Biến cố lớn trong tuần qua là Đức Thánh Cha Phanxicô đã chủ sự thánh lễ tại Đền thờ thánh Phêrô, nhân lễ kính thánh Giáo Hoàng Gioan 23 và kỷ niệm 60 năm khai mạc Công đồng chung Vatican II.
Tiến sĩ George Weigel là thành viên cao cấp của Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công cộng Washington, và là người viết tiểu sử Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Nhân dịp này, ông vừa có bài viết đăng trên tờ First Things có nhan đề “John 23’s Original Intention For Vatican II”, nghĩa là “Ý định ban đầu của Đức Gioan 23 đối với Công đồng Vatican II”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Sáu mươi năm sau ngày khai mạc long trọng vào ngày 11 tháng 10 năm 1962, liệu có còn điều gì mới để nói về Công đồng Vatican II không? Tôi nghĩ là có. Và tôi hy vọng đã nói điều đó trong cuốn “To Sanctify the World: The Vital Legacy of Vatican II” nghĩa là “Để Thánh Hóa Thế Giới: Di Sản Sống Động Của Công Đồng Vatican II”, vừa được xuất bản bởi Basic Books.
Đọc một sự kiện lịch sử trọng đại là một vấn đề về quan điểm cũng như một vấn đề về sự kiện. Một số người trong Giáo Hội ngày nay “đọc” Công đồng như một biến cố có tác dụng “thay đổi tận căn” trong sự hiểu biết về bản thân Công Giáo, mặc dù các nhà thần học có khả năng biết rằng Giáo hội phát triển giáo lý, chứ không phải thay đổi tận căn. Những người khác, “đọc” Công đồng Vatican II qua lăng kính của sự ghê tởm đối với sự tái cấu trúc trong thời hiện đại đối với các giá trị căn bản và thể chế truyền thống, và tuyên bố rằng Công đồng là một sự đầu hàng chủ nghĩa thế tục; những linh hồn cuồng nhiệt hơn trong khuynh hướng này say mê với những thuyết âm mưu có thể thu hút sự chú ý nhưng có rất ít hoặc không có cơ sở trên thực tế. Những người theo chủ nghĩa hoài cổ và những người trẻ Công Giáo vô tội về kiến thức lịch sử tưởng tượng ra một Giáo hội cực kỳ ổn định vào những năm 50 – một Giáo hội chưa từng có – và nghĩ rằng Công đồng là một sai lầm khủng khiếp mà lẽ ra không bao giờ nên xảy ra. Những quan điểm sai lầm này tạo ra một chứng loạn thị giáo hội khiến người ta khó thấy được Công đồng Vatican II đã hoàn thành những gì.
Trong cuốn “Thánh Hóa Thế Giới”, tôi đề xuất một cách suy nghĩ mới mẻ về Công đồng Vatican II, phân tích sự kiện hoành tráng đó qua lăng kính của ý định ban đầu của Đức Giáo Hoàng Gioan 23 đối với Công đồng mà ngài triệu tập. Ý định ban đầu đó được tập trung vào ba văn bản chính.
Trong hiến chế Humanae Salutis hay Ơn Cứu Độ Loài Người, là văn kiện chính thức triệu tập Công đồng Vatican II, Đức Gioan 23 đã viết về cuộc khủng hoảng văn minh của một thế giới hiện đại “tự hào về những cuộc chinh phục khoa học và kỹ thuật” nhưng lại hằn sâu những vết sẹo bởi những nỗ lực chết người nhằm “tổ chức lại” chính nó “bằng cách loại trừ Thiên Chúa.” Ngài tuyên bố điều mà “trật tự trần thế” rất cần là “ánh sáng của Chúa Kitô,” vì ánh sáng ấy tiết lộ cho nhân loại chân lý về bản chất con người, sự cao quý của phẩm giá con người, và sự vĩ đại của số phận nhân loại — là cuộc sống với Thiên Chúa Ba Ngôi.
Sau đó, một tháng trước khi Công đồng khai mạc, Đức Giáo Hoàng đã đưa ra một bài diễn văn quan trọng trên đài phát thanh, trong đó ngài nói rằng “cụm từ, ‘Nước Trời’ diễn tả đầy đủ và chính xác công việc của Công đồng.” Vatican II, giống như hai mươi công đồng đại kết trước đó, là một cuộc đổi mới của nhân loại về “cuộc gặp gỡ với thiên nhan Chúa Giêsu Phục sinh”. Vì lẽ đó, “mục đích của Công Đồng là… truyền giáo.”
Bản văn thứ ba, và quan trọng nhất, làm sáng tỏ ý định ban đầu của Đức Gioan 23 đối với Công đồng Vatican II là bài diễn văn khai mạc của ngài trước Công đồng vào ngày 11 tháng 10 năm 1962, được biết đến với nhan đề Latinh là Gaudet Mater Ecclesia (Niềm vui của Giáo hội Mẹ). Trong bài diễn văn đó, vị giáo hoàng ở tuổi bát tuần đã nhấn mạnh tính chất thiết yếu là tập trung vào Chúa Kitô của Công đồng Vatican II, và nhấn mạnh rằng “Giáo hội… đón nhận tên của mình, ân sủng của mình, và ý nghĩa hoàn toàn của mình từ Đấng Thánh Cứu Chuộc”. Và điều đó sẽ luôn luôn xảy ra, vì “Chúa Giêsu Kitô vẫn đứng ở trung tâm của lịch sử và của cuộc sống.”
Trích dẫn Thánh Vịnh 116, Đức Giáo Hoàng lưu ý rằng “chân lý của Chúa còn mãi mãi” và sau đó nhấn mạnh rằng chân lý đầu tiên mà Giáo hội công bố là chính Chúa. Chắc chắn rằng, Hội Thánh là Nhiệm Thể của Chúa Kitô, tiếp tục công việc của Chúa trong thế giới. Đức Gioan 23 thúc giục tốt nhất nên làm công việc đó bằng cách đề nghị tình bạn với Chúa Kitô như một phương thuốc cho những bối rối và xung đột của thời hiện đại.
Thánh hóa thế giới – “Kitô hóa” thế giới, nếu bạn muốn – do đó, là ý định ban đầu của Đức Gioan 23 đối với Công đồng Vatican II. Công đồng đã không được triệu tập để phát minh lại đạo Công Giáo, vì Giáo hội có một “hiến pháp”, một cơ chế chân lý và một cơ cấu, được ban cho bởi Chúa Kitô. Công đồng cũng không được triệu tập để đón nhận thế giới hiện đại một cách không phê phán: Công đồng được triệu tập để Giáo hội có thể tham gia hiệu quả hơn vào thế giới hiện đại, nhằm biến đổi thế giới hiện đại.
Đọc qua ý định ban đầu của Đức Giáo Hoàng Gioan 23, mười sáu tài liệu của Công đồng Vatican II được đưa vào trọng tâm, và theo thứ tự thích hợp của chúng. Giáo huấn của Công đồng về sự mặc khải của Thiên Chúa gắn chặt mọi thứ khác: Thiên Chúa đã phán vào sự im lặng của thế giới, và qua Lời Chúa, chúng ta biết sự thật về bản thân và số phận của mình. Sau đó là giáo huấn của Công đồng về Giáo hội: Trong Giáo hội, chúng ta tìm thấy khuôn mẫu để thực hiện công cuộc tìm kiếm cộng đồng nhân loại đích thực thường nản lòng của thời hiện đại (đặc biệt là bằng cách học cách thờ phượng Đấng thực sự đáng được tôn thờ). Sau đó,Công Đồng thảo luận các tình trạng khác nhau của đời sống trong Giáo hội xác định trách nhiệm hỗ trợ lẫn nhau của toàn thể dân Chúa, các giáo sĩ và giáo dân, đối với sứ mệnh của Giáo hội.
Chúa Kitô là trung tâm. Thắp sáng trở lại đức tin hướng về Chúa Kitô một cách triệt để nhằm mục đích truyền giáo, chứ không phải để cho ngàn hoa của Giáo hội nở rộ, là ý định ban đầu của Đức Gioan 23 đối với Công đồng Vatican II.
