Linh mục Raymond J. de Souza, là chủ bút tập san Công Giáo Convivium của Canada. Trong bài phân tích nhan đề “Francis Faces Another Mess in Argentina”, nghĩa là “Đức Phanxicô phải đối mặt với một tình trạng lộn xộn khác ở Á Căn Đình” đăng trên tờ National Catholic Register ngày 29 tháng Năm, 2024, ngài phân tích về khả năng Đức Thánh Cha trở về thăm cố hương.
Đức Thánh Cha Phanxicô đang gặp rắc rối nghiêm trọng với việc bổ nhiệm các giám mục ở quê hương Á Căn Đình của ngài.
Rất có thể tai họa mới nhất sẽ giết chết bất cứ cơ hội mong manh nào có được về chuyến thăm nhà của Đức Giáo Hoàng vào cuối năm nay. Chính chuyến thăm thảm khốc của Đức Giáo Hoàng tới Chile vào năm 2018, gây ra tranh cãi về việc bổ nhiệm giám mục đầy rắc rối, đã khiến Đức Thánh Cha ngừng thăm Nam Mỹ.
Hôm thứ Hai, Đức Tổng Giám Mục Gabriel Antonio Mestre đã từ chức tổng giám mục La Plata. Ngài mới 55 tuổi và mới làm tổng giám mục chưa đầy chín tháng. Đức Cha Mestre trước đây từng là giám mục của Giáo phận Mar del Plata, được Đức Giáo Hoàng Phanxicô bổ nhiệm vào năm 2017. Sự giống nhau về tên giáo phận – Giáo phận Mar del Plata, Tổng giáo phận La Plata – có thể gây nhầm lẫn, nhưng danh pháp là phần ít gây nhầm lẫn nhất trong câu chuyện đáng kinh ngạc này.
Việc Đức Cha Mestre từ chức chỉ sau 9 tháng ở La Plata diễn ra sau hai lần thất bại trong việc thay thế ngài ở Mar del Plata kể từ tháng 9 năm ngoái. Tuy nhiên, đầu tiên là câu chuyện hậu trường.
Sự trỗi dậy của Hồng Y Fernández
Ngay sau khi được bầu vào năm 2013, Đức Thánh Cha Phanxicô đã phong cho cha Victor Manuel Fernández làm giám mục, một quyết định bất thường vì ngài không có giáo phận, nhưng là hiệu trưởng của Đại học Công Giáo Á Căn Đình. Vatican, lo ngại về tính chính thống của ngài, đã từ chối sự chấp thuận khi Hồng Y Jorge Bergoglio lúc đó bổ nhiệm Cha Fernández làm hiệu trưởng vào năm 2009. Hồng Y Bergoglio nhất quyết khẳng định và thắng thế sau 18 tháng bế tắc; Cha Fernández cuối cùng đã được bổ nhiệm vào tháng 5 năm 2011.
Chưa đầy hai năm sau, Hồng Y Bergoglio được bầu làm Giáo hoàng, Cha Fernández được bổ nhiệm làm tổng giám mục hiệu tòa – một tuyên bố sớm rằng, bất chấp những nghi ngờ của Vatican, Fernández là người của tân Giáo hoàng. Năm 2018, ngài được bổ nhiệm làm tổng giám mục La Plata, một tuyên bố rõ ràng khác của Đức Thánh Cha, cho rằng Fernández đã thay thế Đức Tổng Giám Mục Hector Aguer, người bảo thủ nổi bật nhất trong hệ thống giáo phẩm Á Căn Đình. Aguer kể từ đó đã trở thành một nhà phê bình đáng chú ý đối với nhiều sáng kiến khác nhau của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Do đó, ngay từ đầu, Đức Thánh Cha Phanxicô đã có khuynh hướng hành động theo phán quyết của mình đối với việc bổ nhiệm người Á Căn Đình, ngay cả khi – hoặc có lẽ đặc biệt là bất kể – bị các quan chức giáo triều phản đối.
Tháng 7 năm ngoái, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gây sốc cho mọi người khi bổ nhiệm Đức Hồng Y Fernández làm tân Bộ trưởng Bộ Giáo lý Đức tin. Việc Tổng Giám Mục Fernández rời La Plata đến Rôma đồng nghĩa với việc phải tìm được một tổng giám mục mới. Chưa đầy một tháng sau, Đức Cha Mestre được bổ nhiệm làm tổng giám mục mới của La Plata và được bổ nhiệm vào tháng 9 năm 2023.
Do đó, bức màn đã kéo lên một vở kịch đau buồn nhất ở Mar del Plata, nơi Đức Cha Mestre đã phục vụ từ năm 2017 cho đến khi chuyển đến La Plata.
Giám mục José María Baliña được bổ nhiệm vào tháng 11 năm 2023. Ba tuần sau, ngài từ chức, ngay cả trước khi được bổ nhiệm, đề cập đến cuộc phẫu thuật mắt gần đây, sau đó ngài quyết định từ chức sau khi “tham khảo ý kiến của Tòa thánh”.
Đức Thánh Cha Phanxicô chấp nhận đơn từ chức sớm và ngay lập tức bổ nhiệm Giám mục Gustavo Manuel Larrazábal làm Giám mục Mar del Plata. Vị tân Giám Mục đã vượt qua được ba tuần, nhưng chỉ đến đó thôi. Ngài từ chức chỉ vài ngày trước khi nhậm chức theo lịch trình. Việc từ chức của Đức Cha Larrazábal được đưa ra sau khi truyền thông địa phương đưa tin về những tin đồn về cáo buộc quấy rối chống lại vị giám mục.
Những tin đồn đó chưa được làm rõ chứ đừng nói đến việc được chứng minh, nhưng Đức Cha Larrazábal đã quay trở lại làm Giám Mục Phụ Tá trong Giáo phận San Juan de Cuyo.
Do đó, Đức Thánh Cha Phanxicô đang xem xét lựa chọn lần thứ ba cho vị trí Mar del Plata.
Trong khi đó, sự hỗn loạn sau khi ngài rời Mar del Plata giờ đã tiêu diệt chính Đức Cha Mestre. Trong tuyên bố của mình hôm thứ Hai, Mestre nói rằng ngài đã được gọi đến Rôma trong tháng này để thảo luận về “một số khía cạnh” của tình trạng lộn xộn ở Mar del Plata. Sau những cuộc thảo luận đó, “Đức Thánh Cha Phanxicô đã yêu cầu tôi từ chức Tổng Giám Mục La Plata”.
Không rõ Đức Cha Mestre có liên quan như thế nào đến các sự kiện khiến cả hai vị Giám Mục Baliña và Larrazábal phải từ chức trước khi được bổ nhiệm theo lịch trình. Nhưng những thất bại của ngài thực sự nghiêm trọng đến mức khiến Tổng Giám Mục nổi tiếng thứ hai của Á Căn Đình phải từ chức sau chưa đầy một năm.
Thật vậy, bất cứ điều gì xảy ra ở Mar del Plata đều được coi là nghiêm trọng đến mức ba vị Giám Mục hiện đã từ chức, và cả Đức Thánh Cha lẫn tổng trưởng Bộ Giáo Lý Đức Tin đều có liên quan sâu sắc đến vụ việc.
Cái bóng của Zanchetta
Hồng Y Fernández không phải là người con được ưu ái duy nhất của Đức Thánh Cha Phanxicô được phong làm giám mục từ rất sớm. Gustavo Zanchetta được bổ nhiệm làm giám mục ở Orán vào năm 2013, giống như Fernández trong những tháng đầu tiên của triều đại giáo hoàng.
Sau một loạt cáo buộc đáng lo ngại về sai phạm có bản chất tình dục và hành chính, Đức Thánh Cha Phanxicô đã cho phép Zanchetta từ chức – với lý do “sức khỏe” – và đảm nhận một vị trí tại Vatican được thiết kế đặc biệt dành cho ngài. Ngài cư trú bên cạnh Đức Thánh Cha ở Casa Santa Marta.
Điều đó tỏ ra không đủ để giữ Zanchetta tránh xa cơ quan thực thi pháp luật Á Căn Đình. Ngài từ chức ở Vatican vào năm 2019, bị buộc tội ở Á Căn Đình, trở lại xét xử và bị kết tội lạm dụng tình dục các chủng sinh. Bị kết án bốn năm tù, ngài đang thụ án dưới sự quản thúc tại gia.
Vụ án Zanchetta đã làm tổn hại đến uy tín của Đức Thánh Cha ở Á Căn Đình đến mức khó có khả năng ngài sẽ tránh được nhiều nghi ngờ hiện đang xoay quanh Mar del Plata.
Đừng Đợi Tôi, Á Căn Đình
Sau khi từ chối đến thăm Á Căn Đình trong 10 năm đầu tiên của triều đại giáo hoàng của mình, mặc dù có nhiều chuyến đi đến Nam Mỹ, vào năm ngoái, Đức Thánh Cha Phanxicô đã gợi ý rằng năm 2024 có thể sẽ có một chuyến viếng thăm. Tân tổng thống Á Căn Đình đã đưa ra lời mời chính thức tới thăm. Điều đó rất khó xảy ra sau khi vụ lộn xộn ở Mar del Plata di căn đã kết liễu Đức Cha Mestre.
Hãy nhớ lại rằng quốc gia trước đây nơi Đức Thánh Cha Phanxicô gặp phải những vấn đề nghiêm trọng về việc bổ nhiệm Giám Mục là nước láng giềng Chí Lợi. Ở đó, việc Đức Thánh Cha nhất quyết thuyên chuyển Giám mục Juan Barros, bất chấp nhiều cáo buộc rằng vị giám mục này có liên quan đến việc che đậy việc lạm dụng tình dục, đã gây ra một vụ tai tiếng quốc gia. Cuộc tranh cãi bao trùm chuyến viếng thăm của Giáo hoàng tới Chí Lợi vào Tháng Giêng năm 2018, là chuyến đi tồi tệ nhất của một vị Giáo hoàng kể từ khi Napoléon bắt cóc Đức Piô VII và giam giữ ngài ở Pháp. Cơn cuồng nộ ở Chí Lợi đe dọa triều đại giáo hoàng đến mức các biện pháp cực đoan đã được thực hiện; toàn bộ giám mục Chí Lợi đã được triệu tập đến Rôma và đồng loạt đệ đơn từ chức.
Đức Thánh Cha Phanxicô chưa bao giờ đặt chân đến Nam Mỹ kể từ thảm họa Chí Lợi. Ngài đã đến thăm Trung Mỹ vì ngài phải hoàn thành chuyến đi Ngày Giới trẻ Thế giới 2019 đã được lên kế hoạch tới Panama, nhưng sau đó ngài đã không quay trở lại Mỹ Châu Latinh nữa. Thậm chí vào năm 2019, Đức Thánh Cha đã từ chối khi các giám mục El Salvador yêu cầu ngài đáp chuyến bay ngắn tới San Salvador để phong thánh cho Đức Tổng Giám Mục Oscar Romero.
Chí Lợi đã thu hút quá nhiều sự chú ý đến những cái bóng trong triều đại giáo hoàng của ngài và ngài sẽ không mạo hiểm điều đó một lần nữa ở Mỹ Châu Latinh. Càng chắc chắn không phải ở Á Căn Đình.
Kể từ Chí Lợi 2018, vụ án Zanchetta đã diễn ra. Chỉ điều đó thôi cũng sẽ gây khó khăn cho Đức Thánh Cha Phanxicô khi trở về nhà. Sau những hoang mang và hỗn loạn ở Mar del Plata, không thể tưởng tượng được rằng Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ trở lại và buộc phải trả lời các câu hỏi.
Khi nào Mar del Plata – và bây giờ là La Plata – sẽ có các giám mục mới thì vẫn còn phải chờ xem. Dù sao cuối cùng nó sẽ xảy ra. Nhưng, một chuyến viếng thăm cố hương của Đức Giáo Hoàng có thể sẽ không bao giờ xảy ra.
