Đức Ông Charles Pope là giáo sư Kinh Thánh đang giảng dạy tại các chủng viện ở tổng giáo phận Washington DC và phụ trách một lớp Kinh Thánh tại Quốc Hội Hoa Kỳ. Ngài cũng là niên trưởng linh mục đoàn của tổng giáo phận Washington.
Ngài đã có bài viết sau trên tờ National Catholic Register với nhan đề “Why Do Bad Things Happen to Good People?” nghĩa là “Tại sao những sự dữ lại xảy ra với những người lành?”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Túy Vân.
Một trong những mầu nhiệm lớn đối với người tin cũng như người không tin là điều ác và đau khổ. Nếu có một Thiên Chúa toàn năng và toàn tri, làm sao Ngài có thể dung thứ cho cái ác, sự bất công và sự đau khổ của những người vô tội? Chúa ở đâu khi xảy ra các vụ xả súng tại một trường học ở Uvalde, Texas, một siêu thị ở Buffalo, New York, một nhà thờ ở Los Angeles, hay khi, trong một cuộc diễn hành ở Waukesha, Wisconsin, những người tham gia bị một người đàn ông giận dữ đốn ngã dã man bằng một chiếc SUV? Chúa ở đâu khi một phụ nữ hay một cô gái trẻ bị hãm hiếp, một người già bị hành hung, một đứa trẻ sơ sinh bị phá thai, khi tội ác diệt chủng xảy ra, hay khi những kẻ ác ấp ủ âm mưu của chúng? Tại sao Thiên Chúa thậm chí để cho phụ nữ mang thai những kẻ ác và cho phép chúng sinh ra? Thêm vào đó là nhiều thảm họa thiên nhiên xảy ra trên thế giới. Thiên Chúa ở đâu, và tại sao Ngài lại để cho những người tương đối vô tội, kể cả trẻ em, phải chịu đau khổ như vậy?
Vấn đề về sự dữ không thể được trả lời một cách đơn giản. Sự dữ là một mầu nhiệm. Mục đích của sự dữ và lý do tại sao Thiên Chúa cho phép nó nằm trong tầm nhìn và sự hiểu biết hạn chế của chúng ta. Kinh thánh nói: “Thiên Chúa làm cho mọi sự đều sinh lợi ích cho những ai yêu mến Người, tức là cho những kẻ được Người kêu gọi theo như ý Người định.” (Rô-ma 8:28). Nhưng trong nhiều trường hợp, thật khó để chúng ta thấy điều này là như thế nào.
Bất kỳ ai đã từng trải qua một mất mát bi thảm và vô nghĩa hoặc từng chứng kiến sự đau khổ không tương xứng mà một số người phải chịu đựng đều không thể không đặt câu hỏi: “Tại sao?” Và không phải tất cả các câu trả lời đều thỏa mãn, vì đau khổ cuối cùng vẫn bí ẩn theo nhiều cách.
Tôi có một số sự tôn trọng đối với những người đấu tranh để tin vào sự trỗi dậy của những bi kịch. Tôi hiểu và tôn trọng chiều sâu của sự tuyệt vọng cũng như phẩm giá của những câu hỏi như vậy. Ở cuối con đường của những câu hỏi, thường được đặt ra trong sự đau khổ, là Thiên Chúa đã chọn không đưa ra những câu trả lời đơn giản. Và ngay cả khi Ngài làm vậy, thì đầu óc đơn giản của chúng ta cũng không thể hiểu được chúng. Thường là khi đối mặt với sự dữ và đau khổ to lớn, chúng ta bị bỏ mặc để quyết định, liệu Thiên Chúa có hiện hữu hay không.
Có lẽ khía cạnh khó hiểu nhất của đau khổ là sự phân bố không đồng đều của nó. Một số người dường như vượt qua cuộc sống một cách mạnh mẽ, giàu có và đủ đầy, trong khi những người khác phải chịu đựng đau khổ, bệnh tật, những mất mát đột ngột và không thể giải thích được, những khó khăn về tài chính, sự bất công và những gánh nặng khác. Một số đau khổ đến từ những lựa chọn sai lầm, lạm dụng chất kích thích và thiếu tự chủ. Nhưng một số đau khổ dường như hoàn toàn không liên quan đến bất kỳ lý do nào trong số này — hoặc thậm chí bất kỳ lý do nào.
Một sự giải thích tôn trọng về sự hiểu biết của Kitô hữu về điều ác có thể bao gồm một số điểm sau đây. Lưu ý rằng đây không phải là những lời giải thích (vì đau khổ là một mầu nhiệm lớn), và tôi khiêm tốn thừa nhận giới hạn của chính mình.
1. Kinh thánh dạy rằng Thiên Chúa đã tạo ra một thế giới là địa đàng. Mặc dù chúng ta chỉ thoáng thấy nó, cái chết và đau khổ không phải là một phần của nó.
2. Nhưng ngay cả trong Vườn Địa Đàng, con rắn cũng cuộn mình từ cành cây gọi là Cây Biết Điều Thiện và Điều Ác. Vì vậy, ngay cả trong thiên đường, bí ẩn của cái ác vẫn ẩn nấp. Theo một cách nào đó, cái cây và con rắn phải ở đó bởi vì chúng ta được tạo ra để yêu nhau; tình yêu đòi hỏi tự do, và tự do đòi hỏi sự lựa chọn. Tiếng “Có” của tình yêu phải cho phép tiếng “Không” của tội lỗi. Trong câu trả lời “Không” nổi loạn của chúng ta, cả chúng ta và thế giới đều tan rã, cái chết và sự hỗn loạn tràn vào. Thiên đường đã biến mất và một thế giới thù địch và khó lường hơn nhiều vẫn còn đó. Tất cả những đau khổ và tội ác mà chúng ta phải chịu đựng đều từ đó mà ra. Chỉ riêng tội lỗi của chúng ta đã gây ra vô số đau khổ trên trái đất này – phần lớn trong số đó, theo tính toán của tôi. Đau khổ do các hiện tượng tự nhiên gây ra cũng có liên quan đến Nguyên tội, trong đó chúng ta thích ngự trị trong một địa ngục giả tạo của thiên đường hơn là phục vụ trong thiên đường thực sự.
3. Vì vậy A-đam và Ê-va đã chọn con đường sự chết trong Vườn Địa Đàng. Và Chúa đã không hủy bỏ sự lựa chọn của họ nhưng đã làm việc với điều đó. Đấng Cứu Rỗi của chúng ta, Chúa Giêsu Kitô, gặp chúng ta ở ngã tư đường của đau khổ và cái chết, và không miễn trừ chính mình, cho phép đau khổ và cái chết mang một ý nghĩa cứu chuộc, một con đường trở về với Ngài và một con đường dẫn đến vinh quang.
4. Mối liên hệ giữa sự dữ và đau khổ với sự tự do của con người cũng giải thích việc Thiên Chúa không can thiệp vào các vấn đề sự dữ. Nếu Thiên Chúa thường xuyên can thiệp, nó sẽ làm cho quyền tự do của con người trở nên trừu tượng và do đó loại bỏ trụ cột trung tâm của tình yêu. Nhưng ở đây cũng có một điều bí ẩn: Kinh Thánh thuật lại rằng đôi khi Thiên Chúa can thiệp để chấm dứt những âm mưu xấu xa, đẩy lùi chiến tranh, rút ngắn nạn đói và bệnh dịch. Tại sao đôi khi Ngài can thiệp và đôi khi không? Tại sao những lời cầu nguyện giải thoát đôi khi được trả lời và đôi khi không? Ở đây cũng vậy, có một mầu nhiệm của Đấng Quan Phòng.
5. Chuyên luận Kinh Thánh dài nhất về đau khổ là Sách Gióp. Trong đó, Thiên Chúa đã thể hiện sự thiếu thông cảm gần như gây sốc đối với những câu hỏi của Gióp về sự đau khổ của ông và đặt nền tảng lâu dài cho kết luận rằng tâm trí con người đơn giản là không có khả năng nhìn vào chiều sâu của vấn đề này. Thiên Chúa thấy thích hợp để đức tin của Gióp được thử thách và củng cố. Nhưng cuối cùng, Gióp đã được phục hồi và thiết lập lại với những ân sủng thậm chí còn lớn hơn trong một kiểu nếm trước ý nghĩa của thiên đàng.
6. Thư Thứ Nhất của Thánh Phêrô cũng giải thích một phần về đau khổ: “Anh em sẽ được hân hoan vui mừng, mặc dầu còn phải ưu phiền ít lâu giữa trăm chiều thử thách. Những thử thách đó nhằm tinh luyện đức tin của anh em là thứ quý hơn vàng gấp bội, vàng là của phù vân, mà còn phải chịu thử lửa. Nhờ thế, khi Đức Giêsu Kitô tỏ hiện, đức tin đã được tinh luyện đó sẽ trở thành lời khen ngợi, và đem lại vinh quang, danh dự”(1 Pr 1:6-7). Nói cách khác, những đau khổ của chúng ta thanh tẩy chúng ta và chuẩn bị cho chúng ta gặp gỡ Thiên Chúa.
7. Phải chăng điều này có nghĩa là những người đau khổ hơn cần được thanh tẩy nhiều hơn? Không nhất thiết là như thế. Nó cũng có thể có nghĩa là một vinh quang lớn hơn đang chờ đợi họ. Vì Kinh thánh dạy: “Cho nên chúng tôi không chán nản. Trái lại, dù con người bên ngoài của chúng tôi có tiêu tan đi, thì con người bên trong của chúng tôi ngày càng đổi mới. Thật vậy, một chút gian truân tạm thời trong hiện tại sẽ mang lại cho chúng ta cả một khối vinh quang vô tận, tuyệt vời.” (2 Cr 4:16-17). Do đó, đau khổ “tạo ra” vinh quang trong thế giới mai sau. Những ai chịu đau khổ nhiều hơn, nhưng với đức tin, sẽ có nhiều vinh quang hơn trong thế giới mai sau.
8. Liên quan đến sự bất công rõ ràng của sự đau khổ không đồng đều, cần lưu ý rằng Kinh thánh dạy về một sự đảo ngược vĩ đại, trong đó người cuối cùng sẽ được ưu tiên (Mt 20:16), kẻ quyền thế sẽ bị hạ bệ trong khi kẻ hèn mọn được tôn cao, và người giàu sẽ ra đi tay không trong khi người nghèo được no nê (Lc 1:52-53). Theo nghĩa này, giàu có, no đủ và không quen với bất kỳ đau khổ nào không nhất thiết là một phước lành. Trong cuộc đảo ngược vĩ đại, người đầu tiên sẽ là người cuối cùng. Cơ hội duy nhất mà những người giàu có và khỏe mạnh có để tránh kết cục này là rộng lượng và tử tế với người nghèo và những người đau khổ (1 Tm 6:17-18).
9. Cuối cùng, về sự vô cảm hiển nhiên của Thiên Chúa đối với đau khổ, chúng ta chỉ có thể chỉ ra Chúa Kitô, Đấng đã không miễn trừ khỏi đau khổ mà chúng ta đã chọn khi rời bỏ vườn Địa Đàng. Ngài đã phải chịu đựng một cách mãnh liệt và bất công nhưng cũng cho thấy rằng đây sẽ là một con đường trở về thiên đường. Về vấn đề này, một số người cũng đặt câu hỏi rằng, nếu Thiên Chúa là tình yêu, tại sao Ngài lại để những điều khủng khiếp xảy ra? Nó có vẻ không được phù hợp cho lắm. Tuy nhiên, ngày nay có khuynh hướng đánh đồng tình yêu thương với lòng tốt đơn thuần. Trong khi sự tử tế là một khía cạnh của tình yêu thương thì sự quở trách và thử thách cũng vậy. Như bất kỳ bậc cha mẹ yêu thương nào cũng biết, đôi khi cần phải hướng dẫn con cái vượt qua những thử thách và khó khăn, đồng thời cho phép chúng cảm nhận một số hậu quả do quyết định của chúng. Các bác sĩ cũng thường phải sử dụng các loại thuốc mạnh và phẫu thuật để mang lại sự chữa lành cuối cùng. Do đó, tình yêu không phải lúc nào cũng là một điều dễ chịu, và Thiên Chúa là tình yêu phải dẫn dắt chúng ta vượt qua một số giai đoạn khó khăn trong “thiên đường đã mất” này mà chúng ta đã chọn để sống. Tuy nhiên, có một sự thật vững chắc là Thiên Chúa không bao giờ cho phép có đau khổ hoặc điều ác trừ phi Ngài có thể mang lại điều tốt lành hơn từ điều đó.
10. Thánh Thomas Aquinas đề cập đến mầu nhiệm của sự gian ác và đau khổ bằng cách nói về việc chúng ta không có khả năng nhìn thấy bức tranh toàn cảnh. Ngài đã tưởng tượng ra một bức tranh tuyệt vời mà chúng ta chỉ có thể nhìn thấy một vài điểm sáng, hoặc chỉ là một nét vẽ màu tối. “Sự xấu xí đen tối này là gì?” chúng ta có thể kêu lên. Nhưng nếu chúng ta có thể lùi lại và xem toàn bộ bức tranh, chúng ta có thể thấy vẻ đẹp của nó và hiểu rằng đó là trò chơi của ánh sáng và bóng tối và rằng bóng tối bao bọc ánh sáng và nhường chỗ cho ánh sáng.
Về những điểm này, tôi chắc chắn anh chị em sẽ thêm vào, nhưng hãy cẩn thận với vấn đề sự dữ và đau khổ. Nó có những chiều kích bí ẩn phải được tôn trọng. Những câu trả lời đơn giản có thể không giúp ích gì cho những người đấu tranh với nó. Thông cảm và giải thích nhằm cho thấy rằng cuộc đấu tranh của Kitô hữu để hiểu rõ điều này có thể là cách tốt nhất. “ Câu trả lời” của Kinh thánh đòi hỏi đức tin, nhưng nó cũng lôi cuốn lý trí và kêu gọi chúng ta khiêm tốn trước một mầu nhiệm vĩ đại mà chúng ta chỉ có thể nhìn thấy một phần nhỏ.
Cuối cùng, tại sao có đau khổ và tội lỗi trên thế giới? Chúng tôi không hoàn toàn biết. Nhưng tại sao lại có tình yêu, lòng trung thành hay vẻ đẹp? Tại sao lại có gì đó? Những loại câu hỏi này là không thể suy nghĩ được, đó là những câu hỏi không có câu trả lời chính xác hoặc chắc chắn. Nhưng Chúa biết – và Ngài sẽ trừng phạt mọi bất công, và những người đã chết không ăn năn sẽ trả lời cho Ngài. Còn bây giờ, chúng ta chờ đợi và chấp nhận sự thật rằng Thiên Chúa đã cho phép đau khổ và cái chết là con đường trở về với Người và là con đường dẫn đến vinh quang nếu chúng ta trung thành.
Trong cuộc sống này, chúng ta tìm cách đồng hành và cầu nguyện cho những người đau khổ. Đây là một phần của điều tốt lành mà Chúa tìm cách rút ra từ những bi kịch. Tình bạn và liên minh hình thành; mọi người đưa ra những cam kết mới để xây dựng một thế giới công bằng hơn và từ chối bạo lực và sự thiếu quan tâm đến cuộc sống con người đang quá rõ ràng ngày nay. Chỉ có ánh sáng mới có thể xua tan bóng tối; chỉ có tình yêu mới có thể chiến thắng hận thù. Khi thương tiếc cho những bi kịch gần đây, chúng ta chỉ có thể tin cậy vào lời hứa của Chúa: “Phúc thay ai sầu khổ,vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an.” (Mt 5:4).
