Ký giả Andrea Gagliarducci chuyên về Vatican có bài tường trình đăng trên Catholic News Agency nhan đề “Analysis: A closer look at the ceremonial details of Benedict XVI’s funeral”, nghĩa là “Bài Phân tích: Một cái nhìn sâu hơn về các chi tiết nghi lễ trong tang lễ của Đức Bênêđictô XVI.” Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Túy Vân
Không còn nghi ngờ gì nữa, tang lễ của Đức Giáo Hoàng Danh dự Bênêđictô XVI vào ngày 5 tháng Giêng là một tang lễ của một vị giáo hoàng. Nghi thức tang lễ không chỉ được báo trước cho cái chết của một giáo hoàng, mà tất cả các nghi thức đi kèm với nó cũng diễn ra như vậy.
Ví dụ, các huy chương và đồng xu của triều đại giáo hoàng, “rogito” (tài liệu ngắn mô tả triều đại giáo hoàng), và các dây pallium đặc trưng cho hoạt động của ngài – của tổng giám mục Munich, của niên trưởng Hồng Y đoàn, và của giáo hoàng — được chôn cất cùng với Đức Bênêđíctô trong quan tài, theo thông lệ đối với một giáo hoàng.
Ngoài ra, lễ kỷ niệm là một trong những kinh điển về cái chết của giáo hoàng, ngoại trừ việc bãi bỏ những lời cầu của Giáo phận Rôma và của các Giáo hội Đông phương. Trên thực tế, cả hai lời cầu này đều đặc biệt liên quan đến cái chết của một vị giáo hoàng đang trị vì và sẽ không được chỉ định cho vị giáo hoàng hưu trí.
Nghi thức tang lễ cho Đức Bênêđictô XVI tiếp nối nghi thức được dành cho Đức Gioan Phaolô II vào ngày 8 tháng 4 năm 2005. Tuy nhiên, có một số khác biệt nhỏ, chẳng hạn như quyết định không sử dụng Sách Lễ Rôma, Kinh nguyện Thánh Thể cổ xưa nhất của Giáo hội Rôma, mà cho đến nay vẫn luôn là thông lệ. Thay vào đó, Kinh nguyện Thánh Thể III đã được sử dụng.
Trong mọi cử chỉ, tất cả các nghi thức cho thấy Đức Bênêđictô XVI là giáo hoàng của Giáo Hội Công Giáo và triều đại giáo hoàng của ngài là một phần lịch sử của Giáo hội.
Mặt khác, việc từ chức của Đức Bênêđictô XVI khác với sáu lần từ chức giáo hoàng khác đã diễn ra trong những năm trước. Người duy nhất trong số này có lẽ có thể so sánh được là Đức Celestinô Đệ Ngũ, hay Pietro di Morrone, người đã trở lại làm tu sĩ cho đến cuối đời. Tuy nhiên, Đức Bênêđictô XVI đã mở ra một con đường mới: Đó là sự từ bỏ đầu tiên của một vị giáo hoàng không phải vì ngài bị áp lực hay bất lực mà vì ngài ý thức rõ ràng rằng mình không còn đủ sức để chèo chống con thuyền Phêrô.
Vì lý do này, tang lễ của Đức Bênêđictô XVI là tang lễ của một giáo hoàng, nhưng không phải là tang lễ của một giáo hoàng qua đời khi đang trị vì. Và điều này có thể được nhìn thấy trong nhiều chi tiết.
Đầu tiên, không có tình trạng “sede vacance” nghĩa là “trống ngôi Giáo Hoàng”, và do đó không có nghi thức “sede vacance.” Những điều đó đã được thực hiện vào cuối triều đại giáo hoàng, vào ngày 28 tháng 2 năm 2013, khi Đức Hồng Y Tarcisio Bertone, khi đó là Hồng Y Nhiếp Chính, cùng với các thành viên của Tông Tòa đến dinh thự của giáo hoàng để cử hành các nghi thức vào cuối triều đại giáo hoàng: bao gồm việc phá vỡ chiếc nhẫn Ngư Phủ, những con dấu được dán vào căn hộ của giáo hoàng. Ngay cả khi đó, vẫn chưa có một bước quan trọng là xác nhận cái chết.
Tuy nhiên, khi Đức Bênêđictô XVI qua đời, đã có một vị giáo hoàng trị vì. Do đó, tất cả quyền tài phán đều thuộc về giáo hoàng đương kim và do đó, thuộc về Phủ Quốc vụ khanh của Tòa thánh.
Từ quan điểm chính thức, việc xác nhận cái chết được thực hiện bởi chính Đức Thánh Cha Phanxicô, người đầu tiên được Đức Tổng Giám Mục Georg Gänswein thông báo và đã chạy đến bên giường bệnh của Đức Bênêđíctô sau khi ngài qua đời.
Thông báo sau đó được đưa ra với một tuyên bố từ Văn phòng Báo chí Tòa thánh. Cơ quan này phổ biến thông tin chính thức từ Tòa thánh, nhận thông tin từ Quốc vụ khanh.
Ngược lại, khi một đương kim giáo hoàng qua đời, thông báo được đưa ra từ Điện Tông tòa. Nó được công bố bởi vị đại diện của giáo hoàng cho Giáo phận Rome – khi Đức Gioan Phaolô II qua đời, chính Phó Quốc vụ khanh lúc bấy giờ, là Đức Hồng Y Leonardo Sandri, đã tuyên bố về sự qua đi của Đức Giáo Hoàng.
Sự vắng mặt của các phái đoàn chính thức trong lễ tang của Đức Bênêđíctô là một đặc điểm khác có sức nặng nhất định. Nếu Đức Giáo Hoàng đang trị vì băng hà, thì các phái đoàn của các quốc gia tham dự lễ tang đều là phái đoàn chính thức, vì trong trường hợp này, Đức Giáo Hoàng là nguyên thủ quốc gia. Trong trường hợp của Đức Bênêđíctô, ngài không còn là nguyên thủ quốc gia nên Tòa Thánh chỉ mời Ý và Đức là hai phái đoàn chính thức, bất kỳ sự tham gia nào của các nguyên thủ quốc gia, quốc vương hoặc thành viên chính phủ đều là với tư cách cá nhân.
Tất cả những điều này xảy ra bởi vì có một “see plena,” tất cả các quyền lực của ngai tòa Giáo Hoàng còn nguyên vẹn. Do đó, những người đứng đầu các bộ vẫn chưa kết thúc nhiệm vụ của mình khi Đức Bênêđictô XVI qua đời vì triều đại giáo hoàng vẫn chưa kết thúc. Và Nhiếp Chính của Giáo hội Rôma chưa nắm quyền vì triều đại giáo hoàng vẫn còn.
Đức Hồng Y Kevin J. Farrell, Nhiếp Chính, không có mặt khi quan tài được đóng lại vào ngày 4 tháng Giêng.
Thay vào đó, đã có:
Đức Hồng Y Giovan Battista Re, Niên trưởng Hồng Y Đoàn;
Đức Hồng Y Mauro Gambetti, Giám Quản Đền Thờ Thánh Phêrô;
Đức Hồng Y Angelo de Donatis, Giám Quản giáo phận Rôma;
Đức Hồng Y Fernando Vergez, Thống đốc Quốc gia Thành phố Vatican;
Đức Tổng Giám Mục Edgar Pena Parra, Phụ Tá Quốc Vụ Khanh, và Kinh Sĩ Đoàn Đền Thờ Thánh Phêrô
Khi thi hài của Đức Bênêđictô XVI được chuyển đến Đền Thờ Thánh Phêrô, buổi cầu nguyện do Đức Hồng Y Gambetti chủ trì chứ không phải bởi Vị Nhiệp Chính vì Tòa thánh không trống ngôi Giáo Hoàng.
Chính những chi tiết này giúp hiểu rằng chính vị giáo hoàng danh dự đã qua đời chứ không phải vị giáo hoàng đương kim. Ngay cả tiếng chuông của Đền Thờ Thánh Phêrô cũng không vang lên để thông báo về cái chết của Đức Bênêđíctô.
Không có ngày để tang, và tang lễ không được tuyên bố chính thức đối với quốc gia thành Vatican ngay cả trong ngày tang lễ, mặc dù nhiều nhân viên của Vatican đã tham dự nghi lễ.
Nói cách khác, các tín hiệu nghi lễ đã được gửi đi để làm rõ rằng Đức Bênêđictô XVI không phải là đương kim giáo hoàng.
Đồng thời, không còn nghi ngờ gì nữa, Đức Bênêđictô XVI là giáo hoàng và tang lễ của ngài nên được tổ chức theo nghi thức dành cho các vị giáo hoàng.
Theo cách tương tự, cần phải xem xét rằng dường như cái chết của giáo hoàng đã xảy ra hai lần: lần đầu tiên, khi từ chức, trong thời gian đó bắt đầu “sede vacante”, và một mật nghị đã diễn ra để bầu người kế vị, và sau đó là lúc Đức Bênêđíctô chết thực sự. Nói cách khác, đám tang là nửa sau của các cử hành bắt đầu với việc trống ngôi vào ngày 28 tháng 2 năm 2013.
Cuối cùng, Tông Hiến Dominici Gregis, hiến pháp của Đức Gioan Phaolô II quy định các thủ tục sau khi giáo hoàng qua đời, tuyên bố các nghi thức tang lễ của giáo hoàng quá cố phải được “cử hành trong chín ngày liên tiếp, xác định thời điểm bắt đầu, theo cách sao cho việc chôn cất sẽ diễn ra, trừ những lý do đặc biệt, từ ngày thứ tư đến ngày thứ sáu sau khi chết.”
Theo những tiêu chuẩn này, lễ tang của Benedict được cử hành trong khoảng thời gian đó. Tuy nhiên, sẽ không có chín ngày để tang chính thức liên tục, mặc dù các Thánh lễ cầu nguyện cho linh hồn của Đức Bênêđictô XVI sẽ được cử hành.
Cuối cùng, một sự tò mò: Đức Bênêđictô XVI đã không đeo chiếc nhẫn Ngư Phủ, chiếc nhẫn đã bị đập bể vào cuối triều đại giáo hoàng của ngài, như một thủ tục. Thay vào đó, ngài đeo chiếc nhẫn Thánh Bênêđíctô, mô phỏng các biểu tượng trên huy hiệu của Thánh Bênêđíctô, tượng trưng cho mối liên hệ độc đáo của ngài với vị thánh đến từ Nursia, người đồng bảo trợ của Âu Châu.
