Đến thăm dinh tổng thống Ba Lan ở Warsaw ngay bây giờ, người ta không thể bỏ lỡ bốn cây cột trên vỉa hè, mỗi cây cột có hai mặt. Một mặt khắc một mảnh bức ảnh giữa thế kỷ 20 của gia đình Ulma nổi tiếng. Mặt bên kia kể câu chuyện về chủ nghĩa anh hùng của họ trong Thế chiến thứ hai.
Cuộc triển lãm tại cung điện được tổ chức trước lễ phong chân phước cho gia đình Ulma vào ngày 10 tháng 9, như một nỗ lực của chính phủ Ba Lan nhằm “củng cố ký ức… và bảo tồn di sản chủ nghĩa anh hùng của họ,” Jakub Beczek, một quan chức trong Phủ Tổng thống Ba Lan nói với các nhà báo vào ngày 29 tháng 8.
Đây sẽ là lần đầu tiên cả một gia đình được phong chân phước, kể cả một thai nhi.
Câu chuyện về gia đình Ulma bắt đầu vào mùa đông năm 1942, khi Józef và Wiktoria Ulma cùng sáu đứa con của họ cung cấp nơi trú ẩn cho tám người Do Thái trên gác mái nhà họ ở Markowa, Ba Lan. Vào thời điểm đó, quân đội và cảnh sát Đức đang hoạt động trên lãnh thổ Ba Lan, và theo sắc lệnh của họ, bất kỳ hình thức giúp đỡ hoặc liên hệ nào với người Do Thái đều bị trừng phạt bằng cái chết.
Markowa là một thị trấn nhỏ – chủ yếu là cộng đồng nông dân – ở phía đông nam Ba Lan, nơi có dân số khoảng 4.500 người, trong đó có khoảng 120 người Do Thái, trước chiến tranh.
Gia đình Ulma cung cấp nơi trú ẩn cho 8 người Do Thái cho đến khi họ bị cảnh sát tìm ra vào đầu năm 1944. Vào ngày 24 tháng 3 năm 1944, một số sĩ quan Đức đến nhà họ.
Đầu tiên, người Đức sát hại những người Do Thái, sau đó là Józef và Wiktoria Ulma, lúc đó đang mang thai sắp đến ngày sinh. Sau đó, họ giết sáu đứa trẻ còn sống: Stanisława 8 tuổi, Barbara 6 tuổi, Wladysław 5 tuổi, Franciszek 4 tuổi, Antoni 3 tuổi và bé Maria mới một tuổi rưỡi.
Vì chủ nghĩa anh hùng của họ, vào năm 2003, Tổng giáo phận Przemyśl đã khởi xướng tiến trình phong chân phước cho gia đình Ulma. Vào ngày 17 tháng 12 năm 2022, Đức Thánh Cha Phanxicô đã phê chuẩn sắc lệnh về sự tử đạo của gia đình Ulma, từ đó dọn đường cho việc phong chân phước cho họ.
Về lễ phong chân phước sắp tới, Wojiech Kolarski, Chánh văn phòng Tổng thống Cộng hòa Ba Lan, nói với Crux rằng đây là một vinh dự cho đất nước và “cực kỳ quan trọng” để giúp giữ di sản của gia đình Ulma tồn tại trong các thế hệ tương lai..
Kolarski, đồng thời là Phó Giám đốc Cục Ngoại giao Văn hóa và Công cộng, cho biết: “Điều quan trọng không chỉ là làm sáng tỏ mà còn chỉ ra những giá trị hướng dẫn gia đình Ulma vì chúng là những giá trị vĩnh cửu cho hiện tại và cho các gia đình Ba Lan trong tương lai”.
Kolarski lưu ý rằng những giá trị đó bao gồm sự cống hiến và sẵn sàng hy sinh vì người khác.
Câu chuyện của gia đình Ulma nổi tiếng khắp Ba Lan và cũng được các nhà lãnh đạo cộng đồng nêu bật.
Nói chuyện với một nhóm nhà báo ở Ba Lan trong chuyến đi do Bộ Ngoại giao tài trợ, Sebastian Rudol, phó giám đốc kiêm giám đốc phát triển của Trung tâm Cộng đồng Do Thái ở Krakow, nhấn mạnh câu chuyện “hiện diện rất nhiều trong cộng đồng của họ”
Trung tâm Cộng đồng Do Thái cung cấp cho cộng đồng Do Thái ở Krakow một số dịch vụ và sự kiện. Nó cũng có tác dụng hồi sinh cộng đồng Do Thái ở Krakow, cùng với phần còn lại của đất nước, đã bị tàn phá bởi Thế chiến II và chế độ Cộng sản kéo dài cho đến năm 1989. Trung tâm mở cửa với khoảng 100 thành viên vào năm 2008 và hiện có hơn 860 thành viên.
Rudol cho biết câu chuyện về gia đình Ulma đã được nhắc đến kể từ khi Trung tâm Cộng đồng Do Thái mở cửa và là một phần của câu chuyện phức tạp về những gì đã xảy ra trong chiến tranh – nơi có nhiều người Ba Lan, như gia đình Ulma, đã giúp đỡ người Do Thái.
Rudol giải thích: “Chúng tôi muốn bảo đảm rằng chúng tôi thừa nhận những thái độ mà mọi người có trong chiến tranh, cả mặt tốt lẫn mặt xấu, và chúng tôi tin rằng gia đình Ulma là một ví dụ về những gì tốt đẹp nhất của nhân loại”. “Ý tưởng này của người chính trực là một ý tưởng rất quan trọng, then chốt.”
Việc phong chân phước là vinh dự mới nhất trong một danh sách dài các vinh dự được ban cho gia đình Ulma.
Năm 1995, Wiktoria và Józef Ulma đã được Viện Yad Vashem của Israel truy tặng danh hiệu “Người công chính giữa các dân nước”. Vào năm 2010, Tổng thống Cộng hòa Ba Lan khi đó là Lech Kaczyński đã truy tặng họ Huân chương Polonia Restituta.
Năm 2018, nhân kỷ niệm ngày họ bị sát hại ở Markowa, Tổng thống Cộng hòa Ba Lan Andrzej Duda đã thành lập ngày 24 tháng 3 – ngày mà gia đình Ulma và những người Do Thái mà họ che chở bị giết – là Ngày tưởng nhớ người Ba Lan cứu người Do Thái trong cuộc xâm lược của Đức.
Ngoài ra còn có Bảo tàng Người Ba Lan cứu người Do Thái trong Thế chiến thứ hai được mở tại Markowa vào năm 2016.
Triển lãm được tổ chức trước dinh tổng thống Ba Lan, có tựa đề Cái chết cho nhân loại, kể câu chuyện về gia đình Ulma và chủ nghĩa anh hùng của họ
Bên cạnh triển lãm, có một tấm bảng ghi thông điệp của Duda. Ông viết
“Tôi tin tưởng cuộc triển lãm này và các hình thức tưởng niệm khác của những người Ba Lan đã cứu người Do Thái sẽ góp phần phổ biến kiến thức rộng rãi nhất có thể về gia đình Ulma và giai đoạn bi thảm nhưng vinh quang này trong lịch sử của chúng ta, mà họ đã trở thành một biểu tượng.”
