình yêu, sống cuộc đời của chúng ta như một câu trả lời cho câu hỏi của Chúa: Con có yêu mến Thầy không? Chứ không phải hành động như thể chúng ta đang canh thức trong một đám tang.
Con có yêu mến Thầy không? Hãy chăm sóc các chiên của Thầy. Với động từ thứ hai, hãy chăm sóc, Chúa Giêsu bày tỏ tình yêu thương mà Ngài mong muốn từ Thánh Phêrô. Vì vậy, bây giờ chúng ta hãy suy ngẫm về Thánh Phêrô. Ngài là một người đánh cá mà Chúa Giêsu đã biến thành một Tông đồ chài lưới người (x. Lc 5,10). Chúa Giêsu giao cho ngài một vai trò mới, đó là một người mục tử, một việc hoàn toàn mới đối với ngài. Thực tế đây là một bước ngoặt trong cuộc đời của Thánh Phêrô, vì trong khi những người đánh cá lo đánh bắt cho mình thì những người chăn chiên lại quan tâm đến người khác và cho người khác ăn. Những người chăn chiên sống với bầy chiên của họ; họ cho chiên ăn và yêu thương chúng. Người chăn chiên không ở “trên” lưới – giống như người đánh cá – mà là “ở giữa” bầy chiên của mình. Người chăn đứng trước mặt dân chúng để vạch đường, đứng giữa dân chúng như một người trong số họ, và đứng sau dân chúng để gần gũi với những người đi lạc. Một người chăn chiên không ở trên, giống như một người đánh cá, nhưng ở giữa.
Đây là cách nhìn thứ hai về Giáo Hội mà chúng ta học được từ Công đồng: nhìn xung quanh. Nói cách khác, ở trong thế giới với người khác mà không bao giờ cảm thấy mình vượt trội hơn người khác, là tôi tớ của thực tại cao hơn là Nước Thiên Chúa (xem Lumen Gentium, 5); đưa tin mừng của Phúc âm vào đời sống và ngôn ngữ của mọi người (xem Sacrosanctum Concilium, 36), chia sẻ niềm vui và hy vọng của họ (xem Gaudium et Spes, 1). Ở giữa dân chúng, không đứng trên mọi người, vì đứng trên mọi người là tội lỗi tồi tệ của chủ nghĩa giáo sĩ giết các con chiên hơn là hướng dẫn chúng hoặc giúp chúng phát triển. Công đồng kịp thời làm sao! Công đồng giúp chúng ta từ chối cám dỗ nhốt mình trong giới hạn của những tiện nghi và niềm tin của chính chúng ta. Công đồng giúp chúng ta bắt chước đường lối của Thiên Chúa, mà tiên tri Êdêkien đã mô tả cho chúng ta ngày nay: “con nào đi lạc, Ta sẽ đưa về; con nào bị thương, Ta sẽ băng bó; con nào bệnh tật, Ta sẽ làm cho mạnh” (xem Ed 34:16).
Hãy chăm sóc: Giáo Hội không tổ chức Công đồng để tự ngưỡng mộ mình, nhưng để hiến thân cho người khác. Thật vậy, Mẹ Giáo Hội thánh khiết và cao trọng của chúng ta, phát xuất từ trái tim của Thiên Chúa Ba Ngôi, hiện hữu vì thiện ích của tình yêu. Giáo Hội là một dân tộc tư tế (xem Lumen Gentium, 10ff.), nghĩa là không phải để nổi bật trong mắt thế giới, nhưng để phục vụ thế giới. Chúng ta đừng quên rằng Dân Thiên Chúa được sinh ra để “hướng ngoại” và đổi mới tuổi trẻ của mình bằng cách tự hiến, vì đó là bí tích tình yêu, “dấu chỉ và khí cụ hiệp thông với Thiên Chúa và hiệp nhất toàn thể nhân loại” (Lumen Gentium, 1). Anh chị em thân mến, chúng ta hãy quay trở lại Công đồng, nơi đã khám phá lại dòng sông sống động của Truyền thống mà không sa lầy trong các truyền thống. Công đồng đã khám phá lại cội nguồn của tình yêu, không phải ở trên những đỉnh núi cao, nhưng để đổ xuống như một kênh thương xót cho tất cả mọi người. Chúng ta hãy quay trở lại Công đồng và vượt lên trên chính mình, chống lại cám dỗ tự hấp thụ, là một cách sống của thế gian. Một lần nữa, Chúa nói với Giáo Hội của Ngài: hãy chăm sóc! Và khi chăm sóc, Giáo Hội bỏ lại sau lưng những hoài niệm về quá khứ, bỏ lại những nuối tiếc về sự qua đi của ảnh hưởng cũ và những gắn bó với quyền lực. Vì anh chị em, Dân thánh của Thiên Chúa, là một dân mục vụ. Anh chị em ở đây không phải để chăn dắt chính mình, hay leo lên cao, mà là để chăn dắt những người khác – tất cả những người khác – với tình yêu thương. Và nếu cần thể hiện một mối quan tâm đặc biệt, thì quan tâm ấy nên dành cho những người mà Thiên Chúa yêu thương nhất: là người nghèo và người bị ruồng bỏ (xem Lumen Gentium, 8; Gaudium et Spes, 1). Giáo Hội có nghĩa là, như Đức Giáo Hoàng Gioan đã nói, “Giáo Hội của tất cả mọi người, và đặc biệt là Giáo Hội của người nghèo “ (Thông điệp phát thanh gửi các tín hữu trên toàn thế giới một tháng trước Công đồng chung Vatican II, ngày 11 tháng 9 năm 1962).
Con có yêu mến Thầy không? Sau đó, Chúa nói: “Hãy chăm sóc chiên của Thầy”. Ngài không có ý chỉ một số con chiên, nhưng tất cả đàn chiên, vì Ngài yêu tất cả, trìu mến gọi họ là “của Thầy”. Vị Mục Tử Nhân Lành nhìn ra và muốn đàn chiên của mình được đoàn kết, dưới sự hướng dẫn của các Mục Tử mà Ngài đã ban cho họ. Ngài muốn chúng ta – và đây là cách thứ ba để nhìn vào Giáo Hội – nhìn thấy toàn thể, tất cả chúng ta cùng nhau. Công đồng nhắc nhở chúng ta rằng Giáo Hội là sự hiệp thông theo hình ảnh của Thiên Chúa Ba Ngôi (x. Lumen Gentium, 4,13). Trái lại, ma quỷ muốn gieo rắc sự chia rẽ. Chúng ta đừng nhượng bộ trước những lời dụ dỗ của ma quỷ hoặc trước sự cám dỗ của sự phân cực. Quá thường là khi đề cập đến Công đồng, các Kitô hữu thích chọn đứng về một phe trong Giáo Hội, mà không nhận ra rằng họ đang làm tan nát trái tim Mẹ của họ! Đã bao nhiêu lần họ thích cổ vũ cho phe phái của mình hơn là trở thành đầy tớ của tất cả mọi người? Thích là tiến bộ hay bảo thủ hơn là anh chị em với nhau? Ở bên “phải” hay “bên trái”, thay vì ở với Chúa Giêsu? Tự thể hiện mình là “người bảo vệ sự thật” hay “người tiên phong đổi mới” thay vì coi mình là những đứa con khiêm tốn và biết ơn của Mẹ Hội Thánh. Tất cả chúng ta là con cái của Thiên Chúa, tất cả là anh chị em trong Hội Thánh, tất cả chúng ta tạo nên Hội Thánh, tất cả chúng ta. Đó là cách Chúa muốn chúng ta trở thành. Chúng ta là chiên của Ngài, là đàn chiên của Ngài, và chúng ta chỉ có thể ở bên nhau và nên một. Chúng ta hãy vượt qua mọi phân cực và giữ gìn sự hiệp thông của chúng ta. Xin cho tất cả chúng ta ngày càng “nên một”, như Chúa Giêsu đã cầu nguyện trước khi hy sinh mạng sống vì chúng ta (x. Ga 17:21). Và xin Mẹ Maria, Mẹ của Giáo Hội, giúp chúng ta trong việc này. Xin cho lòng khao khát hiệp nhất lớn lên trong chúng ta, ước muốn dấn thân để hiệp thông trọn vẹn giữa tất cả những ai tin vào Chúa Kitô. Chúng ta hãy bỏ qua một bên những “chủ nghĩa”, vì dân của Thiên Chúa không thích sự phân cực. dân Chúa là những người trung thành thánh thiện của Chúa: đó là Hội thánh. Thật tốt là hôm nay, cũng như trong thời gian diễn ra Công đồng, các đại diện của các cộng đồng Kitô khác cũng có mặt với chúng ta. Cảm ơn các bạn! Cảm ơn các bạn đã ở đây, cảm ơn sự hiện diện của các bạn!
Chúng con cảm tạ Chúa về món quà của Công đồng. Những người yêu mến chúng ta, hãy giải thoát chúng ta khỏi sự tự phụ và tinh thần chỉ trích thế gian. Xin Chúa ngăn chúng con loại trừ chính mình khỏi sự hiệp nhất. Chúa, Đấng yêu thương nuôi dưỡng chúng con, xin dẫn chúng con ra khỏi bóng tối của sự tự hấp thụ. Lạy Chúa, Đấng mong muốn chúng con là một đàn chiên hiệp nhất, xin hãy cứu chúng con khỏi những hình thức phân cực và “chủ nghĩa” là công việc của ma quỷ. Và chúng con, Hội Thánh của Chúa, cùng với Thánh Phêrô và cũng như Thánh Phêrô, giờ đây thưa với Chúa: “Lạy Chúa, Chúa biết mọi điều; Chúa biết chúng con yêu mến Chúa” (x. Ga 21:17).
