Phiên họp Toàn thể Thường lệ Lần Thứ Mười Sáu Của Thượng Hội Đồng Giám Mục, Cho Một Giáo Hội Đồng Nghị: Hiệp thông, Tham Gia, Sứ Mệnh
Tài Liệu Làm việc
Cho phiên đầu tiên, (Tháng 10 năm 2023)
Mục Lục
Lời tựa
Cuộc hành trình cho đến nay
Một công cụ làm việc cho giai đoạn thứ hai của hành trình đồng nghị
Cấu trúc của bản văn
A. Cho một Giáo hội Đồng nghị. Một trải nghiệm toàn diện
A 1. Những dấu hiệu đặc trưng của một Giáo hội Đồng nghị
A 2. Con đường phía trước cho Giáo Giáo hội Đồng nghị: đối thoại trong Thánh Thần
B. Hiệp thông, tham gia, sứ mạng. Ba vấn đề ưu tiên đối với Giáo hội có tính đồng nghị.
B 1. Một sự hiệp thông tỏa sáng: Làm thế nào chúng ta có thể trở thành dấu chỉ và khí cụ trọn vẹn hơn của sự kết hợp với Thiên Chúa và của sự hiệp nhất toàn thể nhân loại?
B 2. Đồng trách nhiệm trong sứ vụ: Làm thế nào chúng ta có thể chia sẻ tốt hơn các ân sủng và nhiệm vụ phục vụ Tin Mừng?
B 3. Tham gia, quản trị và thẩm quyền: Những tiến trình, cơ cấu và tổ chức nào trong một Giáo hội truyền giáo có tính đồng nghị?
Bảng Câu Hỏi Cho Phiên họp Thượng Phiên họp
Giới thiệu
Bảng câu hỏi cho phần B 1. Sự hiệp thông lan tỏa
B 1.1 Việc phục vụ bác ái và dấn thân cho công lý cũng như chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta nuôi dưỡng sự hiệp thông trong một Giáo hội Đồng nghị như thế nào?
B 1.2 Làm thế nào một Giáo hội Đồng nghị có thể khiến lời hứa rằng “tình yêu và sự thật sẽ gặp nhau” (Tv 85:11) trở nên đáng tin cậy?
B 1.3 Làm thế nào mối quan hệ trao đổi quà tặng năng động giữa các Giáo hội có thể phát triển?
B 1.4 Làm thế nào một Giáo hội Đồng nghị có thể hoàn thành sứ mệnh của mình thông qua một cam kết đại kết được đổi mới?
B 1.5 Làm thế nào chúng ta có thể nhận ra và thu thập được sự phong phú của các nền văn hóa và phát triển cuộc đối thoại giữa các tôn giáo dưới ánh sáng Tin Mừng?
Bảng Câu hỏi cho phần B 2. Đồng trách nhiệm trong sứ mệnh
B 2.1 Làm thế nào chúng ta có thể cùng nhau hướng tới một ý thức chung về ý nghĩa và nội dung của sứ mệnh?
B 2.2 Cần phải làm gì để một Giáo hội Đồng nghị cũng là một Giáo hội truyền giáo ‘toàn thừa tác’?
B 2.3 Làm thế nào Giáo hội thời đại chúng ta có thể hoàn thành tốt hơn sứ mệnh của mình thông qua việc nhìn nhận và cổ võ hơn nữa phẩm giá rửa tội của phụ nữ?
B 2.4 Làm thế nào chúng ta có thể đánh giá đúng đắn thừa tác vụ thụ phong trong mối quan hệ của nó với các thừa tác vụ rửa tội dưới góc độ truyền giáo?
B 2.5 Làm thế nào chúng ta có thể đổi mới và phát huy thừa tác vụ của Giám mục từ góc độ đồng nghị truyền giáo?
Bảng Câu hỏi cho phần B 3. Sự tham gia, quản trị và thẩm quyền
B 3.1 Làm thế nào chúng ta có thể đổi mới việc phục vụ thẩm quyền và thực thi trách nhiệm trong một Giáo hội truyền giáo có tính đồng nghị?
B 3.2 Làm thế nào chúng ta có thể phát triển các thực hành phân định và các quá trình đưa ra quyết định theo cách thức đồng nghị đích thực, tôn trọng vai trò chính của Thánh Thần?
B 3.3. Những cơ cấu nào có thể được phát triển để củng cố một Giáo hội Đồng nghị truyền giáo?
B 3.4 Làm thế nào chúng ta có thể đưa ra cấu trúc cho các trường hợp về tính đồng nghị và tính hợp đoàn liên quan đến các nhóm Giáo hội địa phương?
B 3.5 Làm thế nào cơ chế của Thượng hội đồng có thể được củng cố để nó thể hiện tính hợp đoàn giám mục trong một Giáo hội toàn đồng nghị?
Các Chữ Viết Tắt
AA Vatican Council II, Sắc lệnh Apostolicam Actuositatem (18/11/1965)
AG Vatican Council II, Sắc lệnh Ad gentes (7 tháng 12 năm 1965)
CA Thánh Gioan Phaolô II, Thông điệp Centesimus annus (01/05/1991)
CL Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Tông huấn hậu Thượng Hội Đồng Christifideles laici (30 tháng 12 năm 1988)
CV Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông huấn hậu Thượng Hội Đồng Christus vivit (25 tháng 3 năm 2019)
PD Văn Phòng Tổng Thư Ký Thượng Hội Đồng, Cho một Giáo hội có tính đồng nghị. Hiệp thông, tham gia, sứ mệnh. Tài liệu Chuẩn bị (2021)
DCS Văn Phòng Tổng Thư Ký Thượng Hội Đồng, Cho một Giáo hội Đồng nghị. Hiệp thông, tham gia, sứ mệnh. “Hãy mở rộng không gian lều của bạn (Is 54:2). Tài liệu làm việc cho giai đoạn lục địa (2022)
DV Vatican Council II, Hiến chế tín lý Dei Verbum (18 tháng 11 năm 1965)
EC Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông hiến Episcopalis communio (15 tháng 9 năm 2018)
EG Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông huấn Evangelii gaudium (24 tháng 11 năm 2013)
FT Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Thông điệp Fratelli tutti (3 tháng 10 năm 2020)
GS Vatican Council II, Hiến chế mục vụ Gaudium et spes (7 tháng 12 năm 1965)
IL Tài liệu làm việc
LG Vatican Council II, Hiến chế tín lý Lumen gentium (21 tháng 11 năm 1964)
PE Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông hiến Praedicate Evangelium (19 tháng 3 năm 2022)
SC Vatican Council II, Hiến chế Sacrosanctum Concilium (4 tháng 12 năm 1963)
UR Công Đồng Vatican II, Sắc lệnh Unitatis reintegratio (21 tháng 11 năm 1964)
Tài liệu Làm Việc
Lời tựa
“Xin Thiên Chúa là nguồn kiên nhẫn và an ủi, làm cho anh em được đồng tâm nhất trí với nhau, như Đức Kitô Giêsu đòi hỏi. Nhờ đó, anh em sẽ có thể hiệp ý đồng thanh mà tôn vinh Thiên Chúa, là Thân Phụ Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta.” (Rm 15:5- 6).
Cuộc hành trình cho đến nay
1. dân Chúa đã và đang chuyển động kể từ khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô triệu tập toàn thể Giáo hội tham dự Thượng Phiên họp vào tháng 10 năm 2021. Bắt đầu từ bình diện sơ bộ và quan trọng nhất của mình, các Giáo hội địa phương hoàn cầu đã khởi xướng việc tham khảo ý kiến của dân Chúa, bắt đầu với câu hỏi căn bản được xây dựng ở số 2 của Tài liệu Chuẩn bị (PD): “Làm thế nào để ‘cuộc hành trình cùng nhau’ diễn ra ngày nay ở các bình diện khác nhau (từ bình diện địa phương đến bình diện phổ quát) cho phép Giáo hội loan báo Tin Mừng phù hợp với sứ mạng được ủy thác cho mình; và Thánh Thần mời gọi chúng ta thực hiện những bước nào để phát triển như một Giáo hội Đồng nghị?”. Thành quả của cuộc tham khảo đã được thu thập ở cấp giáo phận, sau đó được tóm tắt và gửi đến Thượng Hội Đồng của các Giáo Hội Công Giáo Đông phương và các Phiên họp Giám mục. Đến lượt mình, mỗi Giáo Hội và Hội đồng soạn thảo một bản tổng hợp được chuyển đến Văn phòng Tổng Thư ký Thượng Hội Đồng.
2. Để phục vụ một giai đoạn mới trong tiến trình đồng nghị đang diễn ra, Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa (DCS) đã được soạn thảo từ việc đọc và phân tích các tài liệu được thu thập. Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa đã được trả lại cho các Giáo hội địa phương trên khắp thế giới, mời họ tham gia và sau đó gặp gỡ và đối thoại tại bảy Phiên họp Lục địa. Trong thời gian này, công việc của Thượng Hội Đồng Kỹ thuật số vẫn tiếp tục. Mục đích là tập trung vào những hiểu biết sâu sắc và những căng thẳng gây tiếng vang mạnh mẽ nhất với kinh nghiệm của Giáo hội ở mỗi châu lục và để xác định, từ quan điểm của mỗi châu lục, những ưu tiên cần giải quyết trong phiên họp đầu tiên của Thượng Hội Đồng (tháng 10 năm 2023) ).
3. Tài liệu làm việc (IL) này được soạn thảo trên cơ sở tất cả các tài liệu thu thập được trong giai đoạn lắng nghe, và đặc biệt là các tài liệu cuối cùng của các Phiên họp Châu lục. Việc công bố nó kết thúc giai đoạn đầu tiên của Thượng Hội Đồng, “Cho một Giáo hội có tính đồng nghị: hiệp thông, tham gia, truyền giáo” và mở đầu giai đoạn thứ hai, bao gồm hai phiên họp (tháng 10 năm 2023 và tháng 10 năm 2024), trong đó Phiên họp Toàn thể thường lệ lần thứ XVI của Thượng Hội Đồng các Giám mục sẽ diễn ra. Mục đích của nó sẽ là tiếp tục làm sinh động tiến trình đồng nghị trong đời sống bình thường của Giáo hội, xác định những con đường nào mà Thánh Thần mời gọi chúng ta bước đi một cách dứt khoát hơn với tư cách là Dân duy nhất của Chúa. Hoa quả mà chúng ta cầu xin tại Phiên họp tới là Chúa Thánh Thần soi sáng việc Giáo hội cùng nhau bước đi trong tư cách Dân Thiên Chúa, trung thành với sứ mệnh mà Chúa đã giao phó. Thật vậy, mục đích của tiến trình đồng nghị “không phải là tạo ra các tài liệu, mà là mở ra những chân trời hy vọng cho việc hoàn thành sứ mệnh của Giáo hội” (DCS, 6).
4. Cuộc hành trình cho đến nay, đặc biệt là giai đoạn lục địa, đã giúp xác định và chia sẻ những hoàn cảnh cụ thể mà Giáo hội trải qua ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Chúng bao gồm thực tại có quá nhiều cuộc chiến tranh làm vấy máu thế giới của chúng ta, dẫn đến lời kêu gọi đổi mới cam kết xây dựng một nền hòa bình công bằng, mối đe dọa do biến đổi khí hậu gây ra bao hàm một ưu tiên cần thiết là chăm sóc ngôi nhà chung, tiếng kêu phản đối một hệ thống kinh tế tạo ra sự bóc lột, bất bình đẳng và một nền văn hóa vứt bỏ, cũng như mong muốn chống lại áp lực đồng nhất hóa của chủ nghĩa thực dân văn hóa đang đè bẹp các nhóm thiểu số. Những tình huống bách hại đến mức tử đạo và di cư đang dần dần làm rỗng các cộng đồng, vốn đe dọa đến sự sống còn của họ, đang được kêu than sâu xa. Các Giáo hội địa phương đã bày tỏ mối quan tâm của mình trong việc trang bị để giải quyết các thực tại xã hội cấp bách, từ chủ nghĩa đa nguyên văn hóa đang gia tăng hiện đang đánh dấu toàn bộ hành tinh, đến trải nghiệm của các cộng đồng Kitô giáo đại diện cho các nhóm thiểu số rải rác trong quốc gia nơi họ sinh sống, đến trải nghiệm phải chấp nhận một thứ tục hóa ngày càng cấp tiến hơn, và đôi khi hung hãn hơn, dường như coi kinh nghiệm tôn giáo là không thích hợp, nhưng vẫn còn khao khát Tin Mừng Phúc Âm. Ở nhiều khu vực, các Giáo hội bị ảnh hưởng sâu xa bởi cuộc khủng hoảng gây ra bởi nhiều hình thức lạm dụng khác nhau, bao gồm lạm dụng tình dục và lạm dụng quyền lực, lương tâm và tiền bạc. Đây là những vết thương toang hoác, hậu quả của nó vẫn chưa được giải quyết triệt để. Đối với sự sám hối mình nợ các nạn nhân và những người sống sót vì những đau khổ mà mình đã gây ra, Giáo hội phải gia tăng cam kết hoán cải và cải cách để ngăn chặn những tình huống tương tự xảy ra lần nữa trong tương lai.
5. Chính trong bối cảnh đa dạng nhưng có những đặc điểm chung hoàn cầu này mà hành trình đồng nghị diễn ra. Thượng Hội đồng vào tháng 10 năm 2023 sẽ được yêu cầu lắng nghe sâu sắc những hoàn cảnh mà Giáo hội đang sống và thực hiện sứ mệnh của mình. Đi cùng nhau đạt được tính cấp thiết truyền giáo nào khi câu hỏi này được đặt ra trong một bối cảnh cụ thể với những con người và tình huống thực tế trong tâm trí. Điều đang có vấn đề là khả năng loan báo Tin Mừng bằng cách đồng hành cùng với những người nam nữ của thời đại chúng ta, dù họ ở đâu, và thực hành tính Công Giáo xuất phát từ việc đồng hành cùng với các Giáo hội đang sống trong những điều kiện đặc biệt đau khổ (x. LG. 23).
6. Đến với Phiên họp Thượng Hội Đồng, chúng ta mang theo những thành quả thu được trong giai đoạn lắng nghe. Trước hết, chúng ta đã cảm nghiệm được niềm vui được phát biểu trong cuộc gặp gỡ chân thành và tôn trọng giữa anh chị em trong đức tin: gặp nhau là gặp Chúa đang ở giữa chúng ta! Như vậy, chúng ta đã có thể tận tay chạm tới tính Công Giáo của Giáo hội, một Giáo hội, dù ở lứa tuổi, giới tính và điều kiện xã hội khác nhau nào, đều tỏ hiện sự phong phú phi thường về các đặc sủng và ơn gọi trong Giáo hội, đồng thời là người bảo vệ một kho tàng các khác biệt trong ngôn ngữ, văn hóa, cách diễn đạt phụng vụ và truyền thống thần học. Thực thế, tính đa dạng phong phú này là món quà của mỗi Giáo hội địa phương dành cho tất cả các Giáo hội khác (x. LG 13), và động lực đồng nghị là một cách để đánh giá cao và nâng cao sự đa dạng phong phú này mà không biến nó thành sự độc dạng. Tương tự như vậy, chúng ta đã phát hiện ra rằng có những câu hỏi được chia sẻ, ngay cả khi tính đồng nghị được trải nghiệm và hiểu theo nhiều cách khác nhau ở những nơi khác nhau trên thế giới trên cơ sở kế thừa chung của Truyền thống tông đồ. Một phần thách thức của tính đồng nghị là phân định bình diện thích hợp nhất để giải quyết từng vấn đề. Chia sẻ không kém là những căng thẳng nào đó. Chúng ta không nên sợ hãi trước chúng, cũng không nên cố gắng giải quyết chúng bằng bất cứ giá nào, nhưng thay vào đó hãy tham gia vào việc phân định đồng nghị đang diễn ra. Chỉ bằng cách này, những căng thẳng này mới có thể trở thành nguồn năng lực và không rơi vào tình trạng phân cực mang tính hủy diệt.
7. Giai đoạn đầu đổi mới ý thức để chúng ta nhận ra rằng căn tính và ơn gọi của chúng ta là trở thành một Giáo hội ngày càng có tính đồng nghị: cùng nhau bước đi, nghĩa là trở thành có tính đồng nghị, là con đường để thực sự trở thành môn đệ và bạn bè của Thầy và Chúa, Đấng đã nói về chính mình: “ Thầy là đường đi” (Ga 14,6). Ngày nay đó cũng là một ước muốn sâu sắc: sau khi trải nghiệm nó như một món quà, chúng ta muốn tiếp tục làm như vậy, ý thức rằng cuộc hành trình này sẽ viên mãn vào ngày cuối cùng, khi, nhờ ân sủng của Thiên Chúa, chúng ta sẽ trở thành một phần của đám đông được mô tả như thế này trong Khải Huyền: “Có một đoàn người rất đông không ai đếm được, từ mọi quốc gia, mọi chi tộc, mọi dân tộc và ngôn ngữ, đứng trước ngai và trước Chiên Con, mặc áo trắng, tay cầm cành chà là. Họ kêu lớn tiếng: ‘Ơn cứu rỗi thuộc về Thiên Chúa chúng ta, Đấng ngự trên ngai, và thuộc về Chiên Con!’” (Khải huyền 7:9-10). Bản văn này cho chúng ta hình ảnh về một tính đồng nghị được hoàn thành một cách dứt khoát, trong đó sự hiệp thông hoàn hảo ngự trị trên tất cả những khác biệt tạo nên nó, những khác biệt được duy trì và thống nhất trong một sứ mệnh duy nhất còn phải hoàn thành: tham gia vào phụng vụ ca ngợi rằng mọi tạo vật, nhờ Chúa Kitô, được nâng lên cùng Chúa Cha trong sự hiệp nhất của Chúa Thánh Thần.
8. Nhờ sự chuyển cầu của các anh chị em này, những người đang sống sự hiệp thông trọn vẹn của các thánh (x. LG 50), và đặc biệt là của Đấng đứng đầu trong hàng ngũ của họ (x. LG 63), Đức Maria Mẹ Giáo hội, chúng ta giao phó công việc của Phiên Họp và việc tiếp tục cam kết của chúng ta cho một Giáo Phiên họp nghị. Chúng ta cầu xin cho Phiên Họp trở thành thời gian tuôn đổ Thánh Thần, nhưng thậm chí, ân sủng đó đồng hành với chúng ta nhiều hơn nữa khi đến lúc đưa hoa trái của nó vào hành động trong đời sống hằng ngày của các cộng đồng Kitô giáo trên khắp thế giới.
Một công cụ làm việc cho giai đoạn thứ hai của hành trình thượng hội đồng
9. Những đặc điểm đặc biệt đánh dấu Thượng Hội Đồng 2021-2024 chắc chắn được phản ảnh trong ý nghĩa và động lực của Thượng hội đồng, và do đó, trong cơ cấu của Tài Liệu Làm Việc phục vụ nó. Đặc biệt, giai đoạn chuẩn bị kéo dài đã dẫn đến việc sản xuất nhiều tài liệu: Tài liệu Chuẩn bị, báo cáo của các Giáo hội địa phương, Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa và Tài liệu cuối cùng của các Phiên họp Lục địa. Bằng cách này, một chu trình truyền thông được thông tin lẫn nhau đã được thiết lập giữa các Giáo hội địa phương và giữa họ với Văn phòng Tổng Thư ký của Thượng Hội Đồng. Tài Liệu Làm Việc hiện tại không bãi bỏ các tài liệu trước đó hoặc tan hòa tất cả sự phong phú của chúng, mà bắt nguồn từ chúng và liên tục đề cập đến chúng. Để chuẩn bị cho Phiên họp, các Thành viên của Thượng Hội Đồng được yêu cầu ghi nhớ các tài liệu trước đó, đặc biệt là Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa và các Tài liệu cuối cùng của các Phiên họp lục địa ở các châu lục khác nhau, cũng như báo cáo của Thượng hội đồng kỹ thuật số và sử dụng chúng như công cụ cho sự phân định của chính họ. Đặc biệt, các Tài liệu Cuối cùng của các Phiên họp Lục địa có giá trị trong việc duy trì tính cụ thể của các bối cảnh khác nhau và những thách thức do mỗi bối cảnh đặt ra. Công việc chung của Thượng hội đồng không thể bỏ qua những nguồn biện phân này. Nhiều nguồn tài liệu được thu thập trong phần đặc biệt của trang mạng Thượng hội đồng 2021-2024, www.synod.va, cũng có thể giúp ích, đặc biệt là Tông hiến Episcopalis communio và hai tài liệu của Ủy ban Thần học Quốc tế, Tính đồng nghị trong Đời sống và Sứ mệnh của Giáo hội (2018) và Cảm thức đức tin trong Đời sống Giáo hội (2014).
10. Với lượng tài liệu dồi dào sẵn có, Tài liệu làm việc được thiết kế như một công cụ hỗ trợ thiết thực cho việc tiến hành Thượng hội đồng vào tháng 10 năm 2023 và do đó cho việc chuẩn bị nó. Điều có giá trị hơn đối với Tài liệu làm việc là phần mô tả được dành cho Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa: “không phải là một tài liệu của Huấn quyền Giáo hội, cũng không phải là báo cáo của một cuộc khảo sát xã hội học; nó không cung ứng việc đưa ra các chỉ dẫn, mục đích và mục tiêu hoạt động cũng như không cung ứng một trình bày đầy đủ về một tầm nhìn thần học” (số 8). Điều này không tránh khỏi vì Tài liệu làm việc là một phần của một quá trình chưa hoàn thành. Tuy nhiên, Tài liệu làm việc tiến một bước xa hơn Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa, rút ra từ những hiểu biết sâu sắc của giai đoạn đầu tiên và nay là công việc của các phiên họp Lục địa, nêu rõ một số ưu tiên xuất phát từ việc lắng nghe dân Chúa, nhưng tránh trình bày chúng như những khẳng định hoặc lập trường. Thay vào đó, nó diễn đạt chúng như những câu hỏi ngỏ với Phiên họp Thượng hội đồng. Cơ quan này sẽ có nhiệm vụ phân định các bước cụ thể giúp cho một Giáo hội có tính đồng nghị tiếp tục phát triển, những bước mà sau đó sẽ trình lên Đức Thánh Cha. Chỉ khi đó động lực lắng nghe cụ thể đó mới được hoàn thiện, trong đó “mỗi người có điều gì đó để học hỏi. Các tín hữu, Giám mục đoàn, Giám mục Rôma: người này lắng nghe người kia; và tất cả đều lắng nghe Chúa Thánh Thần, ‘Thần Chân Lý’ (Ga 14:17), để biết Người ‘đang nói gì với các Giáo Hội’ (Kh 2:7)”. (2) Theo quan điểm này, mục đích của Tài liệu làm việc không phải là bản dự thảo đầu tiên của Tài liệu cuối cùng của Phiên họp Thượng Phiên họp, chỉ để được sửa chữa hoặc bổ sung. Đúng hơn, nó phác thảo một sự hiểu biết ban đầu về chiều kích đồng nghị của Giáo hội, trên cơ sở đó có thể đưa ra sự phân định sâu hơn. Các Thành viên của Phiên họp Thượng hội đồng là những người nhận chính của Tài liệu làm việc, vốn cũng được công bố không những vì lý do minh bạch mà còn như một đóng góp vào việc thực hiện các sáng kiến của Giáo hội. Đặc biệt, nó có thể khuyến khích sự tham gia vào năng động đồng nghị ở cấp địa phương và khu vực, trong khi chờ đợi kết quả của Phiên họp tháng Mười. Điều này sẽ cung cấp thêm tài liệu để các Giáo hội địa phương được mời gọi cầu nguyện, suy tư, hành động và thực hiện việc đóng góp riêng của họ.
11. Các câu hỏi mà Tài liệu làm việc đặt ra là một biểu thức cho thấy sự phong phú của tiến trình mà từ đó chúng được rút ra: chúng mang dấu ấn của các tên tuổi và khuôn mặt đặc thù của những người tham gia, và chúng làm chứng cho kinh nghiệm đức tin của dân Thiên Chúa và do đó tiết lộ thực tại của một trải nghiệm siêu việt. Từ quan điểm này, chúng chỉ ra một chân trời mà chúng ta được mời gọi tiến tới một cách tin tưởng, đào sâu thực hành đồng nghị của Giáo hội. Giai đoạn đầu tiên giúp chúng ta hiểu được tầm quan trọng của việc lấy Giáo hội địa phương làm điểm quy chiếu đặc biệt, (3) như nơi thần học trong đó những người được Rửa tội trải nghiệm việc “cùng bước đi với nhau, theo ngôn từ thực tiễn”. Tuy nhiên, điều này không dẫn đến sự rút lui. Không một Giáo hội địa phương nào có thể sống ngoài những mối quan hệ hiệp nhất nó với tất cả những người khác, kể cả mối quan hệ đặc biệt đó với Giáo hội Rôma, một Giáo Hội được giao phó phục vụ sự hiệp nhất qua thừa tác vụ của Mục tử nó, người đã triệu tập toàn thể Giáo hội tham dự Thượng hội đồng.
12. Việc tập chú vào các Giáo hội địa phương này đòi hỏi phải tính đến sự đa tạp và đa dạng về văn hóa, ngôn ngữ và phương thức diễn đạt của họ. Đặc biệt, cùng một chữ – thí dụ hãy nghĩ về thẩm quyền và sự lãnh đạo – có thể có những âm hưởng và ý nghĩa rất khác nhau trong các lĩnh vực ngôn ngữ và văn hóa khác nhau, đặc biệt khi trong một số bối cảnh, một thuật ngữ được liên kết với các cách tiếp cận lý thuyết hoặc hệ tư tưởng chính xác. Tài liệu làm việc cố gắng tránh ngôn ngữ gây chia rẽ với hy vọng nâng cao hơn nữa sự hiểu biết tốt hơn giữa các thành viên của Phiên họp Thượng hội đồng đến từ các khu vực hoặc truyền thống khác nhau. Tầm nhìn của Vatican II là điểm tham chiếu chung, bắt đầu từ tính Công Giáo của dân Chúa, theo đó “mỗi phần riêng lẻ đóng góp bằng những hồng ân đặc biệt của mình vì lợi ích của những phần khác và của toàn thể Giáo hội. Thông qua việc chia sẻ chung các hồng phúc và thông qua nỗ lực chung để đạt được sự hiệp nhất trọn vẹn […] mà không hề chống lại quyền tối thượng của Tòa Phêrô, một Tòa vốn chủ trì toàn thể cộng đồng bác ái và bảo vệ những khác biệt chính đáng, đồng thời bảo đảm rằng những khác biệt như vậy không cản trở sự hiệp nhất mà đúng hơn là góp phần vào sự hiệp nhất” (LG 13). Tính Công Giáo này được thể hiện trong mối quan hệ nội bộ hỗ tương giữa Giáo hội hoàn vũ và các Giáo hội địa phương, trong đó và từ đó “hình thành nên Giáo Hội Công Giáo duy nhất” (LG 23). Tiến trình thượng hội đồng trước hết được phát biểu trong các Giáo hội địa phương giờ đây đã đạt đến giai đoạn thứ hai trong Giáo hội hoàn vũ, với việc khai mạc hai phiên họp của Thượng hội đồng Giám mục thường lệ lần thứ XVI.
Cấu trúc của bản văn
13. Tài liệu làm việc này được chia thành hai phần, tương ứng với các nhiệm vụ được giao cho các Phiên họp Châu lục (và do đó phù hợp với nội dung của các Tài liệu Cuối cùng liên quan): trước hết, các Phiên họp Châu lục được mời thực hiện việc đọc lại lộ trình được thực hiện trong giai đoạn đầu tiên, để xác định những gì Giáo hội ở mỗi châu lục đã học được từ kinh nghiệm sống chiều kích đồng nghị trong việc phục vụ truyền giáo; thứ hai, các Phiên họp Châu lục được mời gọi suy gẫm về Tài liệu Làm việc cho Giai đoạn Lục địa và phân định những hồi đáp tạo ra trong các giáo hội địa phương của lục địa, nhằm xác định các ưu tiên để tiếp tục phân định trong Phiên họp Thượng hội đồng.
14. Phần A của Tài liệu làm việc, có tựa đề “Cho một Giáo hội có tính đồng nghị”, cố gắng thu thập những hiểu biết sâu sắc về con đường đã đi cho đến nay. Đầu tiên, nó phác thảo một loạt các đặc điểm căn bản hoặc các dấu hiệu phân biệt của một Giáo hội đồng nghị. Sau đó, nó nêu rõ ý thức rằng một Giáo hội đồng nghị cũng được đánh dấu bằng một cách tiến hành cụ thể. Theo kết quả của giai đoạn đầu tiên, cuộc đàm luận trong Thánh Thần là cách tiến hành như vậy. Phiên họp sẽ được mời trả lời những cái nhìn thông sáng này nhằm mục đích làm rõ và hoàn thiện chúng. Phần B của Tài liệu làm việc này, có tựa đề “Hiệp thông, truyền giáo, tham gia”, (4)trình bày rõ ràng, dưới hình thức ba câu hỏi, những ưu tiên xuất hiện mạnh mẽ nhất từ công việc của tất cả các châu lục, do đó đặt chúng trước Phiên Họp để phân định. Để hỗ trợ quá trình làm việc của Thượng hội đồng, đặc biệt là công việc nhóm (Circuli Minores), năm bảng câu hỏi được đề xuất cho mỗi ưu tiên trong số ba ưu tiên, cho phép tiếp cận chúng từ những quan điểm khác nhau.
15. Ba ưu tiên của phần B, được khai triển thông qua các bảng câu hỏi tương ứng, bao gồm các chủ đề bao quát có mức độ liên hệ cao. Nhiều điều có thể là chủ đề của toàn bộ Thượng hội đồng, và một số đã như vậy rồi. Trong một số trường hợp, sự can thiệp của Huấn quyền cũng rất nhiều và được xác định rõ ràng. Trong Phiên họp, chúng không thể được đề cập một cách rộng dài, và trên hết, chúng không thể được xem xét độc lập với nhau. Thay vào đó, chúng nên được giải quyết bắt đầu từ mối quan hệ của chúng với chủ đề thực sự của công trình, tức là một Giáo hội đồng nghị. Thí dụ, những đề cập đến tính cấp thiết của việc dành sự quan tâm thỏa đáng cho gia đình và giới trẻ không nhằm mục đích kích thích một cách xử lý mới về mục vụ gia đình hoặc giới trẻ. Mục đích của chúng là giúp tập trung vào việc thực hiện các kết luận của hai Phiên họp Toàn thể thường lệ trước đây của Thượng Hội đồng Giám mục (2015 và 2018) và của các Tông huấn Hậu Thượng hội đồng kế tiếp, Amoris laetitia và Christus vivit, tạo cơ hội để cùng nhau bước đi như một Giáo hội có khả năng chào đón và đồng hành, chấp nhận những thay đổi cần thiết trong các quy tắc, cơ cấu và thủ tục. Điều tương tự cũng áp dụng cho nhiều vấn đề khác xuất hiện suốt trong cuộc thảo luận.
16. Cam kết mà Phiên Họp và các Thành viên được yêu cầu sẽ là duy trì sự cân bằng năng động giữa việc duy trì một cái nhìn tổng quan vốn đặc trưng cho công việc được nêu trong phần A, và việc nhận diện các bước thực tế cần thực hiện một cách cụ thể và kịp thời, một công việc vốn là trọng tâm của phần B. Lệ thuộc điều này là tính sinh hoa trái của việc Thượng hội đồng phân định, vốn có nhiệm vụ mở lòng toàn thể Giáo hội đón nhận tiếng nói của Chúa Thánh Thần. Nguồn cảm hứng cho công việc này có thể đến từ việc suy gẫm về việc trình bày rõ ràng Hiến chế Mục vụ Gaudium et Spes, vốn “gồm hai phần”, khác nhau về đặc điểm và tập chú, nhưng trở thành “một toàn thể thống nhất” (GS, chú thích 1).
A. Cho một Giáo hội đồng nghị
Một trải nghiệm toàn diện
“Hiện nay có nhiều ân phúc khác nhau, nhưng cùng một Chúa Thánh Thần; và có nhiều phục vụ khác nhau nhưng cùng một Chúa; và có nhiều hoạt động khác nhau nhưng chính Thiên Chúa là Đấng kích hoạt tất cả những hoạt động đó trong mọi người. Thần Khí tỏ mình ra nơi mỗi người một cách, là vì ích chung” (1 Cr 12:4-7).
17. Một nét chung hợp nhất các trình thuật về các thời điểm của giai đoạn đầu tiên: đó là sự ngạc nhiên được bày tỏ bởi những người tham gia đã có thể chia sẻ hành trình Thượng hội đồng theo cách vượt quá sự mong đợi của họ. Đối với những người tham gia, tiến trình Thượng hội đồng mang đến cơ hội gặp gỡ trong đức tin tạo nên mối liên kết với Chúa, tình huynh đệ giữa con người và tình yêu đối với Giáo hội, không chỉ ở bình diện cá nhân, mà còn lôi kéo và tiếp thêm sinh lực cho toàn thể cộng đồng. Kinh nghiệm này là một chân trời hy vọng mở ra cho Giáo hội, một dấu hiệu rõ ràng về sự hiện diện và hành động của Chúa Thánh Thần hướng dẫn Giáo hội xuyên qua lịch sử trên con đường hướng tới Vương quốc (x. LG 5): “Nhân vật chính của Thượng hội đồng là Chúa Thánh Thần”. (5) Bằng cách này, lời mời cùng nhau đồng hành càng được chấp nhận một cách mãnh liệt thì Thượng hội đồng càng trở thành một con đường mà dân Chúa tiến hành với lòng nhiệt thành nhưng không ngây thơ. Thực ra, những vấn đề, những kháng cự, những khó khăn và căng thẳng không bị che giấu hay giấu kín nhưng được xác định và nêu tên nhờ vào bối cảnh đối thoại đích thực giúp người ta có thể nói và lắng nghe một cách tự do và chân thành. Các vấn đề thường được đặt ra theo cách thức đối nghịch, hoặc đời sống của Giáo hội ngày nay thiếu nơi chấp nhận và phân định dành cho nó, có thể được giải quyết theo cách truyền giáo trong tiến trình đồng nghị.
18. Do đó, một thuật ngữ trừu tượng hoặc lý thuyết như tính đồng nghị đã bắt đầu được thể hiện trong một kinh nghiệm cụ thể. Từ việc lắng nghe dân Chúa, xuất hiện một sự hiểu biết và tiếp nhận dần dần về tính đồng nghị “từ bên trong”, không xuất phát từ việc đưa ra một nguyên tắc, một lý thuyết hay một công thức, nhưng phát triển từ việc sẵn sàng bước vào một động lực mang tính xây dựng, cách nói chuyện, lắng nghe và đối thoại một cách tôn trọng và cầu nguyện. Căn nguyên của tiến trình này là việc chấp nhận, cả bản thân lẫn cộng đồng, một điều gì đó vừa là một hồng ân vừa là một thách thức: trở thành một Giáo hội gồm anh chị em trong Chúa Kitô, lắng nghe nhau và khi làm như vậy, dần dần được Chúa Thánh Thần biến đổi.
A 1. Những dấu hiệu đặc trưng của một Giáo hội đồng nghị
19. Trong sự hiểu biết toàn diện này, nảy sinh ý thức về một số đặc điểm hoặc dấu hiệu đặc biệt của một Giáo hội đồng nghị. Đây là những xác tín chung để cùng nhau dừng lại và suy gẫm khi chúng ta thực hiện một hành trình sẽ tiếp tục làm sáng tỏ và tinh luyện chúng, bắt đầu từ công việc được Phiên họp Thượng hội đồng đảm nhận.
20. Đây là điều xuất hiện một cách mạnh mẽ từ tất cả các châu lục: ý thức rằng một Giáo hội đồng nghị được thành lập dựa trên việc nhìn nhận một phẩm giá chung bắt nguồn từ Bí tích Rửa tội, làm cho tất cả những ai lãnh nhận nó trở thành con cái Thiên Chúa, thành viên của gia đình Thiên Chúa, và do đó là anh chị em trong Chúa Kitô, được Thánh Thần duy nhất cư trú và được sai đi để hoàn thành sứ mệnh chung. Theo ngôn ngữ của Thánh Phaolô, “tất cả chúng ta đều đã chịu phép rửa trong một thân thể – Do Thái hay Hy Lạp, nô lệ hay tự do – và tất cả chúng ta đều được uống cùng một Thánh Thần” (1Cr 12:13). Do đó, Bí tích Rửa tội tạo ra một sự đồng trách nhiệm thực sự giữa tất cả các chi thể của Giáo hội, được thể hiện qua sự tham gia của tất cả mọi người, với đặc sủng của mỗi người, vào sứ mệnh của Giáo hội và xây dựng cộng đồng Giáo hội. Không thể hiểu một Giáo hội đồng nghị ngoài phạm vi của sự hiệp thông, một chân trời luôn luôn là sứ mệnh loan báo và nhập thể Tin Mừng trong mọi chiều kích của đời sống con người. Sự hiệp thông và sứ mạng được nuôi dưỡng trong việc tham dự chung vào Bí tích Thánh Thể, làm cho Giáo hội trở thành một thân thể “được gắn kết và gắn bó với nhau” (Eph 4:16) trong Chúa Kitô, có thể cùng nhau bước đi hướng tới Vương quốc.
21. Bắt nguồn từ ý thức này là mong muốn một Giáo hội ngày càng có tính đồng nghị trong các tổ chức, cơ cấu và thủ tục của mình, để tạo thành một không gian trong đó phẩm giá rửa tội chung và tinh thần đồng trách nhiệm đối với sứ mệnh không chỉ được khẳng định mà còn được thực thi, và thực hành. Trong không gian này, việc thực thi thẩm quyền trong Giáo hội được đánh giá cao như một hồng phúc, với mong muốn nó ngày càng được định hình như “một công việc phục vụ đích thực, và trong Kinh Thánh nó được gọi một cách đầy ý nghĩa là ‘diakonia’ hay thừa tác vụ” (LG 24), theo gương Chúa Giêsu, Đấng đã cúi xuống rửa chân cho các môn đệ (x. Ga 13,1-11).
22. “Một Giáo hội đồng nghị là một Giáo hội lắng nghe” (6): nhận thức này là kết quả của kinh nghiệm về hành trình thượng hội đồng, vốn là việc lắng nghe Chúa Thánh Thần qua việc lắng nghe Lời Chúa và lắng nghe nhau với tư cách cá nhân và giữa các cộng đồng giáo hội, từ bình diện địa phương đến bình diện châu lục và hoàn cầu. Đối với nhiều người, điều ngạc nhiên lớn nhất là trải nghiệm được cộng đồng lắng nghe, trong một số trường hợp lần đầu tiên họ được trải nghiệm, do đó nhận được sự công nhận về giá trị con người độc đáo của họ, điều đó chứng tỏ tình yêu của Chúa Cha dành cho mỗi người con trai và con gái của Người. Kinh nghiệm lắng nghe và được lắng nghe theo cách này không chỉ phục vụ một chức năng thực tế mà còn có chiều sâu thần học và giáo hội vì nó noi gương cách Chúa Giêsu lắng nghe những kẻ Người gặp. Phong cách lắng nghe này là cần thiết để đánh dấu và biến đổi tất cả các mối quan hệ mà cộng đồng Kitô hữu thiết lập giữa các thành viên của mình cũng như với các cộng đồng đức tin khác và với toàn thể xã hội, đặc biệt đối với những người mà tiếng nói của họ thường bị phớt lờ nhất.
23. Là một Giáo hội cam kết lắng nghe, một Giáo hội đồng nghị mong muốn được khiêm nhường và biết rằng mình phải cầu xin sự tha thứ và có nhiều điều để học hỏi. Một số tường trình lưu ý rằng con đường đồng nghị nhất thiết phải là con đường sám hối, nhìn nhận rằng chúng ta không phải lúc nào cũng sống theo chiều kích đồng nghị cấu thành cộng đồng giáo hội. Bộ mặt của Giáo hội ngày nay mang dấu hiệu của những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về sự ngờ vực và thiếu tín nhiệm. Trong nhiều bối cảnh, các cuộc khủng hoảng liên quan đến lạm dụng tình dục, lạm dụng quyền lực, tiền bạc và lương tâm đã đẩy Giáo hội đến một cuộc kiểm tra lương tâm đòi hỏi để “được Chúa Thánh Thần thúc đẩy” Giáo hội “không bao giờ ngừng đổi mới mình” (LG 9), trong một hành trình sám hối và hoán cải mở ra những con đường hòa giải, chữa lành và công lý.
24. Một Giáo hội đồng nghị là một Giáo hội gặp gỡ và đối thoại. Trên con đường chúng ta đã đi, khía cạnh đồng nghị này nổi lên với sức mạnh đặc biệt trong mối quan hệ với các Giáo hội và Cộng đồng giáo hội khác, mà chúng ta được hiệp nhất bởi mối dây liên kết của một Bí tích Rửa tội. Chúa Thánh Thần, Đấng là “nguyên tắc hiệp nhất của Giáo hội” (UR 2), đang hoạt động trong các Giáo hội và Cộng đồng giáo hội này, và mời gọi chúng ta dấn thân vào con đường hiểu biết lẫn nhau, chia sẻ và xây dựng đời sống chung. Ở bình diện địa phương, tầm quan trọng của những gì đã được thực hiện cùng với các thành viên của các Giáo hội và Cộng đồng giáo hội khác xuất hiện một cách mạnh mẽ, đặc biệt như một chứng tá chung trong bối cảnh văn hóa xã hội thù địch đến mức bị bách hại – đây là đại kết tử đạo —và trước tình trạng khẩn cấp về sinh thái. Ở khắp mọi nơi, phù hợp với Huấn quyền của Công đồng Vatican II, ước muốn sâu sắc đào sâu hành trình đại kết cũng xuất hiện: một Giáo hội đồng nghị đích thực không thể không thu hút tất cả những người cùng chia sẻ một Bí tích Rửa tội.
25. Một Giáo hội đồng nghị được kêu gọi thực hành nền văn hóa gặp gỡ và đối thoại với các tín đồ của các tôn giáo khác cũng như với các nền văn hóa và xã hội mà nó gắn liền, nhưng trên hết là giữa nhiều khác biệt đang diễn ra trong chính Giáo hội. Giáo hội này không sợ sự đa dạng mà nó mang theo, nhưng coi trọng nó mà không buộc nó phải độc dạng. Diễn trình thượng hội đồng là một cơ hội để bắt đầu tìm hiểu ý nghĩa của việc sống hiệp nhất trong đa dạng, một điểm căn bản để tiếp tục khám phá, tin tưởng rằng con đường sẽ trở nên rõ ràng hơn khi chúng ta tiến về phía trước. Do đó, một Giáo hội đồng nghị khuyến khích việc chuyển từ “tôi” sang “chúng tôi”. Đó là một không gian trong đó tiếng gọi vang vọng để trở thành thành viên của một cơ thể coi trọng sự đa dạng nhưng được Thánh Thần làm nên một. Chính Chúa Thánh Thần thúc đẩy chúng ta lắng nghe Chúa và đáp lại Người như một dân tộc phục vụ sứ mệnh duy nhất là loan báo cho muôn dân ơn cứu độ do Thiên Chúa ban tặng trong Chúa Giêsu Kitô. Điều này xảy ra trong rất nhiều bối cảnh khác nhau: không ai được yêu cầu rời khỏi bối cảnh của chính mình, nhưng phải hiểu nó và đi vào nó sâu sắc hơn. Trở lại với tầm nhìn này sau trải nghiệm của giai đoạn đầu tiên, tính đồng nghị xuất hiện trước hết như một động lực sinh động các cộng đồng địa phương cụ thể. Tiến tới bình diện phổ quát hơn, động lực này bao trùm mọi chiều kích và thực tại của Giáo hội, trong một chuyển động có tính Công Giáo đích thực.
26. Sống trong sự đa dạng của bối cảnh và văn hóa, tính đồng nghị chứng tỏ là một chiều kích cấu thành của Giáo hội kể từ khi thành lập, ngay cả khi nó vẫn đang trong quá trình được hiện thực hóa. Thật vậy, nó thúc ép phải được thực hiện một cách trọn vẹn hơn bao giờ hết, thể hiện lời kêu gọi triệt để hoán cải, thay đổi, cầu nguyện và hành động dành cho tất cả mọi người. Theo nghĩa này, một Giáo hội đồng nghị luôn cởi mở, chào đón và đón nhận tất cả mọi người. Không có biên giới nào mà sự thúc đẩy của Chúa Thánh Thần này không cảm thấy buộc phải vượt qua, để thu hút mọi người vào sự năng động của nó. Bản chất triệt để của Kitô giáo không phải là đặc quyền của một vài ơn gọi cụ thể, mà là lời mời gọi xây dựng một cộng đồng sống và làm chứng cho một cách hiểu khác về mối quan hệ giữa con cái Thiên Chúa, một mối quan hệ hiện thân cho sự thật tình yêu, một sự thật dựa trên ơn phúc và tính nhưng không. Do đó, lời kêu gọi triệt để là cùng nhau xây dựng một Giáo hội cụ thể và hấp dẫn: một Giáo hội hướng ngoại, trong đó mọi người đều cảm thấy được chào đón.
27. Đồng thời, một Giáo hội đồng nghị đối mặt một cách trung thực và can đảm với lời kêu gọi hiểu biết sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa tình yêu và sự thật theo lời mời gọi của Thánh Phaolô: “Nhưng, sống theo sự thật và trong tình bác ái, chúng ta sẽ lớn lên về mọi phương diện, vươn tới Đức Kitô vì Người là Đầu. Chính Người làm cho các bộ phận ăn khớp với nhau và toàn thân được kết cấu chặt chẽ, nhờ mọi thứ gân mạch nuôi dưỡng và mỗi chi thể hoạt động theo chức năng của mình. Như thế Người làm cho toàn thân lớn lên và được xây dựng trong tình bác ái” (Eph 4:15-16). Để bao gồm tất cả mọi người một cách đích thực, cần phải đi vào mầu nhiệm Chúa Kitô cho phép mình được đào tạo và biến đổi qua cách Người sống mối tương quan giữa tình yêu và sự thật.
28. Đặc điểm của một Giáo hội đồng nghị là khả năng xử lý những căng thẳng mà không bị chúng đè bẹp, trải nghiệm chúng như một động lực để đào sâu cách sống và hiểu sự hiệp thông, sứ mệnh và sự tham gia. Tính đồng nghị là một con đường hoán cải đặc biệt, bởi vì nó tái thiết Giáo hội trong sự hiệp nhất: nó chữa lành những vết thương và hòa giải ký ức của Giáo hội, đón nhận những khác biệt mà Giáo hội phải gánh chịu và cứu chuộc Giáo hội khỏi những chia rẽ ngày càng trầm trọng, nhờ đó giúp Giáo hội thể hiện trọn vẹn hơn ơn gọi của mình là “ở trong Chúa Kitô như một bí tích hay như một dấu chỉ và khí cụ của sự kết hợp rất chặt chẽ với Thiên Chúa cũng như của sự hiệp nhất toàn thể nhân loại” (LG 1). Sự lắng nghe đích thực và khả năng tìm ra những cách để tiếp tục cùng nhau bước đi vượt qua sự phân mảnh và phân cực là điều không thể thiếu để Giáo hội tiếp tục sống động và trở thành một dấu chỉ mạnh mẽ cho các nền văn hóa của thời đại chúng ta.
29. Việc cố gắng bước đi cùng nhau cũng đưa chúng ta tiếp xúc với sự bồn chồn lành mạnh của sự không trọn vẹn, với ý thức rằng vẫn còn nhiều thứ mà sức nặng của chúng chúng ta không thể mang hay chịu đựng (x. Ga 16,12). Đây không phải là một vấn đề cần giải quyết, mà là một món quà cần được vun trồng. Chúng ta đang đối diện với mầu nhiệm bất tận và thánh thiện của Thiên Chúa và phải luôn cởi mở trước những điều ngạc nhiên của nó khi chúng ta bước qua lịch sử hướng tới Vương quốc. Điều này cũng áp dụng cho các vấn đề mà tiến trình thượng hội đồng đã đưa ra ánh sáng. Bước đầu tiên, chúng yêu cầu sự lắng nghe và chú ý mà không cần vội vàng đưa ra giải pháp ngay lập tức.
30. Gánh vác sức nặng của những vấn đề này không phải là gánh nặng bản thân của những người đảm nhận một số vai trò nhất định, có nguy cơ bị chúng đè bẹp, mà là một nhiệm vụ đối với toàn thể cộng đồng, mà đời sống quan hệ và bí tích của nó thường là phản ứng tức thời hữu hiệu nhất. Đây là lý do tại sao một Giáo hội đồng nghị không ngừng nuôi dưỡng chính mình từ nguồn mạch của mầu nhiệm được cử hành trong phụng vụ, “đỉnh cao mà hoạt động của Giáo hội hướng tới” và “là nguồn mạch từ đó mọi sức mạnh của Giáo hội tuôn chảy” (SC 10), đặc biệt là trong Bí tích Thánh Thể.
31. Một khi dân Chúa được giải thoát khỏi nỗi lo lắng về sự thiếu thỏa đáng, thì sự bất toàn không thể tránh khỏi của một Giáo hội đồng nghị và việc các chi thể của Giáo hội sẵn sàng chấp nhận những điểm yếu của chính họ trở thành không gian cho hành động của Chúa Thánh Thần, Đấng mời gọi chúng ta nhận ra các dấu chỉ về sự hiện diện của Người. Đây là lý do tại sao một Giáo hội đồng nghị cũng là một Giáo hội của sự phân định, với vô số ý nghĩa mà thuật ngữ này mang trong các truyền thống tâm linh khác nhau. Giai đoạn đầu giúp dân Chúa bắt đầu cảm nghiệm được sự phân định qua việc thực hành đối thoại trong Thánh Thần. Khi chăm chú lắng nghe kinh nghiệm sống của nhau, chúng ta tăng trưởng trong sự tôn trọng lẫn nhau và bắt đầu nhận ra những thúc đầy của Thánh Thần Chúa trong cuộc sống của người khác và của chính chúng ta. Bằng cách này, chúng ta bắt đầu chú ý hơn đến “điều Thánh Thần đang nói với các Giáo hội” (Kh 2:7), trong sự cam kết và hy vọng trở thành một Giáo hội ngày càng có khả năng đưa ra những quyết định mang tính tiên tri vốn là hoa trái từ sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần.
A 2. Con đường phía trước cho Giáo hội đồng nghị: đàm luận trong Thánh Thần
32. Trong giai đoạn đầu của Thượng Hội Đồng và trên khắp các châu lục, người ta đã công nhận tính sinh hoa trái của phương pháp được đề cập ở đây như “cuộc đàm luận trong Thánh Thần” hay “phương pháp đồng nghị” (xem hình 1).
33. Theo nghĩa từ nguyên của nó, thuật ngữ “đàm luận” không ám chỉ sự trao đổi ý tưởng chung chung, nhưng là một động lực trong đó lời nói và lời nghe tạo ra sự quen thuộc, giúp những người tham gia đến gần nhau hơn. Đặc điểm “trong Thánh Thần” xác định nhân vật chính đích thực: ước muốn của những người trò chuyện hướng tới việc lắng nghe tiếng của Người, tiếng nói trong cầu nguyện mở ra đón nhận hành động tự do của Đấng, giống như gió, thổi ở đâu Người muốn (x. Ga 3:8). Dần dần cuộc đàm luận giữa anh chị em trong đức tin sẽ mở không gian cho việc ‘cùng nhau lắng nghe’, nghĩa là cùng nhau lắng nghe tiếng nói của Chúa Thánh Thần. Sẽ không phải là cuộc trò chuyện trong Thánh Thần nếu không có một bước tiến tới theo một hướng chính xác, thường là bất ngờ, hướng tới hành động cụ thể.
34. Trong các Giáo hội địa phương, cuộc đàm luận trong Chúa Thánh Thần đã được chấp nhận và đôi khi được “khám phá” như cung cấp bầu không khí giúp thực hiện việc chia sẻ kinh nghiệm sống và không gian để phân định trong một Giáo hội đồng nghị. Trong các Tài liệu cuối cùng của các Phiên họp Lục địa, nó được mô tả như một thời điểm Lễ Ngũ Tuần, như một cơ hội để trải nghiệm việc là Giáo hội và chuyển từ việc lắng nghe anh chị em chúng ta trong Chúa Kitô sang lắng nghe Chúa Thánh Thần, Đấng là nhân vật chính đích thực, và trở thành được Người phái đi truyền giáo. Đồng thời, qua phương pháp này, ân sủng của Lời Chúa và Bí tích Thánh Thể trở thành một thực tại được cảm nhận, hiện thực hóa và biến đổi, chứng thực và hiện thực hóa sáng kiến Chúa Giêsu hiện diện và hoạt động trong Giáo hội. Chúa Kitô sai chúng ta đi truyền giáo và tập hợp chúng ta lại quanh Người để tạ ơn và tôn vinh Chúa Cha trong Chúa Thánh Thần. Do đó, từ khắp các châu lục đều có lời yêu cầu làm cho phương pháp này có thể ngày càng sinh động và cung cấp thông tin cho đời sống hàng ngày của các Giáo hội.
35. Đàm luận trong Chúa Thánh Thần là một phần của truyền thống phân định lâu dài của Giáo hội, truyền thống này đã tạo ra nhiều phương pháp và cách tiếp cận khác nhau. Giá trị truyền giáo chính xác của nó cần được nhấn mạnh. Việc thực hành tâm linh này giúp chúng ta chuyển từ cái “tôi” sang cái “chúng ta”: nó không làm mất đi hay xóa bỏ chiều kích bản thân của cái “tôi”, nhưng nhận ra nó và đưa nó vào chiều kích cộng đồng. Bằng cách này, việc tạo điều kiện cho những người tham gia nói và nghe trở thành một cách diễn đạt phụng vụ và cầu nguyện, trong đó Chúa hiện diện và lôi kéo chúng ta hướng tới những hình thức hiệp thông và biện phân đích thực hơn bao giờ hết.
36. Trong Tân Ước, có rất nhiều thí dụ về kiểu đàm luận này. Một trình thuật mang tính mô hình được cung cấp bởi trình thuật về cuộc gặp gỡ của Chúa Phục Sinh với hai môn đệ trên đường Emmaus (x. Lc 24:13-35, và lời giải thích được đưa ra trong CV 237). Như kinh nghiệm của họ cho thấy, cuộc đàm luận trong Thánh Thần xây dựng sự hiệp thông và mang lại tính năng động truyền giáo. Trên thực tế, cả hai đã quay trở lại cộng đồng mà họ đã rời bỏ để chia sẻ lời loan báo Phục sinh rằng Chúa đã sống lại.
37. Trong thực tại cụ thể của nó, cuộc đàm luận trong Chúa Thánh Thần có thể được mô tả như một lời cầu nguyện chung nhằm sự phân định cộng đồng mà những người tham gia tự chuẩn bị bằng cách suy tư và suy niệm bản thân. Họ trao cho nhau hồng phúc lời suy niệm được nuôi dưỡng bằng lời cầu nguyện, chứ không phải một ý kiến ngẫu hứng ngay tại chỗ. Sự năng động giữa những người tham gia thể hiện rõ ba bước căn bản. Bước đầu tiên được dành cho người phát biểu, bắt đầu từ kinh nghiệm của chính mình được đọc lại trong lời cầu nguyện trong thời gian chuẩn bị. Những người khác lắng nghe vì biết rằng mỗi người đều có những đóng góp có giá trị để cống hiến và kiềm chế các cuộc tranh luận hoặc thảo luận.
38. Thinh lặng và cầu nguyện giúp chuẩn bị cho bước tiếp theo, trong đó mỗi người được mời mở toang ngay trong mình một không gian cho những người khác và cho Đấng Khác. Một lần nữa, mỗi người lên phát biểu: không phản ứng hay phản đối những gì họ đã nghe, khẳng định lại lập trường của mình, mà để bày tỏ những gì qua việc lắng nghe đã khiến họ cảm động sâu sắc nhất và những gì họ cảm thấy bị thách thức mạnh mẽ nhất. Những dấu vết nội tâm phát sinh từ việc lắng nghe anh chị em là ngôn ngữ mà Chúa Thánh Thần dùng để vang lên tiếng nói của Người. Mỗi người tham gia càng được nuôi dưỡng bằng việc suy niệm Lời Chúa và các Bí tích, ngày càng quen thuộc với Chúa, thì họ càng có thể nhận ra âm thanh của giọng nói của Người (x. Ga 10:14.27), cũng được hỗ trợ bởi sự đồng hành của Huấn quyền và thần học. Tương tự như vậy, những người tham gia càng chú ý và cẩn thận lắng nghe tiếng nói của Thánh Thần thì họ càng lớn mạnh trong cảm thức chung về sứ mệnh.
39. Bước thứ ba, cũng trong bầu khí cầu nguyện và dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, là nhận diện những điểm chính đã xuất hiện và xây dựng sự đồng thuận về thành quả của công việc chung mà mỗi người cảm thấy là trung thành với quy trình và do đó họ có thể cảm thấy được đại diện. Việc lập một báo cáo liệt kê những điểm thường được đề cập nhất là chưa đủ. Đúng hơn, cần phải có sự phân định, nó cũng chú ý đến những tiếng nói bên lề và có tính tiên tri, đồng thời không bỏ qua tầm quan trọng của những điểm nảy sinh sự bất đồng. Chúa là hòn đá tảng sẽ cho phép “công trình” đứng vững và Chúa Thánh Thần, chủ nhân của sự hòa hợp, sẽ giúp chuyển bản nhạc chói tai thành bản giao hưởng êm tai.
40. Cuộc hành trình dẫn tới lời cầu nguyện ca ngợi Thiên Chúa và lòng biết ơn vì trải nghiệm đó. “Khi chúng ta sống nền linh đạo biết tiến gần lại người khác hơn và tìm kiếm phúc lợi cho họ, trái tim chúng ta sẽ rộng mở đón nhận những món quà lớn lao và đẹp đẽ nhất của Chúa. Bất cứ khi nào chúng ta gặp một người khác trong yêu thương, chúng ta đều học được điều gì đó mới mẻ về Thiên Chúa. Bất cứ khi nào mắt chúng ta mở ra để nhìn nhận người khác, chúng ta lớn lên trong ánh sáng đức tin và sự hiểu biết về Thiên Chúa” (EG 272). Tóm lại, đây là hồng phúc nhận được bởi những ai cho phép mình tham gia vào cuộc đàm luận trong Chúa Thánh Thần.
41. Trong những tình huống cụ thể, không bao giờ có thể tuân theo khuôn mẫu này một cách mù quáng. Đúng hơn nó phải luôn luôn được điều chỉnh. Đôi khi cần phải dành ưu tiên cho mỗi người phát biểu và lắng nghe người khác; trong những hoàn cảnh khác, dành ưu tiên cho việc đưa ra những mối liên hệ giữa những quan điểm khác nhau, tìm kiếm điều khiến “tâm hồn chúng ta bừng cháy trong chúng ta” (x. Lc 24:32); ở những trường hợp khác nữa, ưu tiên phải được dành cho việc giải thích sự đồng thuận và làm việc cùng nhau để nhận diện hướng đi trong đó, một người cảm thấy được Thánh Thần kêu gọi để di chuyển. Tuy nhiên, ngoài những sự thích ứng cụ thể thích hợp, ý định và tính năng động hợp nhất ba bước vẫn là đặc điểm của cách thức tiến hành của một Giáo Phiên họp nghị.
42. Ghi nhớ tầm quan trọng của cuộc đàm luận trong Thánh Thần để làm sống động kinh nghiệm sống của Giáo hội đồng nghị, việc đào tạo theo phương pháp này, và đặc biệt là những người hỗ trợ có khả năng đồng hành cùng các cộng đồng thực hành nó, được tri nhận như ưu tiên ở mọi bình diện của cuộc sống giáo hội và cho tất cả những người đã được Rửa tội, bắt đầu từ các thừa tác viên thụ phong trong tinh thần đồng trách nhiệm và cởi mở với các ơn gọi khác nhau trong Giáo hội. Việc đào tạo để đàm luận trong Thánh Thần là đào tạo để trở thành một Giáo hội đồng nghị.
Đàm luận trong Thánh Thần
Tính năng động biện phân trong Giáo Phiên họp nghị
Chuẩn bị Bản thân
Bằng cách phó thác cho Chúa Cha, đàm luận trong cầu nguyện với Chúa Giêsu và lắng nghe Chúa Thánh Thần, mỗi người chuẩn bị phần đóng góp của mình cho câu hỏi mình được mời gọi biện phân
Im lặng, cầu nguyện và lắng nghe Lời Chúa
“Tiếp nhận lời và lắng nghe”
Mỗi người thay phiên nhau nói từ kinh nghiệm và việc cầu nguyện của mình, và cẩn thận lắng nghe các đóng góp của người khác.
Im lặng và cầu nguyện.
“Dành không gian cho những người khác và Đấng Khác”
Từ những gì các người khác đã phát biểu, mỗi người chia sẻ điều vang vọng nhất đối với mình hoặc điều gì khơi dậy nơi mình sự đề kháng nhiều nhất, để mình được Chúa Thánh Thần hướng dẫn: “Khi lắng nghe, tâm hồn tôi có bừng nóng trong tôi không?”
Im lặng và cầu nguyện.
“Cùng nhau xây dựng”
Cùng nhau chúng ta đối thoại dựa trên những gì đã xuất hiện trước đó để biện phân và thu lượm thành quả của cuộc đàm luận trong Chúa Thánh Thần: thừa nhận các trực giác và hội tụ; nhận diện các bất đồng, trở ngại và các vấn đề mới; cho phép các tiếng nói tiên tri xuất hiện. Điều quan trọng là mọi người cảm thấy được đại diện bởi thành quả của việc làm. “Chúa Thánh Thần kêu gọi chúng ta cùng nhau bước những bước nào?”
Cầu nguyện cảm tạ cuối cùng)
B. Hiệp thông, truyền giáo, tham gia
Ba vấn đề ưu tiên đối với một Giáo hội đồng nghị
“Cũng như trong một thân thể, chúng ta có nhiều bộ phận, mà các bộ phận không có cùng một chức năng, thì chúng ta cũng vậy: tuy nhiều nhưng chỉ là một thân thể trong Đức Kitô, mỗi người liên đới với những người khác như những bộ phận của một thân thể.” (Rm 12:4-5).
43. Trong số những thành quả của giai đoạn đầu tiên, và đặc biệt là của các Phiên họp Châu lục, vốn nổi bật nhờ cách thức tiến hành vừa được vạch ra, ba ưu tiên đã được xác định và hiện đang được đề xuất lên Phiên họp Thượng hội đồng vào tháng 10 năm 2023 để phân định. Đây là những thách thức mà toàn thể Giáo hội phải tự đo lường để tiến một bước và phát triển trong hữu thể đồng nghị của mình ở mọi bình diện và từ nhiều quan điểm. Chúng cần được giải quyết từ quan điểm thần học và giáo luật, cũng như từ quan điểm chăm sóc mục vụ và linh đạo. Chúng đặt câu hỏi về cách thức các Giáo phận lên kế hoạch cũng như những lựa chọn và lối sống hàng ngày của mỗi thành viên dân Chúa. Chúng cũng mang tính đồng nghị đích thực bởi vì việc giải quyết chúng đòi hỏi phải cùng nhau bước đi như một dân tộc, với tất cả các thành viên của mình. Ba ưu tiên này sẽ được minh họa liên quan đến ba từ khóa của Thượng Phiên họp: hiệp thông, truyền giáo, tham gia. Mặc dù điều này được thực hiện vì mục đích đơn giản và rõ ràng trong cách trình bày, nhưng nó có nguy cơ trình bày ba từ khóa như ba “trụ cột” độc lập với nhau. Thay vào đó, trong đời sống của Giáo hội đồng nghị, sự hiệp thông, sứ mệnh và sự tham gia được khớp nối, nuôi dưỡng và hỗ trợ lẫn nhau. Chúng phải luôn được hiểu với sự tích hợp này trong tâm trí.
44. Thứ tự khác nhau trong đó ba thuật ngữ này xuất hiện, trong đó sứ mệnh chiếm vị trí trung tâm, cũng bắt nguồn từ ý thức về những mối liên kết đã phát triển trong giai đoạn thứ nhất. Đặc biệt, hiệp thông và sứ mệnh đan xen và phản ảnh lẫn nhau, như Thánh Gioan Phaolô II đã dạy: “Hiệp thông và truyền giáo gắn liền với nhau một cách sâu sắc, chúng thâm nhập và bao hàm lẫn nhau, đến mức sự hiệp thông tượng trưng cho cả nguồn mạch lẫn hoa trái của sứ mệnh: sự hiệp thông làm nảy sinh sứ mệnh và sứ mạng được hoàn thành trong sự hiệp thông” (CL 32, được đề cập trong PE I,4). Chúng ta được mời gọi vượt ra ngoài cách hiểu nhị nguyên trong đó các mối quan hệ trong cộng đồng giáo hội là lãnh vực của sự hiệp thông, trong khi sứ vụ liên quan đến đến đà ad extra [hướng ra bên ngoài]. Thay vào đó, giai đoạn đầu đã nhấn mạnh sự hiệp thông là điều kiện cho tính khả tín của việc rao giảng, một cái nhìn sâu sắc gợi nhớ đến Phiên họp Toàn thể thường lệ lần thứ XV của Thượng hội đồng Giám mục về Giới trẻ, Đức tin và Phân định Ơn gọi (7). Đồng thời, ngày càng có ý thức hơn rằng định hướng truyền giáo là tiêu chuẩn duy nhất được Tin Mừng đặt ra cho việc tổ chức nội bộ của cộng đồng Kitô giáo, việc phân bổ các vai trò và nhiệm vụ cũng như việc quản lý các tổ chức và cơ cấu của cộng đồng này. Chính trong mối tương quan với sự hiệp thông và sứ mạng mà sự tham gia có thể được hiểu, và vì lý do này, nó chỉ có thể được đề cập sau hai điều kia. Một mặt, nó mang lại cho haii điều kia một cách diễn đạt cụ thể: việc chú ý đến các thủ tục, quy tắc, cơ cấu và thể chế cho phép sứ mệnh được củng cố theo thời gian và giải phóng sự hiệp thông khỏi tính tự phát cảm xúc đơn thuần. Mặt khác, nó nhận được một ý nghĩa, một định hướng và tính năng động giúp nó thoát khỏi nguy cơ biến thành một cuộc cuồng loạn đòi hỏi các quyền cá nhân mà chắc chắn sẽ gây ra sự chia rẽ hơn là thống nhất.
45. Để đi kèm với việc chuẩn bị và cơ cấu công việc của Phiên họp, năm bảng câu hỏi đã được chuẩn bị để giải quyết từng ưu tiên, tìm thấy ở cuối phần này. Mỗi bảng này tạo nên một điểm khởi đầu cho vấn đề ưu tiên mà theo cách này có thể được tiếp cận từ những quan điểm khác nhau nhưng bổ sung cho nhau liên quan đến các khía cạnh khác nhau của đời sống Giáo hội đã xuất hiện qua hoạt động của các phiên họp Lục địa. Trong trường hợp này, ba đoạn văn tiếp theo, tương ứng với ba nhóm bảng câu hỏi trong phụ lục, không nên được đọc dưới dạng các cột song song và không liên lạc với nhau. Đúng hơn, chúng là những tia sáng soi sáng cùng một thực tại, đó là đời sống đồng nghị của Giáo hội, từ những vọng nhìn khác nhau, liên tục đan xen và khêu gợi lẫn nhau, mời gọi chúng ta lớn lên.
B 1. Một sự hiệp thông tỏa sáng: Làm thế nào chúng ta có thể trở thành dấu chỉ và khí cụ trọn vẹn hơn của việc kết hợp với Thiên Chúa và của việc hiệp nhất toàn thể nhân loại?
46. Hiệp thông không phải là một cuộc tụ họp nhau mang tính xã hội học như các thành viên của một nhóm bản sắc nhưng trên hết là một hồng ân của Thiên Chúa Ba Ngôi, và đồng thời là một nhiệm vụ không bao giờ cạn kiệt là xây dựng cái “chúng ta” của Dân Thiên Chúa. Như các Phiên họp Châu lục đã trải nghiệm, sự hiệp thông đan xen một chiều dọc mà Lumen gentium gọi là “sự hiệp nhất với Thiên Chúa” và chiều ngang, “sự hiệp nhất của toàn thể nhân loại”, trong một động lực cánh chung mạnh mẽ. Hiệp thông là một cuộc hành trình trong đó chúng ta được mời gọi lớn lên, “cho đến khi tất cả chúng ta đạt đến sự hiệp nhất trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Thiên Chúa, đến mức trưởng thành, đạt tới tầm vóc viên mãn của Chúa Kitô” (Eph 4:13).
47. Chúng ta đón nhận giây phút đó trong phụng vụ, nơi Giáo hội trên hành trình trần thế trải nghiệm sự hiệp thông, nuôi dưỡng và xây dựng nó. Nếu phụng vụ thực sự là “phương tiện nổi bật nhờ đó các tín hữu có thể diễn tả trong đời sống mình và biểu lộ cho người khác biết mầu nhiệm Chúa Kitô và bản chất thực sự của Giáo hội đích thực” (SC 2) thì chúng ta phải nhìn chính phụng vụ để hiểu đời sống đồng nghị của Giáo hội. Trước hết và quan trọng nhất, chính nhờ hành động phụng vụ chung, và đặc biệt là việc cử hành Thánh Thể, mà Giáo hội trải nghiệm được sự hiệp nhất triệt để, được thể hiện trong cùng một lời cầu nguyện hưng trong sự đa dạng về ngôn ngữ và nghi thức: một điểm căn bản trong chìa khóa đồng nghị. Từ quan điểm này, sự đa dạng của các nghi thức trong một Giáo Hội Công Giáo duy nhất là một phúc lành đích thực, cần được bảo vệ và phát huy, như đã được trải nghiệm trong các phụng vụ của các Phiên họp Lục địa.
48. Một phiên họp thượng hội đồng không thể được hiểu mang tính đại diện và lập pháp, tương tự như một cơ cấu nghị viện với động lực xây dựng đa số. Đúng hơn, chúng ta được mời gọi hiểu nó bằng cách so sánh với cộng đoàn phụng vụ. Truyền thống cổ xưa cho chúng ta biết rằng khi một thượng hội đồng được cử hành, nó bắt đầu bằng lời kêu cầu Chúa Thánh Thần, tiếp tục bằng việc tuyên xưng đức tin và đi đến những quyết tâm chung nhằm bảo đảm hoặc tái lập sự hiệp thông trong giáo hội. Trong một phiên họp thượng hội đồng, Chúa Kitô hiện diện và hành động, biến đổi lịch sử và các sự kiện hàng ngày, đồng thời ban Thánh Thần để hướng dẫn Giáo hội tìm ra sự đồng thuận về cách cùng nhau bước đi hướng tới Vương quốc và giúp toàn thể nhân loại tiến tới sự hiệp nhất lớn hơn. Cùng nhau bước đi trong khi lắng nghe Lời Chúa và anh chị em của chúng ta, nghĩa là tìm kiếm ý muốn của Thiên Chúa và sự đồng thuận của nhau, dẫn đến việc tạ ơn Chúa Cha qua Chúa Con trong một Thánh Thần. Trong một phiên họp thượng Phiên họp, những người quy tụ nhân danh Chúa Kitô, lắng nghe Lời Người, lắng nghe nhau, biện phân trong sự vâng phục Chúa Thánh Thần, công bố những gì họ đã nghe và coi đó là ánh sáng cho hành trình của Giáo hội.
49. Theo quan điểm này, đời sống đồng nghị không phải là một chiến lược tổ chức Giáo hội, mà là kinh nghiệm có khả năng tìm thấy một sự hiệp nhất bao trùm sự đa dạng mà không xóa bỏ nó, bởi vì nó được thiết lập trên sự kết hợp với Thiên Chúa trong việc tuyên xưng cùng một đức tin. Tính năng động này có một sức mạnh thúc đẩy không ngừng tìm cách mở rộng phạm vi hiệp thông, nhưng phải chấp nhận những mâu thuẫn, những giới hạn và những vết thương của lịch sử.
50. Vấn đề ưu tiên đầu tiên xuất hiện từ tiến trình thượng hội đồng bắt nguồn chính từ điểm này. Trong tính chất cụ thể của thực tại lịch sử của chúng ta, việc bảo tồn và phát huy sự hiệp thông đòi hỏi phải chấp nhận tính không trọn vẹn của việc có thể sống hiệp nhất trong đa dạng (x. 1 Cr 12). Lịch sử tạo ra sự chia rẽ, gây ra những vết thương cần được chữa lành và đòi hỏi những con đường được rèn giũa để hòa giải. Trong bối cảnh này, nhân danh Tin Mừng, những mối dây nào cần được củng cố để vượt qua các chiến hào và hàng rào, những nơi trú ẩn và bảo vệ nào cần được xây dựng, và để bảo vệ ai? Những bộ phận nào không hiệu quả? Khi nào thì sự tiệm tiến làm cho con đường đi tới sự hiệp thông trọn vẹn có thể thực hiện được? Đây dường như là những câu hỏi lý thuyết, nhưng chúng bắt nguồn từ đời sống cụ thể hàng ngày của các cộng đồng Kitô hữu được tư vấn trong giai đoạn đầu. Thật vậy, họ quan tâm đến câu hỏi liệu có những giới hạn đối với việc chúng ta sẵn lòng chào đón mọi người và các nhóm hay không, làm thế nào để tham gia đối thoại với các nền văn hóa và tôn giáo mà không ảnh hưởng đến bản sắc của chúng ta, cũng như quyết tâm của chúng ta trở thành tiếng nói của những người ở bên lề và tái khẳng định rằng không một người nào nên bị bỏ lại phía sau. Năm Bảng câu hỏi đề cập đến ưu tiên này cố gắng khám phá các câu hỏi này từ năm khía cạnh bổ sung cho nhau.
B 2. Đồng trách nhiệm trong sứ vụ: Làm thế nào chúng ta có thể chia sẻ tốt hơn các ân sủng và nhiệm vụ phục vụ Tin Mừng?
51. “Giáo hội lữ hành tự bản chất là truyền giáo” (AG 2). Sứ mệnh tạo thành một chân trời năng động mà từ đó chúng ta phải suy nghĩ về Giáo hội đồng nghị, trong đó nó truyền đạt một động lực hướng tới “sự xuất thần” bao gồm việc “ra khỏi chính mình và tìm kiếm thiện ích cho người khác, thậm chí hy sinh mạng sống của mình” (CV 163; xem thêm FT 88). Truyền giáo cho phép người ta nhận được kinh nghiệm về Lễ Hiện Xuống: sau khi nhận được Chúa Thánh Thần, Phêrô và Nhóm Mười Một đứng lên và dùng lời loan báo Chúa Giêsu chịu đóng đinh và phục sinh cho tất cả những người sống ở Giêrusalem (x. Cv 2:14-36). Đời sống đồng nghị bắt nguồn từ cùng một động lực. Có nhiều chứng từ mô tả kinh nghiệm sống của giai đoạn thứ nhất theo những thuật ngữ này, và thậm chí còn nhiều hơn nữa là những chứng từ liên kết tính đồng nghị và truyền giáo một cách không thể tách rời.
52. Trong một Giáo hội tự coi mình là dấu chỉ và khí cụ của sự hiệp nhất với Thiên Chúa và của sự hiệp nhất toàn thể nhân loại (x. LG 1), diễn ngôn về sứ mệnh tập trung vào tính trong suốt của dấu hiệu và hiệu quả của công cụ, nếu không có nó thì bất cứ tuyên bố nào cũng thiếu độ tin cậy. Truyền giáo không phải là tiếp thị một sản phẩm tôn giáo, nhưng là xây dựng một cộng đồng trong đó các mối quan hệ là sự biểu hiện tình yêu Thiên Chúa và do đó chính cuộc sống của họ trở thành một lời loan báo. Trong Sách Công vụ Tông đồ, ngay sau bài diễn văn của Phêrô là trình thuật về đời sống của cộng đoàn nguyên thủy, trong đó mọi sự đều trở thành cơ hội hiệp thông (x. 2:42-47), khiến cộng đoàn trở nên hấp dẫn.
53. Theo hướng này, câu hỏi đầu tiên liên quan đến sứ mệnh hỏi các thành viên của cộng đồng Kitô giáo thực sự sẵn sàng chia sẻ điều gì, bắt đầu từ tính độc đáo không thể giản lược của mỗi thành viên, nhờ mối quan hệ trực tiếp của họ với Chúa Kitô trong Bí tích Rửa tội và như một nơi cư trú của Chúa Thánh Thần. Điều này làm cho sự đóng góp của mỗi người đã được Rửa tội trở nên quý giá và không thể thiếu được. Một trong những lý do khiến cảm giác ngạc nhiên được ghi nhận trong giai đoạn thứ nhất có liên quan đến khả năng đóng góp này: “Tôi thực sự có thể đưa ra điều gì đó không?”. Đồng thời, mỗi người được mời gọi thừa nhận sự bất toàn của mình, và do đó ý thức rằng để hoàn thành sứ mạng thì mọi người đều cần thiết cả. Theo nghĩa này, sứ mạng cũng có một chiều kích đồng nghị mang tính cấu thành.
54. Vì lý do này, ưu tiên thứ hai được xác định bởi một Giáo hội tự khám phá ra mình là truyền giáo và đồng nghị liên quan đến cách thức mà Giáo hội có thể thu hút sự đóng góp của tất cả mọi người, mỗi người có năng khiếu và vai trò của mình, đánh giá cao sự đa dạng của các đặc sủng và tích hợp mối tương quan giữa các hồng phúc phẩm trật và đặc sủng (8). Viễn cảnh truyền giáo đặt các đặc sủng và thừa tác vụ vào chân trời của những gì là chung, và bằng cách này bảo vệ tính sinh hoa kết quả của chúng, vốn bị tổn hại khi chúng trở thành những đặc quyền hợp pháp hóa các hình thức loại trừ. Một Giáo hội đồng nghị truyền giáo có nhiệm vụ tự hỏi làm thế nào mình có thể nhận ra và đánh giá cao sự đóng góp mà mỗi người đã được Rửa tội có thể cống hiến trong sứ vụ, đi ra khỏi chính mình và cùng với những người khác tham gia vào một điều gì đó lớn lao hơn. “đóng góp tích cực cho lợi ích chung của nhân loại” (CA 34) là một thành phần không thể tách rời của phẩm giá con người, ngay cả trong cộng đồng Kitô giáo. Đóng góp đầu tiên mà mọi người có thể thực hiện là hướng tới việc ý thức được các dấu chỉ của thời đại (x. GS 4), để duy trì ý thức về sứ mệnh chung của chúng ta hòa hợp với hơi thở của Chúa Thánh Thần. Mọi quan điểm đều có điều gì đó góp phần vào sự phân định này, bắt đầu từ quan điểm của người nghèo và người bị loại trừ: đồng hành với họ không chỉ có nghĩa là đáp ứng và đón nhận những nhu cầu và đau khổ của họ, mà còn tôn trọng tính cách chính của họ và học hỏi từ họ. Đây là cách để nhận ra phẩm giá bình đẳng của họ, thoát khỏi cạm bẫy của chủ nghĩa phúc lợi và dự đoán càng nhiều càng tốt luận lý của trời mới và đất mới mà chúng ta đang trên đường hướng tới.
55. Các Bảng câu hỏi liên quan đến ưu tiên này cố gắng cụ thể hóa câu hỏi căn bản này liên quan đến các chủ đề như thừa nhận sự đa dạng của ơn gọi, đặc sủng và thừa tác vụ, thăng tiến phẩm giá rửa tội của phụ nữ, vai trò của thừa tác vụ thụ phong và đặc biệt thừa tác vụ của Giám mục trong Giáo hội có tính đồng nghị truyền giáo.
B 3. Sự tham gia, quản trị và thẩm quyền: Những tiến trình, cơ cấu và tổ chức nào trong một Giáo hội truyền giáo có tính đồng nghị?
56. “Các chữ ‘hiệp thông’ và ‘truyền giáo’ có thể có nguy cơ vẫn còn hơi trừu tượng, trừ khi chúng ta trau dồi một thực hành giáo hội thể hiện tính cụ thể của tính đồng nghị ở mọi bước trong hành trình và hoạt động của chúng ta, khuyến khích sự tham gia thực sự của mỗi người và tất cả mọi người”. (3) Những lời này của Đức Giáo Hoàng giúp chúng ta đặt sự tham gia vào mối tương quan với hai chủ đề còn lại. Sự tham gia bổ sung thêm mật độ nhân học vào đặc tính cụ thể của khía cạnh thủ tục. Nó bày tỏ mối quan tâm đến sự phát triển của con người, nghĩa là nhân bản hóa các mối quan hệ ở trung tâm của dự án hiệp thông và cam kết truyền giáo. Nó bảo vệ tính độc đáo trên khuôn mặt của mỗi người, thúc giục việc chuyển đổi sang “chúng tôi” không hòa tan cái “tôi” vào trạng thái ẩn danh của một tập thể không khác biệt. Nó bảo vệ khỏi việc rơi vào tình trạng trừu tượng về quyền lợi hoặc giản lược con người thành những công cụ phụ thuộc cho hoạt động của tổ chức. Trong căn bản, việc tham gia là một cách thể hiện tính sáng tạo, một cách nuôi dưỡng các mối quan hệ hiếu khách, chào đón và phúc lợi con người vốn nằm ở trung tâm của sứ mạng và hiệp thông.
57. Từ tầm nhìn về sự tham gia toàn diện được trình bày ở trên, xuất hiện ưu tiên thứ ba cũng được đề cập tại các phiên họp ở giai đoạn châu lục: vấn đề về thẩm quyền, ý nghĩa của nó và phong cách thực thi nó trong một Giáo hội đồng nghị. Cách riêng, thẩm quyền có phát sinh như một dạng quyền lực bắt nguồn từ những mô hình được thế giới đưa ra, hay nó bắt nguồn từ sự phục vụ? “Giữa các con sẽ không như vậy” (Mt 20:26; x. Mc 10:43), Chúa nói thế, Đấng sau khi chân cho các môn đệ, đã khuyên răn họ: “Vì Thầy đã làm gương cho anh em, anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em” (Ga 13:15). Trong nguồn gốc của nó, chữ “thẩm quyền” biểu thị khả năng giúp người khác phát triển và do đó, nó phục vụ cho sự độc đáo của mỗi người, hỗ trợ tính sáng tạo thay vì là một hình thức kiểm soát ngăn cản nó và phục vụ cho việc sáng tạo của quyền tự do cá nhân chứ không phải là một ràng buộc hạn chế nó. Liên kết với câu hỏi này là câu hỏi thứ hai, liên quan đến sự quan tâm đến tính cụ thể và tính liên tục theo thời gian: làm thế nào chúng ta có thể thấm nhuần các cơ cấu và thể chế của mình với tính năng động của Giáo hội đồng nghị truyền giáo?
58. Từ trọng tâm này xuất phát một chủ đề xa hơn, cụ thể không kém, nhằm mục đích duy trì tính năng động của việc tham gia theo thời gian. Chủ đề đào tạo xuất hiện trên tất cả các tài liệu của giai đoạn thứ nhất. Như đã được nhấn mạnh nhiều lần trong các tường trình của các phiên họp Châu lục và trước đó là các tường trình của các Giáo hội địa phương, chỉ các định chế và cơ cấu thôi thì không đủ để biến Giáo hội thành đồng nghị. Một nền văn hóa và linh đạo đồng nghị cần được sinh động bởi ước muốn hoán cải và được duy trì bằng sự đào tạo thích đáng. Nhu cầu đào tạo không chỉ giới hạn ở việc cập nhật nội dung, nhưng có phạm vi toàn diện, ảnh hưởng đến mọi khả năng và thiên hướng của con người, bao gồm cả việc định hướng sứ mệnh, khả năng liên hệ và xây dựng cộng đồng, sự sẵn sàng lắng nghe về mặt thiêng liêng và sự quen thuộc với sự phân định bản thân và cộng đồng. Cũng cần thiết là sự kiên nhẫn, kiên trì, tự tin và tự do khi nói lên sự thật (parrhesia).
59. Việc đào tạo là phương tiện không thể thiếu để biến cách tiến hành đồng nghị thành một mô hình mục vụ cho đời sống và hoạt động của Giáo hội. Chúng ta cần sự đào tạo toàn diện, lúc đầu và liên tục, cho mọi thành viên của dân Chúa. Không một người đã Rửa tội nào có thể cảm thấy xa lạ với cam kết này và do đó cần phải đưa ra những đề xuất thích hợp cho việc đào tạo theo cách thức đồng nghị ngỏ với tất cả các Tín hữu. Đặc biệt, càng được mời gọi phục vụ Giáo Hội, người ta càng phải cảm thấy tính cấp bách của việc đào tạo: các Giám mục, Linh mục, Phó tế, những người thánh hiến, và tất cả những người thi hành thừa tác vụ đều cần được đào tạo để đổi mới cách thức thực thi thẩm quyền và các diễn trình đưa ra quyết định theo bí quyết đồng nghị, đồng thời học cách đồng hành với sự phân định và đối thoại của cộng đồng trong Thánh Thần. Các ứng viên cho thừa tác vụ thụ phong phải được đào tạo theo phong cách và não trạng đồng nghị. Việc thúc đẩy một nền văn hóa đồng nghị bao hàm việc đổi mới chương trình giảng dạy chủng viện hiện tại và đào tạo các giáo viên và giáo sư thần học, để có một định hướng rõ ràng và dứt khoát hơn đối với việc đào tạo một đời sống hiệp thông, truyền giáo và tham gia. Việc đào tạo một nền linh đạo đồng nghị thực sự hơn là trọng tâm của việc đổi mới Giáo hội.
60. Nhiều đóng góp nhấn mạnh sự cần thiết phải có một nỗ lực tương tự để đổi mới ngôn ngữ được Giáo hội sử dụng trong phụng vụ, rao giảng, dạy giáo lý, nghệ thuật thánh, cũng như trong mọi hình thức truyền thông hướng tới các Tín hữu và công chúng rộng rãi hơn, kể cả thông qua các phương tiện truyền thông mới hoặc các hình thức truyền thông truyền thống. Không hạ thấp phẩm giá hay hạ thấp chiều sâu của mầu nhiệm được Giáo hội công bố hay sự phong phú của truyền thống Giáo hội, việc đổi mới ngôn ngữ thay vào đó phải nhằm mục đích làm cho những phong phú này có thể tiếp cận được và hấp dẫn đối với con người nam nữ của thời đại chúng ta, thay vì là một trở ngại cản ngăn họ ở một khoảng cách xa. Cảm hứng của sự mới mẻ trong ngôn ngữ Tin Mừng, khả năng hội nhập văn hóa mà lịch sử Giáo hội vốn biểu lộ, và những trải nghiệm đầy hứa hẹn đang diễn ra, ngay cả trong môi trường kỹ thuật số, mời gọi chúng ta tiến hành một cách tin tưởng và quyết tâm một nhiệm vụ quan trọng là tính hữu hiệu của việc rao giảng Tin Mừng, vốn là mục tiêu mà một Giáo hội truyền giáo có tính đồng nghị hướng tới.
Rôma, ngày 29 tháng 5 năm 2023
Lễ nhớ Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ Giáo Hội
Ghi Chú
(1) Do đó, để vắn gọn và ngoại trừ chỉ rõ cách khác, kiểu nói “phiên họp” (assembly) và “phiên họp thượng hội đồng” (Synodal assembly) chỉ phiên họp tháng 10 năm 2023, am Tài liệu Làm việc này được dành cho
(2) Đức Phanxicô, Diễn văn tại buổi lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Thượng Hội đồng Giám mục, ngày 17 tháng 10 năm 2015 (x. PD 15).
(3) Cụm từ “Giáo Hội địa phương” ở đây ám chỉ điều mà Bộ Giáo luật gọi là “Giáo Hội đặc thù”.
(4) Phần B sẽ đưa ra các lý do cho việc đảo ngược trật tự liên quan đến phụ đề của Thượng Hội đồng: cf. trong số 44.
(5) Đức Phanxicô, Giây phút suy gẫm về sự khởi đầu của con đường đồng nghị, ngày 9 tháng 10 năm 2021.
(6) Đức Phanxicô, Diễn văn tại buổi lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Thượng Hội đồng Giám mục, ngày 17 tháng 10 năm 2015.
(7) Thí dụ, ở số 128, Tài liệu Cuối cùng nêu rõ: “[Chỉ] có các cơ cấu thôi thì chưa đủ, nếu các mối quan hệ đích thực không được phát triển bên trong chúng; thực ra chính phẩm chất của những mối quan hệ này đã truyền giảng Tin Mừng”.
(8) X. Bộ GIÁO LÝ ĐỨC TIN, Thư Iuvenescit Ecclesia, 15 tháng 5 năm 2016, 13-18.
(9) Đức Phanxicô, Giây phút suy gẫm về sự khởi đầu của hành trình Thượng Hội đồng, ngày 9 tháng 10 năm 2021.
