Thánh Irenaeus là nhà thần học tín lý (systematic theologian). Ngài sinh trưởng tại Tiểu Á, đã từng gặp gỡ thánh Polycarp ở Smyrna. Không biết vì lý do gì ngài đã đến Lyons, một tiền đồn của quân đội La Mã tại nước Gaule, và ở đó ngài đã chịu chức linh mục. Vào năm 177, khi ngài đang đi công tác việc của Giáo Hội ở Roma, thì một cơn bách hại dữ dội đã xẩy ra tại Lyons. Khi ngài trở về lại Lyons thì được bầu lên làm Giám mục thay thế thánh Pothimus tử vì đạo.
Khi làm Giám mục, Irenaeus nhận thấy Giáo Hội đang gặp phải sự bách hại của Đế quốc La mã. Những lý thuiyết sai lạc đang được truyền bá trong đế quốc nhất là thuyết nhị trùng khẳng định tính nhị nguyên thuần túy như vật chất và tinh thần không tương quan với nhau nên đã đưa đến sự tranh cải về bản tính của Chúa Kitô làm nguời, bởi vì thuyết bất khả tri cho sự cứu độ chỉ có thể hoàn thành khi vượt ra ngoài sự ràng buộc của vật chất và đi vào trong sự sống thuần túy tinh thần.
Tác phẩm chính của Irenaeus là “Adversus Haereses” ( Chống lạc giáo) hầu đánh đổ những ý tưởng sai lạc của nhóm bất khả tri. Irenaeus là một người thông thái am hiểu sâu xa cả Cựu Ưóc và Tân Ước, Irenaeus liên kết Thiên Chúa tạo dựng trời đất và Thiên Chúa Cứu Độ. Có một sự liên kết mật thiết giữa con người và Thiên Chúa, chỉ vì tội lỗi mà con người đánh mất “hình ảnh Thiên Chúa của mình” Sự liên kết đó được phục hồi trong sự vâng lời tuyệt đối của Chúa Kitô, một “Adong mới” để xóa bỏ sự phạm lỗi nặng nề của Adong đầu tiên.
Chỉ có Thiên Chúa, Đấng đã tạo dựng nên chúng ta mới có thể cứu rỗi chúng ta được mà thôi và Đấng đó phải mang bản tính loài người lẫn bản tính Thiên Chúa.
Theo như lời truyền tụng thì thánh Irenaeus cũng đã chịu tử vì đạo vào khoảng năm 200.
(Phó Tế JB Huỳnh Mai Trác)
