Lúc 10 giờ 30 sáng Chúa nhật 04 tháng Chín, dưới trời mưa nhẹ, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ sự thánh lễ tại Quảng trường thánh Phêrô để tôn phong Đức Cố Giáo hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhất lên bậc chân phước.
Trước đó, lúc 6 giờ 30 chiều thứ Bảy, ngày 03 tháng Chín, tại Đền Thờ Thánh Gioan Latêranô của Rôma đã có buổi canh thức cầu nguyện để chuẩn bị cho đại lễ này. Chúa nhật, ngày 11 tháng Chín tiếp đó, tại làng Canale d’Agordo, quê hương của ngài, thuộc tỉnh Belluno Veneto, sẽ có lễ tạ ơn trọng thể.
Trong bài giảng thánh lễ tôn phong Chân Phước, Đức Thánh Cha nói:
Chúa Giêsu đang lên đường đến Giêrusalem, và bài Tin Mừng hôm nay cho chúng ta biết rằng “có rất đông người cùng đi đường với Đức Giêsu” (Lc 24:25). Đồng hành với Chúa Giêsu có nghĩa là đi theo Người, trở thành môn đệ của Người. Tuy nhiên, thông điệp của Chúa cho những người đó không thực sự hấp dẫn; thực tế là, thông điệp đó khá đòi hỏi: ai không yêu Ngài hơn gia đình mình, ai không vác thập tự giá, ai còn gắn bó với của cải trần thế, thì không đáng được làm môn đệ của Người (xem câu 26-27.33). Tại sao Chúa Giêsu nói những điều này với đám đông? Những lời khuyên này có nghĩa là gì? Chúng ta hãy cố gắng trả lời những câu hỏi này.
Đầu tiên, chúng ta thấy rất đông người theo Chúa Giêsu. Chúng ta có thể tưởng tượng rằng nhiều người đã bị thu hút bởi những lời nói của Ngài, ngạc nhiên về những điều Ngài đã làm và xem Ngài như một nguồn hy vọng cho tương lai. Bất kỳ bậc thầy nào vào thời đó hoặc, cho vấn đề đó, bất kỳ nhà lãnh đạo nhạy bén nào mà lại không tận dụng lời nói và sức hút của mình để lôi cuốn đám đông và làm tăng sự nổi tiếng của mình? Điều tương tự cũng xảy ra ngày nay, vào những thời điểm khủng hoảng cá nhân hoặc xã hội, khi chúng ta đặc biệt là con mồi của cảm giác tức giận hoặc cảm giác sợ hãi trước những điều đe dọa tương lai của chúng ta. Chúng ta trở nên nhạy cảm hơn và do đó, theo dòng cảm xúc, chúng ta tìm kiếm những người có thể đương đầu với hoàn cảnh một cách khôn ngoan, thu lợi từ nỗi sợ hãi của xã hội và hứa hẹn trở thành “vị cứu tinh” có thể giải quyết mọi vấn đề của xã hội, trong khi thực tế là họ tìm kiếm sự chấp thuận rộng rãi hơn và quyền lực lớn hơn, dựa trên ấn tượng mà họ tạo ra, cũng như khả năng đối phó được với mọi thứ.
Tin Mừng cho chúng ta biết rằng đây không phải là cách của Chúa Giêsu. Phong cách của Chúa thật khác biệt. Điều quan trọng là phải hiểu phong cách của Thiên Chúa, cách Ngài hành động. Thiên Chúa hành động theo một phong cách riêng, và phong cách của Thiên Chúa khác với phong cách của một số người nhất định, vì Ngài không khai thác nhu cầu của chúng ta hoặc sử dụng sự dễ bị tổn thương của chúng ta để phát huy chính Ngài. Ngài không muốn dụ dỗ chúng ta bằng những lời hứa lừa bịp hoặc phân phát sự ưu ái rẻ tiền; Ngài không bận tâm đến đám đông khổng lồ. Ngài không bị ám ảnh bởi những con số; Ngài không tìm kiếm sự chấp thuận; Ngài không thần tượng hóa thành công cá nhân. Ngược lại, Ngài có vẻ lo lắng khi mọi người theo dõi Ngài với sự hào hứng và nhiệt tình. Kết quả là, thay vì phục tùng sự hấp dẫn của sự nổi tiếng – vì sự nổi tiếng rất quyến rũ – Ngài yêu cầu mỗi người phải phân định cẩn thận lý do họ đi theo Ngài và những hậu quả mà điều đó sẽ dẫn đến. Đối với nhiều người trong đám đông, họ theo Chúa Giêsu vì họ hy vọng Ngài sẽ là một nhà lãnh đạo có thể giải thoát họ khỏi kẻ thù, một người nắm quyền, có thể chia sẻ quyền lực đó với họ, hoặc một người làm phép lạ có thể khiến tình cảnh đói khát và bệnh tật của họ biến mất. Chúng ta có thể theo Chúa vì nhiều lý do. Chúng ta phải thừa nhận rằng một số trong những lý do ấy là trần tục. Một bề ngoài tôn giáo hoàn hảo có thể dùng để che giấu ước vọng thỏa mãn nhu cầu bản thân, tìm kiếm uy tín cá nhân, mong muốn có một địa vị xã hội nhất định hoặc giữ mọi thứ trong tầm kiểm soát, khao khát quyền lực và đặc quyền, khao khát được công nhận, v.v.. Ngày nay điều này vẫn xảy ra giữa các Kitô hữu. Tuy nhiên, đó không phải là phong cách của Chúa Giêsu. Đó không thể là phong cách của các môn đệ và của Giáo hội của Ngài. Nếu ai theo Chúa Giêsu với tư lợi này, thì người đó đã đi sai đường.
Chúa đòi hỏi một thái độ khác. Đi theo Ngài không có nghĩa là trở thành một phần của triều đình hay đoàn rước chiến thắng, hay thậm chí là nhận được hợp đồng bảo hiểm trọn đời. Trái lại, nó có nghĩa là “vác thập giá mình” (Lc 14:27): là vác như Ngài đã vác gánh nặng của mình và của người khác, biến mạng sống của mình thành quà tặng chứ không phải là vật sở hữu, tiêu hao cuộc sống như Chúa Giêsu đã làm trong tình yêu quảng đại và thương xót của Ngài dành cho chúng ta. Đây là những quyết định liên quan đến toàn bộ cuộc sống của chúng ta. Vì lý do này, Chúa Giêsu muốn rằng các môn đệ của Ngài không thích gì hơn tình yêu này, ngay cả tình cảm sâu sắc nhất và kho báu lớn nhất của họ cũng không thể sánh bằng.
Để làm được điều này, chúng ta cần nhìn vào Ngài nhiều hơn là chính chúng ta, để chúng ta học cách yêu và học điều này từ Đấng bị đóng đinh. Nơi Người, chúng ta thấy được tình yêu tự hiến đến tận cùng, không có thước đo và không có giới hạn. Thước đo của tình yêu là yêu không cần thước đo. Theo lời của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô, “chúng ta là đối tượng của tình yêu bất diệt về phần Thiên Chúa” (Huấn dụ trong buổi đọc kinh Truyền Tin trưa Chúa Nhật, ngày 10 tháng 9 năm 1978). Một tình yêu bất diệt: nó không bao giờ chìm dưới chân trời của cuộc đời chúng ta; nó chiếu sáng chúng ta và chiếu sáng cả những đêm đen tối nhất của chúng ta. Khi chúng ta nhìn ngắm Chúa bị đóng đinh, chúng ta được mời gọi hướng lên những đỉnh cao của tình yêu đó, để được thanh tẩy những ý tưởng sai lệch của chúng ta về Chúa và về sự tự hấp thụ của chúng ta, và yêu Chúa và những người khác, trong Giáo hội và xã hội, kể cả những người không xem mọi thứ như chúng ta, để có thể yêu ngay cả kẻ thù của chúng ta.
Yêu ngay cả khi phải trả giá bằng hy sinh, im lặng, hiểu lầm, cô độc, phản kháng và ngược đãi. Yêu theo cách này, ngay cả với giá này, bởi vì, như Chân phước Gioan Phaolô cũng đã nói, nếu bạn muốn hôn Chúa Giêsu bị đóng đinh, “bạn không thể không cúi xuống thập tự giá và để mình bị đâm bởi một vài chiếc gai trên vương miện đầu của Chúa” (Tiếp kiến chung ngày 27 tháng 9 năm 1978). Một tình yêu kiên trì đến cùng, chông gai và tất cả: không bỏ dở một nửa, không cắt ngang, không trốn chạy khó khăn. Nếu chúng ta không đặt mục tiêu cao, nếu chúng ta từ chối chấp nhận rủi ro, nếu chúng ta bằng lòng với một đức tin xuống dốc, như Chúa Giêsu nói, chúng ta giống như những người muốn xây một tòa tháp nhưng không ước tính được chi phí; họ “đặt nền móng”, nhưng sau đó “không thể hoàn thành công việc” (câu 29). Nếu nỗi sợ đánh mất bản thân khiến chúng ta ngừng cống hiến bản thân mình, chúng ta sẽ bỏ qua mọi thứ: các mối quan hệ và công việc, trách nhiệm và cam kết, ước mơ và thậm chí cả niềm tin của chúng ta. Và rồi chúng ta kết thúc cuộc sống nửa chừng – và bao nhiêu người sống cuộc đời nửa chừng, và chúng ta cũng thường bị cám dỗ để sống nửa chừng – mà không bao giờ thực hiện bước quyết định – đây là ý nghĩa của việc sống nửa chừng – mà không bao giờ bay, không bao giờ chấp nhận rủi ro vì điều tốt, và không bao giờ thực sự cam kết giúp đỡ người khác. Chúa Giêsu hỏi chúng ta một cách chính xác điều này: hãy sống theo Phúc Âm và anh em sẽ sống cuộc đời của mình, không phải nửa chừng mà là trọn vẹn. Hãy sống theo Phúc âm, sống cuộc sống, không có sự thỏa hiệp.
Anh chị em thân mến, vị Chân phước mới của chúng ta đã sống theo cách đó: trong niềm vui của Tin Mừng, không thỏa hiệp, yêu thương cho đến cùng. Ngài thể hiện sự nghèo khó của người môn đệ, không chỉ là sự xa rời của cải vật chất, mà còn chiến thắng cám dỗ đặt mình làm trung tâm, tìm kiếm vinh quang cho chính mình. Trái lại, theo gương Chúa Giêsu, ngài là một mục tử hiền lành và khiêm nhường. Ngài tự cho mình là hạt bụi mà Chúa đã ký thác để viết (xem A. LUCIANI / JOHN PAUL I, Opera Omnia, Padua, 1988, quyển II, 11). Đó là lý do tại sao Ngài có thể nói: “Chúa đã khuyến cáo điều đó rất nhiều: hãy khiêm tốn. Ngay cả khi anh chị em đã làm được những điều tuyệt vời, hãy nói: ‘Chúng tôi là những người đầy tớ vô dụng’ ‘(Tiếp kiến chung ngày 6 tháng 9 năm 1978).
Với một nụ cười, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã cố gắng truyền đạt sự tốt lành của Chúa. Thật là đẹp biết bao khi có một Hội Thánh có khuôn mặt vui vẻ, thanh thản và tươi cười, một Hội Thánh không bao giờ đóng cửa, không bao giờ chai cứng trong lòng, không bao giờ than phiền hay nuôi dưỡng lòng oán hận, không giận dữ hay nóng nảy, không ủ rũ hay hoài niệm về quá khứ, sa ngã vào thái độ đi lùi lại. Chúng ta hãy cầu nguyện với ngài, là cha và anh trai của chúng ta, và xin ngài ban cho chúng ta “nụ cười của tâm hồn”, một nụ cười trong suốt không lừa dối, nụ cười của tâm hồn. Chúng ta hãy cầu nguyện, theo lời nguyện riêng của Ngài: “Lạy Chúa hãy đón nhận con như con là, với những khiếm khuyết của con, với những thiếu sót của con, nhưng hãy làm cho con trở thành những gì Chúa muốn” (Tiếp kiên chung, ngày 13 tháng 9 năm 1978). Amen.
