Cơ quan Fides của Vatican đưa tin vào ngày 22 tháng 7 năm 2020: Ba nhà trí thức Thổ Nhĩ Kỳ là các nhà chuyên môn về “thần học” và về lịch sử của đất nước họ, đã công bố một kháng cáo trong đó họ nhận định rằng quyết định của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ về việc mở vương cung thánh đường Hagia Sophia ở Istanbul cổ xưa của Kitô giáo cho việc thờ phụng Hồi giáo là “một lỗi lầm nghiêm trọng và vô phương cứu chữa »
Đối với họ, nỗ lực khôi phục vương cung thánh đường đã được các Kitô hữu xây dựng thành nơi thờ phượng Hồi giáo “sẽ xúc phạm những người không theo đạo Hồi và tạo động lực mới cho việc khiếp sợ và hận thù chống lại đạo Hồi”.
Trong bản trình bầy lập trường của họ, các ông Nazif Ay, Mehmet Ali z và Yusuf Dülger tự giới thiệu mình là „nhà thần học theo Kem Kemist“, đề cập đến nhân vật Mustafa Kemal (1881-1938), được biết đến với tên là At Aturürk, Tổng thống Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 1923 vào năm 1938. Ông Kemal đã ghi nhận chủ nghĩa thế tục trong hiến pháp của đất nước và xóa bỏ danh hiệu tôn giáo chính thức khỏi đạo Hồi. Ông đã lãnh đạo một cuộc cách mạng xã hội và văn hóa chưa từng có, thường được gọi là “cuộc cách mạng Kemalist”. Năm 1934, nhân danh chủ nghĩa thế tục và phổ quát, ông đã quyết định biến Hagia Sophia, cho tới thời đó vẫn được sử dụng như là đền thờ Hồi giáo, thành một bảo tàng viện, .
Các nhà trí thức Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng việc lựa chọn khiến cho khu phức hợp Hagia Sophia một lần nữa trở thành nơi thờ cúng của người Hồi giáo đã xóa bỏ “thông điệp hòa giải và công lý của đạo Hồi”.
Sáng kiến tái chỉ định Hagia Sophia được dành cho lễ nghi Hồi giáo, có hiệu lực bắt đầu từ ngày 24 tháng 7, đã được đưa ra sau khi Hội đồng Nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ thu hồi tư cách bảo tàng, áp đặt vào năm 1934.
Tổng thống Erdogan đã quyết định rằng việc mở lại vương cung thánh đường cho lễ nghi Hồi giáo sẽ diễn ra vào ngày 24 tháng 7 và toàn bộ khu phức hợp sẽ vẫn mở cửa cho khách du lịch.
Ông cũng đã gửi lời mời tới Đức Giáo Hoàng, người đã bày tỏ “nỗi đau buồn” của mình trước quyết định này: phát ngôn viên của tổng thống, ông Ibrahim Kalin, tuyên bố vào ngày 19 tháng 7 rằng tất cả đều được mời đến nhân dịp mở lại chính thức của Hagia Sophia như nơi thờ phượng của người Hồi giáo, bao gồm cả Giáo hoàng Phanxicô.
Trong những giờ cầu nguyện của người Hồi giáo, các bức tranh khảm Kitô giáo khắc bên trong vương cung thánh đường sẽ được che lại bằng một bức màn hoạt động bằng điện tử. Các chuyên gia kỹ thuật hiện đang chuẩn bị một tài liệu để chứng minh rằng hệ thống này sẽ không gây ra thiệt hại cho các bức tranh khảm này.
Trong khi đó, các đại diện của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan tiếp tục than trách về việc không thể tháo dỡ những hình ảnh thiêng liêng của Byzantine trên các bức tường của vương cung thánh đường.
Lm. Stephanô Bùi Thượng Lưu
