Theo tin Tòa Thánh, tại Hội trường Tiếp kiến Phaolô VI, chiều ngày 2 tháng 10 năm 2024, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã khai mạc cuộc họp toàn thể thứ nhất của Kỳ họp thứ hai của Thượng hội đồng về tính đồng nghị. Dịp này, ngài đã đọc bài diễn văn sau đây, theo bản tiếng Anh do Tòa Thánh cung cấp:
Kể từ khi Giáo hội của Chúa được “triệu tập trong Thượng hội đồng” vào tháng 10 năm 2021, chúng ta đã cùng nhau đi một phần của hành trình dài mà Chúa Cha không ngừng kêu gọi dân của Người. Người sai họ đến mọi quốc gia để mang tin mừng rằng Chúa Giêsu Kitô là hòa bình của chúng ta (x. Ep 2:14) và Người xác nhận họ trong sứ mệnh của họ thông qua Chúa Thánh Thần.
Kỳ họp này, được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần, Đấng “uốn cong trái tim và ý chí cứng đầu, làm tan chảy sự đông cứng, sưởi ấm sự lạnh lẽo và dẫn dắt những bước chân lạc lối”, nhằm mục đích giúp tạo ra một Giáo hội đồng nghị, một Giáo hội trong sứ mệnh, có khả năng lên đường, hiện diện ở các vùng ngoại vi địa lý và hiện sinh ngày nay, và tìm cách bước vào mối quan hệ với mọi người trong Chúa Giêsu Kitô, anh em và Chúa của chúng ta.
Một bài giảng của một tác giả linh đạo vào thế kỷ thứ tư [1] có thể tóm tắt những gì xảy ra khi Chúa Thánh Thần bắt đầu hoạt động, bắt đầu bằng Bí tích Rửa tội, ban tặng phẩm giá bình đẳng cho tất cả mọi người. Những trải nghiệm mà tác giả của chúng ta mô tả có thể cho phép chúng ta đánh giá cao những gì đã xảy ra trong ba năm qua và những gì sắp xảy ra.
Trước tiên, tác giả giúp chúng ta hiểu rằng Chúa Thánh Thần là người hướng dẫn chắc chắn và nhiệm vụ đầu tiên của chúng ta là học cách phân định tiếng nói của Người, vì Người nói qua mọi người và trong mọi sự. Quá trình đồng nghị này có khiến chúng ta trải nghiệm điều này không?
Chúa Thánh Thần luôn đồng hành với chúng ta. Thánh Thần an ủi chúng ta trong những khoảnh khắc buồn đau và đau buồn, đặc biệt là khi – chính là vì tình yêu nhân loại của chúng ta – mọi thứ không diễn ra tốt đẹp, bất công dường như đang thắng thế, chúng ta nhận ra thật khó để đáp lại bằng điều tốt khi đối đầu với điều ác, chúng ta thấy thật khó để tha thứ và chúng ta biểu lộ rất ít can đảm khi tìm kiếm hòa bình. Có vẻ như trong những khoảnh khắc này không còn gì để làm nữa và chúng ta đầu hàng trước sự tuyệt vọng. Cũng giống như hy vọng là đức tính khiêm nhường và mạnh mẽ nhất, thì tuyệt vọng là đức tính đối trọng của nó.
Chúa Thánh Thần lau khô nước mắt và an ủi chúng ta vì Người truyền đạt món quà hy vọng của Thiên Chúa. Thiên Chúa không bao giờ mệt mỏi; tình yêu của Người không biết mệt mỏi.
Chúa Thánh Thần thấm nhuần vào phần bên trong chúng ta, nơi thường giống như một tòa án, nơi chúng ta đưa ra những lời buộc tội và đưa ra phán quyết, chủ yếu là sự lên án. Tác giả bài giảng của chúng ta nói với chúng ta rằng Chúa Thánh Thần thắp lên trong những người đón nhận Người một ngọn lửa, một “ngọn lửa của tình yêu và sự hân hoan đến nỗi nếu có thể, chúng ta sẽ ôm trọn toàn thể nhân loại, không phân biệt tốt xấu”. Điều này là bởi vì Thiên Chúa luôn ôm trọn mọi người. Chúng ta đừng quên, tất cả mọi người, tất cả mọi người, và luôn luôn. Người ban cho mọi người những khả năng mới trong cuộc sống, thậm chí cho đến phút cuối cùng. Đó là lý do tại sao chúng ta phải luôn tha thứ cho người khác, vì sự sẵn sàng làm như vậy xuất phát từ kinh nghiệm của chính chúng ta khi được tha thứ. Chỉ có một người không thể tha thứ: người không được tha thứ.
Hôm qua, trong Lễ sám hối, chúng ta đã có kinh nghiệm đó. Chúng ta đã cầu xin sự tha thứ; chúng ta thừa nhận rằng chúng ta là tội nhân. Chúng ta gạt bỏ lòng kiêu hãnh và gạt bỏ sự tự phụ khi tưởng tượng rằng mình tốt hơn người khác. Trên thực tế, chúng ta đã trở nên khiêm nhường hơn chưa?
Sự khiêm nhường cũng là một món quà của Chúa Thánh Thần mà chúng ta phải cầu xin Người. Sự khiêm nhường, như từ nguyên của hạn từ này cho chúng ta biết, đưa chúng ta trở lại với trái đất, với mặt đất, với đất mùn, và do đó nhắc nhở chúng ta về sự khởi đầu, khi mà nếu không có hơi thở của Đấng Tạo Hóa, chúng ta sẽ vẫn là bùn vô hồn. Sự khiêm nhường cho phép chúng ta nhìn vào thế giới xung quanh và nhận ra rằng chúng ta không tốt hơn người khác. Như Thánh Phaolô đã nói: “Đừng nghĩ quá cao về mình” (Rm 12:16). Chúng ta không thể khiêm nhường nếu không có tình yêu. Người Kitô hữu phải giống như những người phụ nữ được Dante Alighieri mô tả trong một bài Sonnet của ông. Họ là những người phụ nữ đau buồn vì mất đi người cha của người bạn Beatrice: “Bạn là người có vẻ ngoài khiêm nhường, với đôi mắt nhìn xuống, thể hiện sự đau buồn” (Vita Nuova XXII, 9). Đây là sự khiêm nhường, đồng cảm và cảm thương, của những người coi mình là anh chị em với tất cả mọi người. Họ chịu đựng nỗi đau của mình, và trong sự tổn thương và đau đớn của chính mình, họ nhìn thấy những vết thương và đau khổ của Chúa chúng ta.
Tôi khuyến khích anh chị em suy ngẫm trong lời cầu nguyện về bản văn linh đạo tuyệt vời này và nhận ra rằng Giáo hội – semper reformanda [luôn cần cải cách] – không thể tiếp tục hành trình của mình và để bản thân được đổi mới nếu không có Chúa Thánh Thần và những điều bất ngờ của Người. Nếu không để bản thân được định hình bởi bàn tay của Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa, Chúa Giêsu Kitô Con của Người và Chúa Thánh Thần của Người, như Thánh I-rê-nê thành Lyon đã nói với chúng ta (Adv. Haer., IV, 20, 1).
Ngay từ lúc khởi đầu, khi Thiên Chúa tạo ra người nam và người nữ từ đất; từ lúc Thiên Chúa gọi Áp-ra-ham để trở thành phúc lành cho mọi dân tộc trên trái đất và gọi Mô-sê dẫn dắt qua sa mạc một dân tộc được giải thoát khỏi ách nô lệ; từ lúc Đức Trinh Nữ Maria nói “xin vâng” với sứ điệp khiến ngài trở thành Mẹ của Con Thiên Chúa theo xác thịt và Mẹ của mọi môn đệ và mọi môn đệ của Con Mẹ; và từ khi Chúa Giêsu, chịu đóng đinh và sống lại, đã đổ tràn Thánh Thần của Người trong Lễ Ngũ Tuần – kể từ đó, chúng ta đã hành trình, như “những người đã được thương xót”, hướng đến việc thành toàn dứt khoát tình yêu của Chúa Cha. Chúng ta đừng quên rằng chúng ta đã được thương xót.
Chúng ta biết cả vẻ đẹp của hành trình đó và sự mệt mỏi mà nó kéo theo. Chúng ta đang cùng nhau thực hiện điều đó, như một dân tộc, ngay trong thời đại của chúng ta, là dấu chỉ và công cụ của sự hiệp thông với Thiên Chúa và của sự hiệp nhất của toàn thể nhân loại (Lumen Gentium, 1). Chúng ta đang cùng nhau thực hiện điều đó, và vì lợi ích của mọi người nam và nữ thiện chí, trong mỗi người mà ân sủng đang hoạt động một cách vô hình (Gaudium et Spes, 22). Chúng ta đang thực hiện điều đó, tin tưởng vào bản chất “tương quan” của Giáo hội và tìm cách đảm bảo rằng các mối tương quan được trao cho chúng ta và được giao phó cho sự sáng tạo có trách nhiệm của chúng ta sẽ luôn là dấu chỉ của sự nhưng không của lòng thương xót. Một người được gọi là Kitô hữu nhưng không bước vào sự vô tư và lòng thương xót của Thiên Chúa thì chỉ là một người vô thần đội lốt Kitô hữu. Lòng thương xót của Thiên Chúa giúp chúng ta đáng tin cậy và có trách nhiệm.
Thưa anh chị em, chúng ta kiên trì trên hành trình này với nhận thức đầy đủ rằng chúng ta được kêu gọi, giống như vầng trăng nhợt nhạt phản chiếu ánh sáng của Chúa Kitô, mặt trời của chúng ta, để trung thành và vui vẻ đảm nhận sứ mệnh của mình là trở thành bí tích của ánh sáng đó cho thế giới, vốn không phải của riêng chúng ta.
Phiên họp thường kỳ lần thứ 16 của Thượng hội đồng giám mục, hiện đang trong Kỳ họp thứ hai, đại diện cho “cuộc hành trình cùng nhau” này của dân Chúa một cách đặc biệt.
Trực giác của Đức Thánh Giáo hoàng Phaolô VI, khi ngài thành lập Thượng hội đồng giám mục vào năm 1965, đã chứng tỏ là vô cùng hiệu quả. Trong sáu mươi năm đã qua, chúng ta đã học được cách nhìn nhận Thượng Hội đồng Giám mục như một “chủ thể đa nguyên” giao hưởng có khả năng hỗ trợ sứ mệnh liên tục của Giáo Hội Công Giáo, hỗ trợ hiệu quả cho Giám mục Rôma trong việc phục vụ sự hiệp thông của tất cả các Giáo hội và toàn thể Giáo hội.
Thánh Phaolô VI đã nhận thức rõ rằng “Thượng Hội đồng này, giống như mọi định chế nhân bản, có thể được cải thiện theo thời gian” (Apostolica Sollicitudo). Tông hiến Episcopalis Communio có ý định xây dựng dựa trên kinh nghiệm của nhiều phiên họp thương hội đồng khác nhau (Thông thường, Ngoại thường, Đặc biệt) bằng cách trình bày rõ ràng Phiên họp thượng hội đồng như một quá trình chứ không chỉ là một biến cố.
Quá trình thượng hội đồng cũng là một quá trình học tập, trong quá trình đó, Giáo hội hiểu rõ hơn về bản thân mình và xác định các hình thức hoạt động mục vụ phù hợp nhất với sứ mệnh mà Chúa đã giao phó cho mình. Quá trình học tập này cũng bao gồm các cách thức thực hiện thừa tác vụ của các Mục tử, và đặc biệt là các Giám mục.
Khi chọn triệu tập một số lượng lớn giáo dân và người thánh hiến (nam và nữ), phó tế và linh mục với tư cách là thành viên chính thức của Phiên họp lần thứ 16 này, phát triển những gì đã được hình dung một phần cho các Phiên họp trước đó, tôi đã hành động theo sự hiểu biết về việc thực hiện thừa tác vụ giám mục do Công đồng chung Vatican II đề ra. Giám mục, nguyên tắc và nền tảng hữu hình của sự hiệp nhất của mỗi Giáo hội đặc thù, không thể thực hiện thừa tác vụ của mình ngoại trừ trong dân Chúa và với dân Chúa, đi trước, đứng giữa và theo sau phần dân Chúa được giao phó cho ngài chăm sóc. Cái hiểu biết bao gồm này về thừa tác vụ giám mục có nghĩa là phải được nhìn thấy rõ ràng, đồng thời tránh hai nguy cơ. Thứ nhất, sự trừu tượng bỏ qua tính hiệu quả cụ thể của những nơi và mối tương quan khác nhau, và giá trị của mỗi cá nhân. Thứ hai, nguy cơ phá vỡ sự hiệp thông bằng cách chống lại các giáo dân. Chắc chắn không phải là vấn đề thay thế người này bằng người kia, tập hợp lại để kêu gọi: “Bây giờ đến lượt chúng ta!” Không, điều này không hiệu quả: “bây giờ tùy thuộc vào chúng ta, những tín hữu giáo dân”, “bây giờ tùy thuộc vào chúng ta, những linh mục”. Không, điều này không hiệu quả. Thay vào đó, chúng ta được yêu cầu cùng nhau làm việc theo bản giao hưởng, trong một sáng tác kết hợp tất cả chúng ta trong việc phục vụ lòng thương xót của Chúa, phù hợp với các thừa tác vụ và đặc sủng khác nhau mà Giám mục được giao nhiệm vụ thừa nhận và thúc đẩy.
Việc “Hành trình cùng nhau” này với mọi người, mọi người, là một quá trình mà Giáo hội, trong sự ngoan ngoãn với hoạt động của Chúa Thánh Thần và nhạy cảm trong việc đọc các dấu chỉ của thời đại (Gaudium et Spes, 4), liên tục đổi mới bản thân và hoàn thiện tính bí tích của mình. Bằng cách này, Giáo hội phấn đấu để trở thành một chứng nhân đáng tin cậy cho sứ mệnh mà mình được kêu gọi, để tập hợp tất cả các dân tộc trên trái đất thành một, khi cuối cùng chính Thiên Chúa sẽ cho chúng ta một chỗ ngồi tại bữa tiệc mà Người đã chuẩn bị (x. Is 25:6-10).
Do đó, thành phần của Phiên họp lần thứ 16 này không chỉ là một sự kiện ngẫu nhiên. Nó diễn tả một cách thực hiện thừa tác vụ giám mục phù hợp với Truyền thống sống động của Giáo hội và với giáo huấn của Công đồng Vatican II. Không bao giờ một Giám mục, hay bất cứ một Kitô hữu nào khác, có thể nghĩ về mình “mà không có người khác”. Cũng như không ai được cứu rỗi một mình, việc công bố ơn cứu độ cần mọi người, và đòi hỏi mọi người phải được lắng nghe.
Sự hiện diện của các thành viên không phải là Giám mục trong Phiên họp của Thượng Hội đồng Giám mục không làm giảm đi chiều kích “giám mục” của Phiên họp. Tôi không nói điều này vì một cơn lốc tin đồn nào đó đã lan truyền từ bên này sang bên kia. Càng không phải vì nó đặt ra bất cứ hạn chế nào đối với, hoặc hạ thấp, thẩm quyền dành riêng cho từng Giám mục và Hội đồng Giám mục. Thay vào đó, nó chỉ ra hình thức mà việc thực thi thẩm quyền giám mục được kêu gọi thực hiện trong một Giáo hội ý thức rằng về bản chất có tính tương quan hệ và do đó đồng nghị. Mối tương quan với Chúa Kitô và với tất cả mọi người trong Chúa Kitô – những người đã ở đó và những người chưa ở đó nhưng được Chúa Cha chờ đợi – hiện thực hóa bản chất và định hình hình thức của Giáo hội mọi lúc.
Các hình thức khác nhau của việc thực thi “hợp đoàn” và “đồng nghị” của thừa tác vụ giám mục (trong các Giáo hội đặc thù, trong các nhóm Giáo hội và trong toàn thể Giáo hội) cần được xác định kịp thời. Chúng phải luôn tôn trọng kho tàng đức tin và Truyền thống sống động, và luôn đáp lại những gì Chúa Thánh Thần yêu cầu các Giáo hội tại thời điểm đặc thù này và trong các bối cảnh khác nhau mà họ đang sống. Chúng ta đừng quên rằng Chúa Thánh Thần là sự hòa hợp. Chúng ta hãy nghĩ đến buổi sáng của Lễ Ngũ Tuần. Có một sự hỗn loạn khủng khiếp nhưng Người đã mang lại sự hòa hợp cho cảnh hỗn loạn đó. Chúng ta đừng quên rằng Người thực sự là sự hòa hợp. Đó không phải là sự hòa hợp tinh vi hay trí thức. Đó là tất cả, một sự hòa hợp hiện sinh.
Chúa Thánh Thần làm cho Giáo hội luôn trung thành với lệnh truyền của Chúa Giêsu Kitô và chú ý đến lời Người. Chúa Thánh Thần dẫn dắt các môn đệ vào mọi chân lý (Ga 16:13). Người cũng đang dẫn dắt chúng ta, những người tụ họp trong Chúa Thánh Thần trong Phiên họp này, để đưa ra câu trả lời, sau ba năm bước đi (lang thang trong sa mạc?), cho câu hỏi “Làm thế nào để trở thành một Giáo hội đồng nghị trong sứ mệnh”. Tôi muốn nói thêm là thương xót.
Với một trái tim tràn đầy hy vọng và lòng biết ơn, và ý thức về nhiệm vụ khó khăn được giao phó cho anh chị em – cho chúng ta – tôi bày tỏ hy vọng trong cầu nguyện của mình rằng tất cả mọi người sẽ sẵn lòng mở lòng mình ra với hành động của Chúa Thánh Thần, người hướng dẫn và an ủi chắc chắn của chúng ta. Cảm ơn anh chị em!
____________________________________________________________
[1] Bài giảng XVIII, 7-11: PG 34, 639-642. [Giờ Kinh Phụng Vụ cho Thứ Sáu Tuần IV Mùa Thường Niên].
