Giám mục Robert Barron, ngày 5 tháng 11 năm 2024, đăng trên trang mạng của ngài wordonfire.org Một số Suy nghĩ khi Trở về từ Phiên họp thứ hai của Thượng hội đồng:
Tôi vừa trở về cách đây vài ngày từ phiên họp thứ hai của Thượng hội đồng về tính đồng nghị tại Rome, và tôi phải thú nhận rằng tôi cảm thấy hơi kiệt sức. Như tôi đã đề cập trước đây, Thượng hội đồng kéo dài bốn tuần và các ngày làm việc rất căng thẳng. Vì vậy, mặc dù chắc chắn đó là một trải nghiệm phong phú, tôi rất vui vì nó đã kết thúc và tôi rất vui khi được trở về nhà. Tôi muốn chia sẻ với các bạn một số ấn tượng và đánh giá chung về trải nghiệm này và cũng xem xét một số vấn đề cụ thể đã được thảo luận trong tài liệu cuối cùng của Thượng hội đồng.
Phiên họp thứ hai của Thượng hội đồng là một sự cải thiện so với phiên họp đầu tiên ở mức độ tập trung nhiều hơn vào chủ đề được cho là đang được xem xét, cụ thể là bản thân tính đồng nghị. Phiên họp đầu tiên vào tháng 10 năm ngoái có chất lượng giống như omnium gatherum [thu lượm mọi điều], khi các chủ đề từ tiếp cận cộng đồng LGBT đến việc phong chức cho phụ nữ, linh mục đã kết hôn và cải cách giáo hội được đưa ra. Bằng cách gạt những vấn đề này sang một bên, Đức Giáo Hoàng cho phép chúng tôi tập trung vào vấn đề đang bàn. Nhiều lần trong vài năm qua, mọi người đã hỏi tôi “tính đồng nghị” có nghĩa là gì. Các cuộc thảo luận mà chúng tôi có xung quanh các bàn và tại các phiên họp toàn thể năm nay đã giúp tôi làm rõ suy nghĩ của riêng mình về vấn đề này. Quá thường xuyên, ngay cả những người ủng hộ tính đồng nghị cũng dùng đến những khái quát mơ hồ và sáo rỗng – “cùng nhau bước đi”, “đi đến bên lề”, “lắng nghe”, v.v. – khi họ cố gắng giải thích thuật ngữ này. Khi chúng ta thực sự đi sâu vào vấn đề, chúng ta muốn nói đến “tính đồng nghị”, trước tiên, nỗ lực có ý thức và được định chế hóa cho phép nhiều dân Chúa hơn, đặc biệt là những người mà tiếng nói của họ thường không được lắng nghe, tham gia vào quá trình ra quyết định và tiếp nhận quyết định. Thứ hai, chúng ta muốn nói đến việc thiết lập các giao thức về trách nhiệm giải trình và minh bạch liên quan đến việc quản trị Giáo hội.
Như vậy, tính đồng nghị đại diện cho sự thể hiện thực tế của communio ecclesiology [giáo hội học hiệp thông] phát sinh từ các văn kiện của Công đồng Vatican II và giáo huấn của các giáo hoàng hậu công đồng. Vì đó là lời triệu tập tất cả những người đã chịu phép rửa tội để thực sự chịu trách nhiệm về đời sống của Giáo hội. Phần lớn các cuộc thảo luận và can thiệp tại công đồng đều liên quan đến việc làm rõ ý tưởng này. Theo đó, chúng tôi đã nói về các hội đồng giáo xứ, hội đồng mục vụ giáo phận, hội đồng tài chính, hội đồng xét duyệt, sự tham gia nhiều hơn của phụ nữ vào việc đào tạo chủng viện, cam kết đổi mới đối với tham vấn đại kết, tổ chức các công đồng địa phương, thiết lập các giao thức giải trình, v.v. Tất cả những điều này, đối với tôi, có vẻ là lành mạnh và tôi rất vui vì thượng hội đồng đã khuyến khích điều đó. Một điểm mà tôi thường nêu ra là hầu hết nếu không muốn nói là tất cả những điều này đã có hiệu lực trong giáo hội Hoa Kỳ. Vì vậy, theo một số cách, các cuộc thảo luận của thượng hội đồng hướng đến việc làm cho những gì chúng ta coi là hiển nhiên ở đây trở nên phổ biến hơn trên toàn thế giới.
Tôi sẽ biết ơn trong suốt quãng đời còn lại của mình vì có cơ hội trải nghiệm sống động này về tính phổ quát của Giáo hội.
Một đặc điểm khác của thượng hội đồng là sự tiếp xúc với sự phức tạp mạnh mẽ của Giáo Hội Công Giáo. Có khoảng bốn trăm người tham gia vào các cuộc trò chuyện và họ đến từ cả sáu châu lục có người ở. Nếu bạn ít chú ý nhất, thì thực tế là không thể duy trì tính địa phương. Phong cách châu Phi không phải là phong cách châu Á; người Mỹ Latinh phải đối diện với những vấn đề rất khác so với người Bắc Mỹ; Nam Âu chắc chắn không phải là Bắc Âu; một người Ukraine và một người Đông Timor trải nghiệm phụng vụ theo những cách rất khác nhau; v.v. Người bạn John Allen của tôi, một nhà nghiên cứu Vatican giàu kinh nghiệm, đã quan sát trong bữa tối một đêm rằng bạn có thể nhận ra ngay sự khác biệt giữa một giám mục đã tham dự một thượng hội đồng và một giám mục chưa tham dự: người trước chỉ đơn giản là hòa hợp hơn với Giáo hội quốc tế so với người sau. Tôi sẽ biết ơn suốt quãng đời còn lại vì có cơ hội trải nghiệm sống động này về tính phổ quát của Giáo hội.
Không phủ nhận bất cứ điều nào ở trên, tôi muốn chia sẻ một số điểm chung đáng quan tâm mà tôi đã có trong cả hai phiên họp của thượng hội đồng. Đầu tiên, bằng cách tập trung quá nhiệt tình vào vấn đề thu hút giáo dân vào việc quản trị nội bộ của Giáo hội, thượng hội đồng có xu hướng bỏ qua vai trò của 99 phần trăm giáo dân—cụ thể là sự thánh hóa thế giới. Các nghị phụ của Công đồng Vatican II đã dạy rằng phạm vi hoạt động thích hợp cho giáo dân là saeculum hay trật tự thế tục—tức là các lãnh vực tài chính, kinh doanh, giải trí, báo chí, gia đình, giáo dục, v.v. Được hình thành bởi Tin Mừng, họ phải tiến vào các lĩnh vực này với ý định Kitô hóa, sử dụng chuyên môn riêng của mình để đưa chúng vào sự phù hợp hơn với vương quốc của Thiên Chúa. Thật tốt khi cả giáo dân nam và nữ đều được đưa vào các cấu trúc quản trị của Giáo hội, nhưng trên hết, chúng ta nên quan tâm đến việc hình thành phần lớn giáo dân sẽ thực hiện công việc thiêng liêng của họ trong saeculum—mà, nghĩ lại thì, sẽ không phải là chủ đề tồi cho một thượng hội đồng tương lai. Theo ưu tiên thường được Đức Giáo Hoàng Phanxicô nêu ra, chúng ta nên tìm ra những cách thức mới mẻ để trở thành một Giáo hội “ra khỏi chính mình”. Tôi có ấn tượng mạnh mẽ rằng mối bận tâm của thượng hội đồng, ngược lại, là ad intra, hướng đến đời sống nội tâm của Giáo hội.
Một mối quan tâm liên quan đến việc duy trì và tăng cường bản thân tính đồng nghị. Nhiều lần trong hai năm qua, các thành viên thượng hội đồng đã đề xuất rằng các cấu trúc đồng nghị nên được thiết lập ở mọi bình diện của đời sống Giáo hội và nên khuyến khích tham vấn rộng rãi hơn. Tôi không biết. Vào một thời điểm trong các cuộc thảo luận trên bàn, tôi đã nói, “Tôi muốn truyền tải Ratzinger bên trong mình,” và tôi đã chia sẻ câu chuyện sau. Khi Joseph Ratzinger cắt đứt quan hệ với ban biên tập tạp chí Concilium vào cuối những năm sáu mươi, ngài đã đưa ra một số lý do cho sự rạn nứt này. Một trong số đó là mục đích đã nêu của Concilium là duy trì tinh thần của Công đồng Vatican II, và Ratzinger cảm thấy điều này là sai lầm. Xin lưu ý, điều này không phải vì ngài có bất cứ điều gì chống lại Công đồng Vatican II—xét cho cùng, ngài là người đóng góp chính cho các văn kiện của công đồng—mà đúng hơn là vì ngài cảm thấy Giáo hội nên rời các công đồng và thượng hội đồng với cảm giác nhẹ nhõm. Đôi khi, Giáo hội phải tự đặt mình vào trạng thái hồi hộp và giải quyết một số vấn đề quan trọng, nhưng sau khi làm như vậy, Giáo hội quay trở lại với công việc thiết yếu của mình là truyền giáo, thờ phượng Chúa và phục vụ người nghèo. Duy trì thái độ của một công đồng—tranh luận, đánh giá, thẩm định, tranh luận, v.v.—là rơi vào một dạng tê liệt của giáo hội. Vì vậy, ngay cả khi chúng ta thừa nhận tính hợp pháp của một số hoạt động và cơ cấu của thượng hội đồng, liệu chúng ta có thể chia sẻ một sự nghi ngờ lành mạnh theo kiểu Ratzinger về một bộ máy quan liêu có thể trở nên quá phát triển và cứng ngắc không?
Cuối cùng, tôi muốn giải quyết hai câu hỏi rất cụ thể đã được tranh luận trong thượng hội đồng và xuất hiện, có phần mơ hồ, trong tài liệu cuối cùng. Câu hỏi đầu tiên là việc phong chức phó tế cho phụ nữ. Đề xuất cho phép phụ nữ được tiếp cận chức phó tế thực sự đã được nêu ra trong phiên họp đầu tiên của hội đồng nhưng sau đó Đức Giáo Hoàng đã giao nó cho một nhóm nghiên cứu và loại nó khỏi chương trình nghị sự của vòng hai. Mùa hè năm ngoái, trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tuyên bố rõ ràng rằng phụ nữ sẽ không được chấp nhận vào hàng ngũ những người được phong chức, để ngỏ khả năng họ có thể mong muốn một chức vụ phục vụ giống như chức phó tế theo một số cách. Quyết định này đã được Đức Hồng Y Fernández, Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, tái khẳng định vào đầu vòng thứ hai của Thượng hội đồng. Nhưng sau đó, một số đại biểu Thượng hội đồng đã bày tỏ sự không hài lòng với bài trình bày của Đức Hồng Y và đã thúc giục riêng ngài cho phép thảo luận vấn đề này đầy đủ hơn. Theo đó, trong tài liệu cuối cùng, có nêu rằng việc phụ nữ được thụ phong phó tế vẫn là “một câu hỏi chưa có lời giải đáp”. Bây giờ, một số người trong chúng tôi rất không hài lòng với cách diễn đạt này, vì nếu hiểu một cách thẳng thắn, nó sẽ khiến Đức Giáo Hoàng Phanxicô bất đồng quan điểm với Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, người đã tuyên bố rõ ràng nhất có thể rằng Giáo hội không có thẩm quyền để chấp nhận phụ nữ vào Chức thánh. Với những gì Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường tuyên bố, tôi không nghĩ ngài thực sự sẽ đi theo hướng đó, vì một động thái như vậy sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng về mặt giáo hội học. Nhưng ngôn từ tạo ra ấn tượng rằng ngài có thể, và điều đó là có vấn đề. Tôi tin rằng cách diễn giải đúng đắn về đường lối gây tranh cãi này chỉ đơn giản là các hình thức khác nhau của các thừa tác vụ không thụ phong, tương tự như chức phó tế, vẫn đang được thảo luận.
Vấn đề thứ hai được nêu ra là thẩm quyền về giáo lý của các hội đồng giám mục. Có một số người ủng hộ Synodaler Weg (Con đường Công đồng) của Đức tại thượng hội đồng, và đáng khen là họ không hề che giấu ý định của mình. Một đề xuất là trao cho các hội đồng giám mục địa phương thẩm quyền, ít nhất là ở một mức độ nào đó, đưa ra các quyết định về giáo lý. Khi đề xuất này xuất hiện trong Instrumentum Laboris cho phiên họp thứ hai, rất nhiều người trong chúng tôi đã phản đối, vì chúng tôi lo sợ rằng sự hỗn loạn sẽ xảy ra sau sự thay đổi như vậy. Ví dụ, hôn nhân đồng tính có được phép ở Đức nhưng lại là tội trọng ở nước láng giềng Ba Lan, được cử hành ở Canada nhưng lại bị coi là vô lý ở Nigeria không? Tài liệu cuối cùng nói về khả năng của các hội đồng giám mục trong việc diễn đạt đức tin duy nhất theo cách thức hội nhập văn hóa đúng đắn. Điều này có nghĩa là họ có thể áp dụng giáo huấn bất biến của Giáo hội vào mục vụ, hay họ có thể điều chỉnh giáo huấn đó cho phù hợp với các bối cảnh văn hóa khác nhau? Nếu là trường hợp sau, thì sự hiệp nhất của Giáo hội trong giáo lý và thực hành sẽ ra sao? Chính sự mơ hồ của công thức là nguyên nhân khiến một số người trong chúng tôi cảm thấy không thoải mái với nó.
Khi tiến trình thượng hội đồng bắt đầu cách đây khoảng ba năm, một số người lo ngại rằng các giáo lý đạo đức thiết yếu của Giáo hội sẽ thay đổi. Không có nỗi sợ nào trong số đó trở thành hiện thực. Thượng hội đồng, dưới sự hướng dẫn của Đức Thánh Cha, đã đi đến một số quyết định thực tế liên quan đến cách đưa ra quyết định và đảm bảo trách nhiệm giải trình—và như tôi đã nói, tất cả đều tốt đẹp. Nó không thay đổi gì về mặt giáo lý hay đạo đức. Lý do cho sự ổn định và thành công của thượng hội đồng là Chúa Thánh Thần. Một điều khiến tôi có ấn tượng trong cả hai phiên họp là sự nổi bật của lời cầu nguyện. Chúng tôi cầu nguyện vào đầu mỗi ngày; chúng tôi dừng lại bốn phút cầu nguyện sau mỗi nửa giờ hoặc lâu hơn trong các cuộc thảo luận của mình; chúng tôi bắt đầu mỗi mô-đun của thượng hội đồng bằng một Thánh lễ long trọng tại bàn thờ ngôi tòa Thánh Phê-rô; chúng tôi đã có một buổi cầu nguyện đại kết đặc biệt tuyệt đẹp vào một buổi tối tại địa điểm đóng đinh Thánh Phêrô; và chúng tôi kết thúc bằng một Thánh lễ tráng lệ dưới mái hiên mới được trùng tu tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô. Không có điều nào trong số này chỉ mang tính trang trí; tất cả đều thuộc về bản chất của trải nghiệm đồng nghị. Chúa Thánh Thần đã dẫn dắt chúng ta đến nơi Người muốn chúng ta đến, và Người đã ngăn cản chúng ta khỏi đi trệch con đường đúng đắn.
